Ετήσια ομιλία του Πάπα Φραγκίσκου, προς τα μέλη του Διπλωματικού Σώματος
Στην ετήσια ομιλία του προς τα μέλη του Διπλωματικού Σώματος που είναι διαπιστευμένα στην Αγία Έδρα, ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε τους προβληματισμούς του για τις συγκρούσεις και τις διαιρέσεις που μαστίζουν τον κόσμο και υπογράμμισε την ευθύνη των ατόμων και των εθνών να προωθήσουν την ειρήνη.
«Μακάριοι είναι οι ειρηνοποιοί», υπενθύμισε ο Πάπας Φραγκίσκος καλωσορίζοντας τη διευρυμένη «διπλωματική οικογένεια» στο Βατικανό, ευχαριστώντας τους πρέσβεις για τις προσπάθειές τους να καλλιεργήσουν καλές σχέσεις μεταξύ της Αγίας Έδρας και των αντίστοιχων χωρών τους.
Το κεντρικό θέμα της ομιλίας του ήταν η Ειρήνη, η οποία, όπως είπε, είναι πρωτίστως δώρο του Θεού, γιατί είναι Εκείνος που μας άφησε την ειρήνη Του. «Ωστόσο, είναι και μια ευθύνη που βαρύνει όλους μας», πρόσθεσε.
Εκφράζοντας βαθιά ανησυχία για τις κλιμακούμενες συγκρούσεις παγκοσμίως, ο Πάπας περιέγραψε την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων ως «τρίτο παγκόσμιο πόλεμο που διεξάγεται αποσπασματικά» και αναφέρθηκε ανοιχτά σε συγκεκριμένες γεωπολιτικές κρίσεις.
Ισραήλ και Παλαιστίνη
Υπενθυμίζοντας τον συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, ο Άγιος Πατέρας καταδίκασε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου εναντίον του ισραηλινού λαού.
«Ανανεώνω την καταδίκη μου για την πράξη αυτή και για κάθε περίπτωση τρομοκρατίας και εξτρεμισμού. Αυτός δεν είναι ο τρόπος επίλυσης των διαφορών μεταξύ των λαών- οι διαφορές αυτές μόνο επιδεινώνονται και προκαλούν πόνο σε όλους», είπε.
Και καταδικάζοντας την επακόλουθη στρατιωτική απάντηση στην πράξη αυτή που οδήγησε σε πόλεμο πλήρους κλίμακας στη Γάζα – όπου πάνω από 22.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και εκατομμύρια τραυματίστηκαν και εκτοπίστηκαν – ο Πάπας καταδίκασε το γεγονός ότι «προκάλεσε μια ισχυρή ισραηλινή στρατιωτική απάντηση στη Γάζα που οδήγησε στο θάνατο δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων, κυρίως αμάχων, μεταξύ των οποίων πολλοί νέοι και παιδιά, και προκάλεσε μια εξαιρετικά σοβαρή ανθρωπιστική κρίση και ασύλληπτο πόνο».
Έτσι, ζήτησε την άμεση κατάπαυση του πυρός, την απελευθέρωση των ομήρων και την πρόσβαση του παλαιστινιακού λαού σε ανθρωπιστική βοήθεια.
Επανέλαβε επίσης την υποστήριξή του για μια λύση «δύο κρατών», καθώς και ένα διεθνώς εγγυημένο ειδικό καθεστώς για την πόλη της Ιερουσαλήμ, με στόχο τη διαρκή ειρήνη και ασφάλεια.
Συρία, Λίβανος, Μιανμάρ
Ο Πάπας εξέφρασε την ανησυχία του για την δύσκολη κατάσταση σε ολόκληρη την περιοχή, η οποία είναι σαφώς αποσταθεροποιημένη από τη σύγκρουση στη Γάζα.
Ειδικότερα, έστρεψε την προσοχή του στο δοκιμαζόμενο λαό της Συρίας, ο οποίος «ζει σε μια κατάσταση οικονομικής και πολιτικής αστάθειας που επιδεινώθηκε από το σεισμό του περασμένου Φεβρουαρίου».
Απηύθυνε έκκληση στη διεθνή κοινότητα «να ενθαρρύνει τα εμπλεκόμενα μέρη να ξεκινήσουν έναν εποικοδομητικό και σοβαρό διάλογο και να αναζητήσουν νέες λύσεις, ώστε ο συριακός λαός να μην χρειάζεται πλέον να υποφέρει ως αποτέλεσμα των διεθνών κυρώσεων».
Εκφράζοντας «βαθιά οδύνη για τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων που εξακολουθούν να βρίσκονται σε γειτονικές χώρες όπως η Ιορδανία και ο Λίβανος», ο Πάπας δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη δεινή θέση των Ροχίνγκια στη Μιανμάρ, ζητώντας να καταβληθεί «κάθε προσπάθεια για να προσφερθεί ελπίδα σε αυτή τη χώρα και ένα αξιοπρεπές μέλλον στους νέους της (…) χωρίς να παραμεληθεί η ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που εξακολουθούν να βιώνουν οι Ροχίνγκια».
Ρωσία και Ουκρανία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν
Επαναλαμβάνοντας την άποψή του για έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο που διεξάγεται αποσπασματικά, ο Πάπας υπενθύμισε τον σχεδόν διετή πόλεμο μεγάλης κλίμακας που διεξάγει η Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας, ο οποίος έχει οδηγήσει σε «μεγάλο αριθμό θυμάτων και μαζικές καταστροφές», καθώς και την κατάσταση στον Νότιο Καύκασο μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, με τη δραματική κατάσταση των προσφύγων.
Και στις δύο περιπτώσεις, ζήτησε διαπραγματεύσεις, με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και στη θρησκευτική ποικιλομορφία.
Στο επίκεντρο η Αφρική
Ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρθηκε και στις ανθρωπιστικές κρίσεις στην υποσαχάρια Αφρική, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της τρομοκρατίας, της πολιτικής αστάθειας και της κλιματικής αλλαγής. Ζήτησε σοβαρές προσπάθειες για την εφαρμογή συμφωνιών, όπως η Συμφωνία της Πρετόριας, για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων στο Τίγκρεϊ, και αναζήτησε λύσεις για τις εντάσεις στην Αιθιοπία και το Κέρας της Αφρικής.
Ο πόλεμος στο Σουδάν και οι εκτεταμένες συνέπειές του σε εκατομμύρια εκτοπισμένους ανθρώπους, δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτόν τον κατάλογο του πόνου, όπως και η κατάσταση των προσφύγων στο Καμερούν, τη Μοζαμβίκη, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και το Νότιο Σουδάν.
Προκλήσεις στην Αμερική
Ενώ αναγνώρισε την απουσία ανοικτών πολέμων στην Αμερική, ο Πάπας υπογράμμισε τις σοβαρές εντάσεις μεταξύ αρκετών χωρών της Λατινικής Αμερικής, όπως η Βενεζουέλα και η Γουιάνα, και εξέφρασε ανησυχίες για την πολιτική πόλωση που επηρεάζει τους δημοκρατικούς θεσμούς σε μέρη όπως το Περού και η Νικαράγουα.
«Η κατάσταση στη Νικαράγουα παραμένει ανησυχητική: μια παρατεταμένη κρίση με οδυνηρές συνέπειες για την κοινωνία της Νικαράγουας στο σύνολό της και ιδιαίτερα για την Καθολική Εκκλησία», είπε, επαναβεβαιώνοντας τη δέσμευση της Αγίας Έδρας να ενθαρρύνει «έναν διπλωματικό διάλογο με σεβασμό προς όφελος των Καθολικών και ολόκληρου του πληθυσμού».
Ένας πληγωμένος κόσμος και τα ανθρώπινα πρόσωπα του πολέμου
Συνεχίζοντας να σκιαγραφεί μια ζωντανή εικόνα ενός ολοένα και πιο πληγωμένου κόσμου όπου εκατομμύρια άτομα υποφέρουν λόγω των συγκρούσεων και περιγράφοντας λεπτομερώς τα ανθρώπινα πρόσωπα πίσω από τις στατιστικές, ο Πάπας Φραγκίσκος καταδίκασε την παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, δηλώνοντας ότι οι σοβαρές παραβιάσεις είναι εγκλήματα πολέμου που απαιτούν όχι μόνο τον εντοπισμό τους αλλά και την πρόληψή τους.
Σημειώνοντας ότι ο σύγχρονος πόλεμος δεν λαμβάνει πλέον χώρα μόνο σε σαφώς καθορισμένα πεδία μάχης, ο Πάπας εξέφρασε τη θλίψη του για το γεγονός ότι σε ένα «πλαίσιο όπου φαίνεται ότι η διάκριση μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών στόχων δεν γίνεται πλέον σεβαστή, δεν υπάρχει σύγκρουση που να μην καταλήγει με κάποιο τρόπο να πλήττει αδιακρίτως τον άμαχο πληθυσμό». «Τα γεγονότα στην Ουκρανία και τη Γάζα είναι σαφής απόδειξη αυτού», είπε.
Αφοπλισμός και παγκόσμια ασφάλεια
Ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε την ανάγκη για αφοπλισμό, υποστηρίζοντας ότι τα όπλα δεν έχουν αποτρεπτική αξία, αλλά μάλλον ενθαρρύνουν τη χρήση τους.
«Πόσες ζωές θα μπορούσαν να σωθούν με τους πόρους που σήμερα κατευθύνονται λανθασμένα στον οπλισμό;» διερωτήθηκε, ενώ επανέλαβε την πρότασή του να «επενδύσουμε αυτούς τους πόρους στην επιδίωξη μιας πραγματικής ασφάλειας στον κόσμο», καθώς η ανθρωπότητα πρέπει να εργαστεί για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών των συγκρούσεων.
«Οι προκλήσεις της εποχής μας ξεπερνούν τα σύνορα, όπως βλέπουμε από την ποικιλία των κρίσεων -των τροφίμων, του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της υγειονομικής περίθαλψης- που σημάδεψαν την αρχή του αιώνα. Εδώ επαναλαμβάνω την πρότασή μου να δημιουργηθεί ένα παγκόσμιο ταμείο για την οριστική εξάλειψη της πείνας και την προώθηση μιας βιώσιμης ανάπτυξης ολόκληρου του πλανήτη», είπε.
Περιβαλλοντική κρίση και κλιματική αλλαγή
Μια άλλη βασική αιτία των συγκρούσεων που δεν ξέχασε να αναφέρει ο Πάπας είναι η κλιματική κρίση, η οποία «απαιτεί όλο και πιο επείγουσα απάντηση και πλήρη συμμετοχή όλων, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της».
Εξέφρασε την ελπίδα ότι η συμφωνία που υιοθετήθηκε στο Ντουμπάι στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα μπορεί να οδηγήσει σε «αποφασιστική επιτάχυνση της οικολογικής μετάβασης».
Μετανάστευση και μεσογειακή κρίση
Η ομιλία έδωσε στον Πάπα την ευκαιρία να ζητήσει σεβασμό και προστασία για όσους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.
Αντιμέτωπος με αυτό που εκλαμβάνεται ως «εισβολή», εξέφρασε το παράπονό του για το γεγονός ότι «εύκολα μπορούμε να καταλήξουμε να κλείνουμε τις καρδιές μας».
«Σπεύδουμε να ξεχάσουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους με πρόσωπα και ονόματα και παραβλέπουμε την ιδιαίτερη κλίση αυτής, «της θάλασσάς μας» (mare nostrum), να μην είναι τάφος αλλά τόπος συνάντησης και αμοιβαίου εμπλουτισμού μεταξύ ατόμων, λαών και πολιτισμών», είπε.
Έτσι, ο Άγιος Πατέρας απηύθυνε έκκληση για μια ισορροπημένη προσέγγιση που θα ρυθμίζει τη μετανάστευση με σεβασμό των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ατόμων και ζήτησε αλλαγή οπτικής όσον αφορά τη Μεσόγειο, οραματιζόμενος τη Μεσόγειο ως «εργαστήριο ειρήνης» και όχι ως νεκροταφείο, όπου οι μετανάστες καλωσορίζονται, προστατεύονται, προωθούνται και ενσωματώνονται.
«Πρέπει ομοίως να επιμείνουμε στο δικαίωμα των ανθρώπων να παραμείνουν στην πατρίδα τους και στην αντίστοιχη ανάγκη να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για την αποτελεσματική άσκηση αυτού του δικαιώματος», είπε.
Εκπαίδευση, ανθρώπινα δικαιώματα, διάλογος
Φτάνοντας στο τέλος μιας μακράς και εξαιρετικά ευκρινούς ομιλίας, ο Πάπας Φραγκίσκος επεσήμανε την εκπαίδευση ως μέσο επένδυσης στο μέλλον, ιδίως στο πλαίσιο της ηθικής χρήσης των νέων τεχνολογιών.
Μίλησε για την ανάγκη η τεχνολογική ανάπτυξη να είναι ηθική και υπεύθυνη και υπογράμμισε την υπέρμετρη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αποδοκιμάζοντας τις τάσεις που έχουν οδηγήσει σε ιδεολογικό αποικισμό και την εξάπλωση μιας «κουλτούρας του θανάτου» σε ορισμένα μέρη του κόσμου, απηύθυνε έκκληση για σεβασμό της ζωής, ξεκινώντας από το αγέννητο παιδί, και επέκρινε πρακτικές όπως η παρένθετη μητρότητα ως παραβιάσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
«Σε κάθε στιγμή της ύπαρξής της, η ανθρώπινη ζωή πρέπει να διαφυλάσσεται και να υπερασπίζεται- ωστόσο, διαπιστώνω με λύπη, ιδιαίτερα στη Δύση, τη συνεχιζόμενη εξάπλωση μιας κουλτούρας του θανάτου, η οποία στο όνομα μιας ψεύτικης συμπόνιας απορρίπτει τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς».
Τέλος, ο Πάπας Φραγκίσκος υποστήριξε τον ρόλο του διαλόγου, και ειδικότερα του διαθρησκειακού διαλόγου ως κρίσιμου στοιχείου στην επιδίωξη της ειρήνης.
«Ο δρόμος προς την ειρήνη περνά επίσης μέσα από τον διαθρησκευτικό διάλογο, ο οποίος πριν από όλα απαιτεί την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας και τον σεβασμό των μειονοτήτων», είπε, εκφράζοντας τη λύπη του για το γεγονός ότι «ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών υιοθετεί μοντέλα συγκεντρωτικού ελέγχου της θρησκευτικής ελευθερίας, ιδίως με τη μαζική χρήση της τεχνολογίας».
Ζήτησε το σεβασμό των μειονοτικών θρησκευτικών κοινοτήτων, για τις οποίες είπε ότι «σε ορισμένες περιπτώσεις, κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω ενός συνδυασμού τρομοκρατίας, επιθέσεων στην πολιτιστική τους κληρονομιά και πιο λεπτών μέτρων, όπως η διάδοση των νόμων κατά του προσηλυτισμού, η χειραγώγηση των εκλογικών κανόνων και οι οικονομικοί περιορισμοί».
Ο Πάπας επανέλαβε την καταδίκη του για όλες τις πράξεις αντισημιτισμού και τις αυξανόμενες διακρίσεις εις βάρος των χριστιανών παγκοσμίως.
Ιωβηλαίο Έτος 2025 – «Προσκυνητές της ελπίδας»
Ο Πάπας ολοκλήρωσε την ομιλία του υπενθυμίζοντας στους παρευρισκόμενους ότι η Εκκλησία προετοιμάζεται για το Ιωβηλαίο, το Άγιο Έτος που θα ξεκινήσει τα επόμενα Χριστούγεννα.
«Σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ», είπε, «χρειαζόμαστε ένα Άγιο Έτος», μια περίοδο χάριτος που μας επιτρέπει να βιώσουμε το έλεος του Θεού και το δώρο της ειρήνης Του.
Εν μέσω πολλών αιτιών δυστυχίας που οδηγούν σε μια αίσθηση απελπισίας όχι μόνο στους άμεσα θιγόμενους αλλά και σε όλες τις κοινωνίες μας, είπε ο Πάπας, εν μέσω των δυσκολιών που βιώνουν οι νέοι, «οι οποίοι αντί να ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον συχνά αισθάνονται αβοήθητοι και απογοητευμένοι», και εν μέσω της κατήφειας αυτού του κόσμου που φαίνεται να εξαπλώνεται αντί να υποχωρεί, «το Ιωβηλαίο είναι μια διακήρυξη ότι ο Θεός δεν εγκαταλείπει ποτέ τους ανθρώπους του και κρατά συνεχώς ανοιχτές τις πόρτες προς τη Βασιλεία του».
