Πρόσφατα άκουσα μια κυρία να επαναλαμβάνει, αγανακτισμένη, σε κάποιο τηλεοπτικό κανάλι: «Μια χώρα που ξεκινάει το παιδάκι, 6 χρονών, το μάθημά του με προσευχή, συγγνώμη -πάρτε το όπως θέλετε-, αλλά ήμαρτον. Πού γίνεται αυτό το πράγμα;!». Μπορεί να μην αρέσει σε αυτήν την κυρία και σε κάποιους άλλους αλλεργικούς, κάθε δημόσια έκφραση της πίστης μας. Προσωπικά όμως, θεωρώ ευτυχές το γεγονός ότι στην Χώρα μας, τα παιδιά ξεκινούν ακόμα τα μαθήματα με την απαγγελία του «Πάτερ ημών», την κατεξοχήν προσευχή των Χριστιανών, την μόνη προσευχή που μας δίδαξε ο ίδιος ο Κύριος.
Χαίρομαι ιδιαίτερα που τα καθολικά παιδιά που φοιτούν σε δημόσια σχολεία, προσεύχονται, μαζί με τους ορθόδοξους, με το «Πάτερ ημών». Είναι η προσευχή που ενώνει όχι μόνο όλους τους χριστιανούς, αλλά και όλους τους ανθρώπους.
Γνωρίζω πως, όχι μόνο στα σχολεία, αλλά και στο οικογενειακό περιβάλλον, πολλοί χριστιανοί προσεύχονται απαγγέλλοντας, μεταξύ των άλλων, και την προσευχή του Κυρίου μας. Συχνά όμως, επαναλαμβάνουμε τις λέξεις μηχανικά, χωρίς καμιά εσωτερική συμμετοχή.
Αν και έχω αναφερθεί αρκετές φορές στον τρόπο προσευχής που εμπνέεται από την προσευχή του Κυρίου, νομίζω πως είναι τόσο σπουδαίο αυτό το θέμα για την χριστιανική μας ζωή, ώστε δεν θα ήταν άσκοπο να επαναλάβουμε ορισμένες σκέψεις επί του θέματος.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μας διηγείται την περίπτωση κατά την οποία ο Ιησούς δίδαξε το Πάτερ ημών: «Κάποτε ο Ιησούς προσευχόταν σε κάποιον τόπο. Όταν τελείωσε, ένας από τους μαθητές του είπε: “Κύριε, δίδαξέ μας πώς να προσευχόμαστε, όπως κι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής δίδαξε τους μαθητές του”. Κι ο Ιησούς τους είπε: “Όταν προσεύχεστε να λέτε“» και τους δίδαξε το «Πάτερ ημών»… (Λουκάς 11,1).
Οι Εβραίοι γνώριζαν πολλές και διάφορες προσευχές για κάθε περίπτωση. Γιατί λοιπόν παρακαλούν το διδάσκαλο να τους μάθει μια ακόμα προσευχή; Δεν πρόκειται για ακόμη μια προσευχή, αλλά για την δική του προσευχή, την προσευχή του Ιησού. Δεν ζήτησαν να τους μάθει μια προσευχή, αλλά πώς να προσεύχονται, πώς ν’ απευθύνονται στο Θεό, πώς πρέπει να θεωρούν το Θεό απέναντί τους και τους εαυτούς τους απέναντι στο Θεό. Αυτό που επιθυμούσαν ήταν να τους εισάγει ο Ιησούς σ’ αυτήν την ειδική σχέση, που αυτός ο ίδιος είχε με τον Πατέρα. Ο Ιησούς είχε αποκαλύψει έναν νέο τρόπο αντίληψης και προσέγγισης του Θεού. Η προσευχή που οι μαθητές επιθυμούσαν να τους διδάξει έπρεπε να περιέχει ακριβώς αυτό το καινούριο που αποκάλυψε, έπρεπε να περιέχει το κεντρικό μήνυμα του ευαγγελίου. Και αυτό το καινούριο που δίδαξε ο Χριστός με το «Πάτερ ημών», είναι να απευθυνόμαστε στο Θεό ως πραγματικό Πατέρα και να αισθανόμαστε πραγματικά αδέλφια μεταξύ μας.
Έτσι, λέγοντας πως για τον χριστιανό το «Πάτερ ημών» είναι το πρότυπο κάθε προσευχής και πως δεν μπορεί να υπάρχει άλλη μορφή προσευχής παρά αυτή, εννοούμε το πνεύμα που εμπνέει αυτή την προσευχή. Δηλαδή μόνο ως παιδιά του Θεού και ως αδέρφια μεταξύ μας μπορούμε να παρουσιαστούμε μπροστά στο Θεό. Να γιατί ο Άγιος Κυπριανός (210 – 258) έγραφε: Ο Ιησούς είχε πει «Ενώπιον του Πατρός, αληθινή είναι η προσευχή, μόνο αυτή που βγαίνει από στόμα του Υιού, με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος».
Τι σημαίνει, λοιπόν, να προσεύχεται κανείς υπό το φως του «Πάτερ ημών», τι σημαίνει απλώς να προσεύχεται κανείς;
Πρωτίστως πρέπει να τονίσουμε και πάλι ότι το να προσεύχεται κανείς με το «Πάτερ ημών» δεν σημαίνει αναγκαστικά να επαναλαμβάνει τυπικά τις λέξεις αυτής της προσευχής, αλλά να ζει το πνεύμα που την εμπνέει και που το έζησε με μοναδικό τρόπο ο ίδιος ο Ιησούς. Η πρωτοχριστιανική κοινότητα το είχε καταλάβει αυτό και δεν αισθάνθηκε στενά εξαρτημένη από τις λέξεις. Η έκδοση του «Πάτερ ημών» που μας άφησαν οι Ευαγγελιστές ο Ματθαίος και ο Λουκάς και η «Διδαχή των δώδεκα Αποστόλων» δεν είναι ακριβώς η ίδια.
Το «Πάτερ ημών» αποτελεί ένα «μικρό πιστεύω» γιατί μας λέει ποιος είναι ο Θεός, ποιοι είμαστε εμείς, πώς πρέπει να είναι ο κόσμος, τι πρέπει να κάνομε. Το «Πάτερ ημών» μας βοηθά να καταλάβουμε τη ζωή ενώπιον του Θεού. Το να προσεύχεται, λοιπόν, κανείς μ’ αυτή την προσευχή ή με το πνεύμα αυτής της προσευχής σημαίνει να βαλθεί ν’ ακολουθήσει τον Ιησού κι έτσι να μάθει απ’ Αυτόν, τον τρόπο με τον οποίον Αυτός έζησε και το πώς αφιέρωσε την ζωή του στους άλλους, να μάθει το γιατί ζούμε, τι νόημα έχει η ύπαρξή του.
Το «Πάτερ ημών» είναι η σύνθεση του ευαγγελίου, αν για ευαγγέλιο εννοούμε τους δύο πόλους που είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους: από τη μια πλευρά ο Θεός, όχι ένας Θεός που είναι μια απλή υπόθεση φιλοσοφικής εξήγησης του κόσμου, αλλά ένας Θεός που έγινε προσιτός και πλησίασε τον άνθρωπο στο πρόσωπο του Ιησού του εσταυρωμένου και αναστημένου, και από την άλλη οι άνθρωποι που δεν είναι στατιστικοί αριθμοί της τελευταίας απογραφής, αλλά πραγματικά παιδιά του Θεού, ο καθένας ξεχωριστά, και γι’ αυτό είναι πρόσωπα που ο Θεός «γνωρίζει» ξεχωριστά με το όνομά τους (Βλ. Ησαΐας 43,1).
Εντέλει το «Πάτερ ημών» μας εισάγει σε μια συνεχή επαφή με τον Θεό. Πράγματι: «Δεν έχει σημασία ο τόπος που γίνεται η προσευχή, αλλά ο τρόπος με τον οποίο γίνεται. Και αν είσαι μέσα στο λουτρό, να προσεύχεσαι, και αν είσαι στο δρόμο, κι αν είσαι στο κρεββάτι, όπου κι αν είσαι να προσεύχεσαι. Είσαι ναός του Θεού, να μην ζητάς τόπο. Η εσωτερική διάθεση και η σκέψη χρειάζεται μόνο» (Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος).
.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
