Σε όλα τα επίπεδα, θρησκευτικό, πολιτικό, κοινωνικό, οικογενειακό, ζούμε μια ζοφερή ατμόσφαιρα εντάσεων και συγκρούσεων.
Όσον αφορά την τοξική ατμόσφαιρα, διάχυτη στην κοινωνία μας, φτάνει κανείς να ανοίξει την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο για να δει και να ακούσει τη βία, τις συγκρούσεις, τις αντιπαραθέσεις και τους πολέμους που καθημερινά ξετυλίγονται στην κοινωνία, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Αλλά αυτό που δημιουργεί τη χειρότερη αρνητική εντύπωση, και δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο, είναι το γεγονός πως, μια τέτοια ατμόσφαιρα συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων, μπορούμε να τη συναντήσουμε και στα εκκλησιαστικά δρώμενα.
Μιλάμε τόσο συχνά για την «αγάπη», αλλά στην πραγματικότητα ισχύει ακριβώς η έλλειψη της αγάπης στις πιο βασικές της εκφράσεις, όπως είναι ο σεβασμός προς το πρόσωπο των άλλων ή η απλή ευγένεια.
Είναι αυτό που ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος τονίζει στον αξεπέραστο «Ύμνο της αγάπης» (βλ. Α’ Κορινθίους 13, 1-13). Στο πρώτο μέρος (13, 1-3) αυτού του ύμνου, ο Απόστολος περιγράφει την αγάπη ως τη ζωτική πραγματικότητα, χωρίς την οποία ο άνθρωπος είναι κενός, είναι «ένα τίποτα» («οὐδέν εἰμί» 13, 2). Στο δεύτερο μέρος(13, 4-7) ο Απόστολος απεικονίζει την αγάπη ως προσωποποιημένη και δυναμική πραγματικότητα, που ζωντανεύει και αγκαλιάζει ολόκληρη τη χριστιανική ύπαρξη και εκφράζεται στο σύνολο της ανθρώπινης ύπαρξης: «Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι αγαθή και ωφέλιμη· η αγάπη δεν φθονεί· η αγάπη δεν καυχιέται, δεν επαίρεται, δεν ασχημονεί, δεν ζητά το συμφέρον της, δεν παροξύνεται, δεν σκέφτεται το κακό, δεν χαίρεται με την αδικία, αλλά συγχαίρει την αλήθεια» (13, 5-6).
Πρέπει συνεχώς να συνειδητοποιούμε πως η αγάπη είναι το συστατικό στοιχείο της Εκκλησίας, του μαθητή του Χριστού. Είμαστε Εκκλησία, σημαίνει ζούμε στην και με την αγάπη. Αυτό αποτελεί τη διαθήκη που μας άφησε ο Χριστός λίγο πριν από τα πάθη του: «Με αυτό, όλοι θα σας αναγνωρίζουν ότι είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλον» (Ιωάννης 13, 35).
Αυτή είναι η οδός που υπέδειξε ο Ιησούς και διανοίχθηκε από τις πρωτοχριστιανικές κοινότητες, όπως μας υπενθυμίζει το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «Έτσι να λάμψει το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα (τα έργα αγάπης) και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που βρίσκεται στους ουρανούς» (Ματθαίος 5,16).
Στα λόγια αυτά του Χριστού, αντηχεί η πρώτη επιστολή του Αποστόλου Πέτρου: «Να είσθε ομόφρονες, συμπονετικοί, με αγάπη για τους αδελφούς, εύσπλαχνοι, ταπεινόφρονες, να μην αποδίδετε κακό αντί κακού ή ύβρη αντί ύβρης, αλλά, αντίθετα, να ευλογείτε διότι έχετε καλεστεί ακριβώς γι’ αυτό» (Α’ Πέτρου 3,8-9. 15).
Αντιλαμβάνομαι πως αυτή η διδασκαλία της Αγίας Γραφής αποτελεί ακαταλαβίστικη γλώσσα για πολλούς, οι οποίοι ωστόσο εξακολουθούν να ονομάζονται χριστιανοί!
Όμως αν αυτή η γλώσσα είναι ξένη για εμάς, αν δεν αγαπάμε με αυτόν τον τρόπο, είμαστε «ένα τίποτα», και ακόμα χειρότερα, είμαστε, όπως έλεγαν οι Ρωμαίοι: «homo homini lupus» (Ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο). Στον αντίποδα, ο επίσης Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας, έγραψε «homo, sacra res homini» (Ο άνθρωπος είναι ιερό πράγμα για τον άνθρωπο).
Αν δεν μπορούμε να αγαπάμε, με τον τρόπο που μας το παρουσιάζει ο Απόστολος Παύλος, θα μπορούσαμε τουλάχιστο να σεβόμαστε ο ένας τον άλλον.
Αλλά τι σημαίνει «σεβασμός»;
Ο σεβασμός είναι μια στάση που προάγει τις κατάλληλες και ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις. Σεβασμός σημαίνει να λαμβάνουμε υπόψη μας τις ατομικές διαφορές του άλλου ατόμου, χωρίς να προσπαθούμε να τις χειραγωγήσουμε και χωρίς να περιμένουμε από το άλλο άτομο να συμπεριφερθεί διαφορετικά από ό,τι είναι, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται, εκφράζει τη γνώμη του, αισθάνεται. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει αναγκαστικά να ασπαζόμαστε τον τρόπο σκέψης και ύπαρξης του καθενός.
Ο σεβασμός, όπως και η αγάπη, είναι δωρεάν και άνευ όρων, οπότε όπως ακριβώς δεν μπορεί να υπάρξει το «σε αγαπώ αν…», έτσι δεν μπορεί να υπάρξει και το «σε σέβομαι αν…».
Πότε είναι πιο δύσκολο να σέβεστε;
Όταν θέλετε να έχετε δίκιο πάση θυσία και είστε πεπεισμένοι ότι η θέση σας είναι η μόνη δυνατή.
Η έλλειψη σεβασμού είναι πραγματική βία, μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους και σε πολλά επίπεδα. Μερικές φορές είναι ρητή, μερικές φορές είναι καλά κρυμμένη και δυσκολεύεται κανείς να την αναγνωρίσει.
Μια συναισθηματική αντίδραση που σχετίζεται με την έλλειψη σεβασμού είναι η οργή. Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που προκύπτει από την αναγνώριση μιας «παραβίασης» που κάνει ο άλλος εις βάρος μας ή από τη συνειδητοποίηση ότι ο άλλος δεν δείχνει προσοχή σε εμάς και στις ανάγκες μας.
Οφείλουμε να σεβόμαστε τον εαυτό σας και όταν οι άλλοι δεν το κάνουν! Και όπως δίδασκε και ο Κομφούκιος: «Σεβαστείτε τον εαυτό σας και οι άλλοι θα σας σεβαστούν»,
+ Ιωάννης Σπιτέρης
