Στη συνάντηση προσευχής με τους επισκόπους, τους ιερείς, τους διακόνους, τους Μοναχούς, τις Μοναχές και τους ποιμαντικούς συνεργάτες στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Πνεύματος στην Κωνσταντινούπολη, ο Πάπας υπογραμμίζει ότι οι καρποί της εκκλησιαστικής αποστολής δεν πηγάζουν από δομές ή οικονομική ισχύ, αλλά από το Άγιο Πνεύμα: κλήρος και λαϊκοί ας φροντίζουν τους νέους, τους μετανάστες και τους πρόσφυγες· προσοχή στον «επιστρέφοντα αρειανισμό» που θεωρεί τον Ιησού σοφό διδάσκαλο αλλά όχι τον ζωντανό Θεό.
«Σας ενθαρρύνω να καλλιεργείτε μια πνευματική στάση εμπιστοσύνης και ελπιδοφόρας προσμονής, θεμελιωμένης στην πίστη και στην ένωση με τον Θεό. Υπάρχει ανάγκη να μαρτυρούμε με χαρά το Ευαγγέλιο και να κοιτάζουμε το μέλλον με ελπίδα».
Στην «Εκκλησία που ζει στην Τουρκία», η οποία, αν και «μικρή κοινότητα», «παραμένει γόνιμη» σαν «προζύμι της Βασιλείας», ο Λέων ΙΔ΄ ζητά να «καλλιεργήσει τον σπόρο της πίστης» που μεταδόθηκε «από τον Αβραάμ, τους Αποστόλους και τους Πατέρες», να «υιοθετήσει» ένα «ευαγγελικό βλέμμα φωτισμένο από το Άγιο Πνεύμα», να «αναγνωρίζει» τα «σημεία» της ελπίδας ή να τα εκφράζει «δημιουργικά, επιμένοντας στην πίστη και στη μαρτυρία». Την συναντά για μια στιγμή προσευχής στον καθεδρικό ναό του Αγίου Πνεύματος στην Κωνσταντινούπολη, όπου έχουν συγκεντρωθεί επίσκοποι, ιερείς, διάκονοι, μοναχοί, μοναχές και ποιμαντικοί συνεργάτες. Στους δρόμους, πλήθος κόσμου χαιρετά τον Ποντίφικα, που φτάνει με κόκκινη μπαλέτα. Ιδιαίτερα παρόντες είναι νέοι, ιερείς, παιδιά και μια πολυάριθμη ομάδα κληρικών της Νεοκατηχουμενικής Πορείας σε προσκύνημα, οι οποίοι του προσφέρουν τον θεμέλιο λίθο μιας νέας ενορίας που θα οικοδομηθεί στο Ντάλας, σε συνοικία μεταναστών, αφιερωμένη στον Άγιο Αυγουστίνο.
Η υποδοχή στον Ποντίφικα
Τον Πάπα υποδέχεται στην κεντρική είσοδο ο Αποστολικός Βικάριος, Επίσκοπος Μασιμιλιάνο Παλινούρο. Παιδιά, συνοδευόμενα από μια μοναχή, του προσφέρουν λουλούδια· κατόπιν, στην είσοδο, ο εφημέριος, πατήρ Νίκολα Μαζέντου, του προσφέρει έναν σταυρό, και ένα μέλος της λειτουργικής ομάδας το αγιασμένο νερό για να ραντίσει τον ναό και τους παρευρισκομένους. Η χορωδία, αποτελούμενη για την περίσταση από μέλη διαφόρων ενοριακών χορωδιών της Κωνσταντινούπολης, ψάλλει έναν ύμνο και ο Λέων ΙΔ΄ διασχίζει τον κεντρικό διάδρομο για να φτάσει στο ιερό. Εκεί τον προσφωνεί ο πρόεδρος της Τουρκικής Επισκοπικής Συνόδου, αρχιεπίσκοπος Μαρτίν Κμέτετς της Σμύρνης, εκφράζοντάς του την επιθυμία κλήρου και λαϊκών «να παραμείνουν πιστοί μάρτυρες μιας ζωντανής και δραστήριας πίστης, ριζωμένοι στον Χριστό και στη διδασκαλία Του».
Οι ρίζες της χριστιανικής πίστης
Ο Ποντίφικας αρχίζει την ομιλία του στα αγγλικά – ενώ γιγαντοοθόνες προβάλλουν τη μετάφραση στα τουρκικά – εκφράζοντας τη χαρά του που βρίσκεται ανάμεσα στους εκπροσώπους της Εκκλησίας, σε τόπους όπου «η ιστορία του λαού του Ισραήλ συναντά τον αναδυόμενο χριστιανισμό, όπου η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη αγκαλιάζονται, όπου γράφτηκαν οι σελίδες πολλών Συνόδων». Θυμίζει την πορεία του Αβραάμ προς τη Γη της Επαγγελίας, «από την Ουρ των Χαλδαίων και έπειτα από την περιοχή της Χαρράν, στο νότο της σημερινής Τουρκίας», και, «μετά τον θάνατο και την ανάσταση του Ιησού», εκείνη των πρώτων μαθητών που «κατευθύνθηκαν προς την Ανατολία και την Αντιόχεια», όπου «ονομάστηκαν για πρώτη φορά “χριστιανοί”». Αναφέρεται επίσης στην έναρξη από αυτές τις πόλεις ορισμένων αποστολικών ταξιδιών του Αγίου Παύλου, καθώς και στις αρχαίες μαρτυρίες που αναφέρουν ότι στην Έφεσο, στις ακτές της Μικράς Ασίας, «έζησε και πέθανε ο ευαγγελιστής Ιωάννης». Μνημονεύει το «μεγάλο βυζαντινό παρελθόν, την ιεραποστολική ώθηση της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης και τη διάδοση του χριστιανισμού σε όλη την Ανατολή». Ο Πάπας υπενθυμίζει ακόμη «τις πολλές κοινότητες των χριστιανών ανατολικού τυπικού» που είναι σήμερα παρούσες στην Τουρκία – Αρμένιοι, Σύροι, Χαλδαίοι – καθώς και «εκείνες του λατινικού τυπικού», και επισημαίνει ότι «το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς τόσο για τους Έλληνες πιστούς του όσο και για εκείνους άλλων ορθόδοξων παραδόσεων».
Η αληθινή δύναμη της Εκκλησίας
Ο Θεός «επέλεξε τη μικρότητα για να κατέβει ανάμεσά μας», λέει ο Πάπας στην μικρή εκκλησιαστική κοινότητα της Τουρκίας, προσθέτοντας ότι αυτό είναι «το ύφος του Κυρίου, που όλοι καλούμαστε να μαρτυρούμε». Οι προφήτες μίλησαν «για έναν μικρό βλαστό» που θα ξεπετάσσονταν, και ο Ιησούς εξύμνησε τους μικρούς, εξηγώντας ότι «η Βασιλεία του Θεού δεν επιβάλλεται προκαλώντας εντύπωση, αλλά αναπτύσσεται όπως ο μικρότερος από όλους τους σπόρους που φυτεύονται στη γη».
«Αυτή η λογική της μικρότητας είναι η αληθινή δύναμη της Εκκλησίας. Δεν βρίσκεται στις πηγές ή στις δομές της, ούτε οι καρποί της αποστολής της προέρχονται από την αριθμητική αποδοχή, την οικονομική δύναμη ή την κοινωνική επιρροή. Αντιθέτως, η Εκκλησία ζει από το φως του Αρνίου και, συγκεντρωμένη γύρω Του, ωθείται στους δρόμους του κόσμου από τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος». Σε αυτή την αποστολή καλείται διαρκώς να εμπιστεύεται την υπόσχεση του Κυρίου: «Μη φοβάσαι, μικρό ποίμνιο, διότι ο Πατέρας σάς ευδόκησε να σας δώσει τη Βασιλεία».
Να συνεχιστεί η ποιμαντική φροντίδα για τους νέους
Αναφερόμενος στη χριστιανική πραγματικότητα στην Τουρκία, ο Λέων βλέπει στους «πολλούς νέους που χτυπούν τις πόρτες της Καθολικής Εκκλησίας, φέρνοντας τις ανησυχίες και τα ερωτήματά τους», ένα όμορφο και ελπιδοφόρο σημάδι. Προτρέπει να συνεχιστεί το «ποιμαντικό έργο», «να ακούμε και να συνοδεύουμε» τις νέες γενιές, «να φροντίζουμε» τον «οικουμενικό και διαθρησκειακό διάλογο», «τη μετάδοση της πίστης στον τοπικό πληθυσμό» και «την ποιμαντική υπηρεσία σε πρόσφυγες και μετανάστες», η «πολύ σημαντική παρουσία» των οποίων στη χώρα «θέτει στην Εκκλησία την πρόκληση της φιλοξενίας». Επισημαίνει επίσης ότι η Εκκλησία στην Τουρκία «αποτελείται από ξένους» και ότι πολλοί «ιερείς, μοναχές και ποιμαντικοί συνεργάτες» προέρχονται «από άλλες χώρες», κάτι που απαιτεί «ειδική δέσμευση για την ενσωμάτωση στην τοπική κουλτούρα», απαραίτητη για τη μετάδοση του Ευαγγελίου.
Οι τρεις προκλήσεις που θέτει σήμερα η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας
Αναπόφευκτη, στις αναφορές του Πάπα, η μνήμη των «πρώτων οκτώ Οικουμενικών Συνόδων» και της «1700ής επετείου της Α΄ Συνόδου της Νίκαιας», ενός «πάντα επίκαιρου γεγονότος». Για τον Ποντίφικα τρεις είναι σήμερα οι κύριες προκλήσεις που απορρέουν από εκεί: «να συλλάβουμε την ουσία της πίστης και του να είναι χριστιανός», «να ανακαλύψουμε ξανά στο Χριστό το πρόσωπο του Θεού Πατέρα» και «η μεσολάβηση της πίστης και η ανάπτυξη της διδασκαλίας».
Να επιζητούμε πάντα την ενότητα και την ουσία της πίστης
Σχετικά με την «ουσία της πίστης και της χριστιανικής ταυτότητας», ο Λέων υπογραμμίζει ότι στη Νίκαια, στο «Σύμβολο» που διαμορφώθηκε, η Εκκλησία ξαναβρήκε «την ενότητά της». Αυτή η ενότητα καλεί τους πιστούς «να επιζητούν πάντοτε» την ομολογία πίστεως των Πατέρων της Συνόδου του 325, «μέσα στις διαφορετικές ευαισθησίες, πνευματικότητες και κουλτούρες», μαζί με την «ουσιώδη διάσταση της χριστιανικής πίστης γύρω από την κεντρικότητα του Χριστού και την Παράδοση της Εκκλησίας». Εκείνη η Σύνοδος «καλεί ακόμη και σήμερα να αναλογιστούμε» ποιος είναι «ο Ιησούς για εμάς» και τι σημαίνει να είμαστε χριστιανοί. «Το Σύμβολο της Πίστεως, που ομολογείται» από κοινού «είναι το κριτήριο για τη διάκριση, η πυξίδα προσανατολισμού, ο άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφονται η πίστη και η δράση μας».
Αναφερόμενος στο έργο και στις πράξεις, ο Πάπας εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς τις διεθνείς οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η Caritas Internationalis και η Kirche in Not, για τη στήριξή τους στις «φιλανθρωπικές δραστηριότητες της Εκκλησίας και κυρίως για τη βοήθεια προς τα θύματα του σεισμού του 2023».
Να ανακαλύψουμε ξανά στο Χριστό το πρόσωπο του Θεού
Στη Νίκαια διακηρύχθηκε η «θεότητα του Ιησού και η ισότητά Του με τον Πατέρα». Για τον Λέοντα, λοιπόν, «η δεύτερη πρόκληση αφορά την ανάγκη να ξαναβρούμε στο Χριστό το πρόσωπο του Θεού Πατέρα».
«Στον Ιησού βρίσκουμε το αληθινό πρόσωπο του Θεού και τον οριστικό λόγο Του για την ανθρωπότητα και την ιστορία. Αυτή η αλήθεια θέτει συνεχώς υπό κρίση τις δικές μας αναπαραστάσεις του Θεού, όταν δεν συμφωνούν με όσα μας αποκάλυψε ο Ιησούς, και μας καλεί σε διαρκή κριτική διάκριση των μορφών της πίστης μας, της προσευχής μας, της ποιμαντικής ζωής και γενικότερα της πνευματικότητάς μας».
Ο κίνδυνος ενός «επιστρέφοντος αρειανισμού»
Ωστόσο, «στη σημερινή κουλτούρα και μερικές φορές ακόμη και μεταξύ πιστών», υπάρχει ο κίνδυνος ενός «επιστρέφοντος αρειανισμού», προειδοποιεί ο Πάπας. Αυτό γίνεται όταν «βλέπουμε τον Ιησού με ανθρώπινο θαυμασμό, ίσως και με θρησκευτικό πνεύμα, αλλά χωρίς να Τον θεωρούμε πραγματικά τον ζωντανό και αληθινό Θεό ανάμεσά μας». Έτσι, περιοριζόμαστε στο να βλέπουμε τον Ιησού «ως μεγάλη ιστορική μορφή, σοφό διδάσκαλο, προφήτη που αγωνίστηκε για τη δικαιοσύνη», ενώ η Σύνοδος της Νίκαιας Τον όρισε ως «Υιό του Θεού παρόντα ανάμεσά μας, που οδηγεί την ιστορία προς το μέλλον που μας έχει υποσχεθεί ο Θεός».
Να μεταδίδουμε την πίστη με σύγχρονες γλώσσες και κατηγορίες
Τέλος, το Σύμβολο της Νίκαιας, διαμορφωμένο «σε ένα σύνθετο πολιτισμικό πλαίσιο», κατόρθωσε να μεταδώσει «την ουσία της πίστης μέσα από τις πολιτισμικές και φιλοσοφικές κατηγορίες της εποχής». Αργότερα, στην Α΄ Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης, «εμβαθύνθηκε και διευρύνθηκε», ώστε να γίνει «το Σύμβολο Νικαίας Κωνσταντινουπόλεως», αυτό που ομολογούμε στις Κυριακάτικες Ευχαριστιακές Συνάξεις μας. Αυτό αναδεικνύει μια τρίτη πρόκληση: «η μεσολάβηση της πίστης και η ανάπτυξη της διδασκαλίας».
«Παίρνουμε εδώ ένα μεγάλο μάθημα: είναι πάντα αναγκαίο να μεσολαβούμε την χριστιανική πίστη στις γλώσσες και τις κατηγορίες του πολιτισμικού πλαισίου στο οποίο ζούμε, όπως έκαναν οι Πατέρες στη Νίκαια και στις άλλες Συνόδους. Ταυτόχρονα, πρέπει να διακρίνουμε τον πυρήνα της πίστης από τις ιστορικές διατυπώσεις που τον εκφράζουν, οι οποίες παραμένουν μερικές και προσωρινές και μπορούν να αλλάξουν όσο εμβαθύνουμε στη διδασκαλία».
Ο Πάπας αναφέρει εδώ την επιμονή του νέου Διδασκάλου της Εκκλησίας, του Αγίου Τζον Χένρι Νιούμαν, «στην ανάπτυξη της χριστιανικής διδασκαλίας», η οποία «δεν είναι μια αφηρημένη και στατική ιδέα, αλλά αντανακλά το ίδιο το μυστήριο του Χριστού», ένα «εσωτερικό ανάπτυγμα ενός ζωντανού οργανισμού, που αποκαλύπτει και καθιστά σαφέστερο τον θεμελιώδη πυρήνα της πίστης».
Να διατηρούμε τη χαρά της πίστης
Πριν αποχωρήσει, ο Λέων ΙΔ΄ αναφέρεται στη μορφή του Αγίου Ιωάννη ΚΓ΄, ο οποίος υπηρέτησε επί σειρά ετών στην Τουρκία και αγάπησε βαθιά τον λαό της. Εύχεται σε κλήρο και λαϊκούς «να διατηρούν τη χαρά της πίστης» και «να εργάζονται ως άφοβοι ψαράδες μέσα στη βάρκα του Κυρίου».
Μετά τη στιγμή προσευχής, ο Πάπας χαιρέτησε Επισκόπους και πιστούς μπροστά στο ιερό, έσφιξε χέρια, άκουσε όσους τον πλησίασαν. Κατά τη διάρκεια της αναμνηστικής φωτογραφίας με την εκκλησιαστική κοινότητα, απευθύνεται με στοργή σε ένα νεαρό δίπλα του. Στη συνέχεια κατακλύστηκε από την αγάπη Ιερέων, Μοναχών, Μοναζουσών και λαϊκών, που φώναζαν «ζήτω ο Πάπας». Πριν εγκαταλείψει τον Ναό, ο Λέων ΙΔ΄ αποκάλυψε μια αναμνηστική επιγραφή που θα θυμίζει στους μεταγενέστερους την επίσκεψή του και, στην έξοδο, δέχτηκε νέο κύμα ενθουσιώδους υποδοχής από το πλήθος.
ΠΗΓΗ: Vatican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ
