Ο ευαγγελιστής Ματθαίος αρχίζει το ευαγγέλιο του αναφέροντας ένα γενεαλογικό κατάλογο με αρκετά ονόματα στα οποία δεν στρέφουμε, συχνά, την προσοχή μας, γιατί θεωρούμε ότι είναι άσκοπο να ασχοληθούμε με αυτά. Μόνο κάποιος που γνωρίζει την ιστορία του λαού του Ισραήλ, μέσα από την Αγία Γραφή, θα σταθεί σε καθένα από αυτά και σταδιακά θα ανακαλύψει στοιχεία από γεγονότα, άλλοτε ευχάριστα και άλλοτε δυσάρεστα τις περισσότερες φορές, που διαδραματίστηκαν στην πορεία του λαού αυτού. Με το τελευταίο εδάφιο, λοιπόν, αυτής της γενεαλογίας ξεκινάει η σημερινή ευαγγελική περικοπή: “Ο Ματθάν (γέννησε) τον Ιακώβ, και ο Ιακώβ γέννησε τον Ιωσήφ τον άντρα της Μαρίας από την οποία γεννήθηκε ο Ιησούς, ο λεγόμενος Χριστός”. Ο ευαγγελιστής Ματθαίος με πανηγυρικό τρόπο διακηρύσσει, έτσι, ότι ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ είναι ο αναμενόμενος Μεσσίας από τη γενεά του Δαβίδ στον οποίο, όπως ο Θεός είχε υποσχεθεί στον προφήτη Νάθαν, θα του έδινε μία αιώνια βασιλεία.
Ας δούμε ποιες ήταν οι παραδόσεις σχετικά με τον γάμο την εποχή εκείνη. Σε μια πρώτη φάση οι δύο σύζυγοι, ενώπιον των γονέων τους, υπέγραφαν μία συμφωνία, αλλά δεν πήγαιναν να ζήσουν ακόμη μαζί. Ακολουθούσε μία περίοδος ενός έτους κατά την οποία δεν έπρεπε να συναντηθούν μεταξύ τους. Ο χρόνος αυτός ήταν απαραίτητος για να δημιουργήσουν οι οικογένειες των συζύγων δεσμούς φιλίας αλλά και για να ωριμάσουν οι νεόνυμφοι τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Πράγματι παντρεύονταν σε πολύ νεαρή ηλικία: τα κορίτσια από 12 έως 13 ετών και τα αγόρια από 15 έως 16 ετών. Μετά το τέλος αυτού του έτους η νύφη συνοδευόταν από ανύπαντρες φίλες της στην οικία του συζύγου της και από τότε άρχιζε η συμβίωσή τους. Πριν πάνε λοιπόν να κατοικήσουν μαζί η Μαρία βρέθηκε έγκυος και ο ευαγγελιστής Ματθαίος άμεσα τονίζει το γεγονός ότι αυτό έγινε με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος για να προλάβει και αποφύγει κάθε παρεξήγηση ότι ο Ιησούς γεννήθηκε από κάποιον άλλο άνδρα. Με μία λοιπόν θεϊκή δημιουργική πράξη ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός ενσαρκώθηκε και ήρθε ανάμεσά μας.
Ποιος ήταν, όμως, ο ρόλος του Ιωσήφ σ’ αυτό το σχέδιο του Θεού; Ο Ιωσήφ αναλαμβάνει δύο ευθύνες. Η πρώτη είναι να πάρει για γυναίκα του τη Μαρία και η δεύτερη να δώσει στο παιδί που θα γεννηθεί από εκείνη ένα όνομα ώστε να ανήκει δικαιωματικά στη γενεά του Δαβίδ “κατά σάρκα” όπως αναφέρει ο Απόστολος Παύλος. Η Μαρία έδωσε τη δική της συγκατάθεση στο θέλημα του Θεού , τώρα είναι σειρά του Ιωσήφ να κάνει το ίδιο. Τόσο για την Μαρία όσο και για τον Ιωσήφ ανατρέπονται τα σχέδια που έκαναν μαζί. Ο Θεός τους καλεί να αφήσουν τα δικά τους όνειρα για το μέλλον και να ακολουθήσουν τον δικό του δρόμο.
Μία ευκαιρία, μία απρόσμενη συνάντηση, ένα ευχάριστο γεγονός ή μια ασθένεια, μία επιτυχία ή μία αποτυχία μπορούν να μας οδηγήσουν σε καταστάσεις αναπάντεχες και μερικές φορές σ’ ένα αβέβαιο μέλλον. Ο Ιωσήφ παίρνει λοιπόν μία δίκαιη και τολμηρή απόφαση να ακολουθήσει το σχέδιο του Θεού. Επίσης θα δώσει στο παιδί το όνομα “Ιησούς” που σημαίνει “ο Θεός σώζει”. Οι Ισραηλίτες έτρεφαν μεγάλη την ελπίδα ότι ο αναμενόμενος Μεσσίας θα τους ελευθέρωνε από τον ξένο ζυγό και θα κατακτούσε αυτοκρατορίες. Να κατακτήσεις όμως τον κόσμο δεν σημαίνει με βεβαιότητα ότι και θα τον ελευθερώσεις κιόλας. Ο άγγελος αποκάλυψε στον Ιωσήφ ότι το παιδί θα ονομαστεί Ιησούς και θα σώσει τον λαό του από τις αμαρτίες του. Δε θα τους ελευθερώσει λοιπόν από την ρωμαϊκή κατοχή, δε θα βρει λύσει στα πολιτικά ή κοινωνικά προβλήματα του λαού, αλλά θα πάει στη ρίζα των κακών: θα τους ελευθερώσει από την αμαρτία. Η αμαρτία είναι η πραγματική ήττα του ανθρώπου. Είναι η βαθύτερη απουσία στη ζωή μας της πληρότητας της ζωής την οποία συχνά αναζητούμε σε σχήματα εξουσίας και κυριαρχίας καθώς και σε μορφές ικανοποίησης και ευχαρίστησης τα οποία κάθε φορά δημιουργούν μία άκρατη δίψα για ακόμη περισσότερη δύναμη και απόλαυση εγκλωβίζοντάς μας ολοένα και πιο πολύ σ’ ένα φαύλο κύκλο ανολοκλήρωτης εμπειρίας και ύπαρξης.
Ο Άγιος Ιωσήφ, τον οποίο σήμερα τιμούμε, είναι λοιπόν, εκείνος που πρώτος πρόφερε το όνομα αυτού του παιδιού που έμελλε να μας αποκαλύψει την πραγματική ταυτότητα του Θεού μας: είναι ο “Εμμανουήλ”, “ο Θεός μαζί μας”· δεν είναι εκείνος που καταδικάζει, αλλά εκείνος που σώζει τους ανθρώπους και τους δίνει πληρότητα ζωής, ενώνοντας τους μαζί του, και καθιστώντας τους παιδιά του Θεού.
Ας επικαλούμαστε τη μεσιτεία του Αγίου Ιωσήφ και ας ακολουθούμε κι εμείς το παράδειγμα του να στρεφόμαστε στον Θεό με εμπιστοσύνη και υπακοή στο θέλημά του, ώστε αν κάποτε συναντήσουμε την απογοήτευση, να θυμηθούμε την πίστη του· αν κάποτε νιώσουμε πνιγμένοι από το καθημερινό άγχος, να θυμηθούμε την ελπίδα του· αν κάποτε η καρδιά μας αγανακτήσει ή τραυματιστεί από το μίσος, να θυμηθούμε την αγάπη του αγίου προστάτη μας.
