Στην εκκλησία των Φραγκισκανών του Αγίου Αντωνίου, στο Σπλιτ της Κροατίας, υπάρχει ένας πίνακας που προκαλεί έκπληξη από πολλές απόψεις. Πρόκειται για έργο του μπαρόκ ζωγράφου Miholvil Luposignoli (1631-1711) φιλοτεχνημένο στις αρχές της δεκαετίας του 1700. Στον πίνακα μπορεί κανείς να διακρίνει την Παναγία, με τα χέρια σταυρωμένα. Περιτριγυρισμένη από 38 θεολόγους που κρατούν πάπυρους για να ξεχωρίζουν, έχει κάτω από τα πόδια της το φεγγάρι και ανάμεσά τους, εμφανίζεται – και εδώ είναι η μοναδικότητα ενός τέτοιου πίνακα – ο Μωάμεθ, ο προφήτης του Ισλάμ.
Αυτή η παρουσία του Μωάμεθ στον πίνακα αυτόν, θέλει να επισημάνει την έντονη παρουσία της Μητέρας του Ιησού στο Κοράνι. Το όνομα Μιριάμ (Μαρία) αναφέρεται 34 φορές στο Κοράνι και στις 24 από αυτές συνδέεται με το όνομα Ιησούς. Από το σύνολο των 114 σούρων (κεφαλαίων) και των 6236 στίχων από τους οποίους αποτελείται το Κοράνι, η Μιριάμ εμφανίζεται σε 13 σούρες και 70 στίχους.
Μη ξεχνάμε πως Ο δημιουργός του Κορανίου, σύμφωνα με τους μουσουλμάνους, δεν είναι ο Μωάμεθ αλλά ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος το κοινοποίησε στον Μωάμεθ.
Το Κοράνι, λοιπόν, αναγνωρίζει στην Παναγία διάφορες αρετές, όπως η αγνότητα, η υπακοή, η ειλικρίνεια, ο εξαγνισμός από τον Θεό, η επιλογή της από τον Θεό ανάμεσα από όλες τις γυναίκες, η καθοδήγηση από τους Αγγέλους, η λήψη τροφής απευθείας από τον Θεό, θέμα αυτό το τελευταίο που συναντάμε συχνά και στα απόκρυφα ευαγγέλια.
Γνωρίζουμε ότι ο σημιτικός πολιτισμός αποδίδει μεγάλη σημασία στον πατέρα ενός ατόμου, και παρατηρούμε ότι ακόμη και σήμερα, στα αραβικά, το κύριο όνομα εμφανίζεται με «bin» ή με «ibn», που σημαίνει «γιος», συνδεδεμένος με το όνομα του πατέρα. Το Κοράνι όμως, αναφέρεται συχνά στον Ιησού ως «Ιbn Miryam» δηλαδή «Γιος της Μιριάμ», όχι του πατέρα δηλαδή, αλλά της μητέρας, μίας γυναίκας! Αυτό αποτελεί μεγάλη τιμή για εκείνη!
Οι διηγήσεις στο Κοράνι, που αφορούν την Μιριάμ, προέρχονται είτε από τα κανονικά Ευαγγέλια, είτε από τα απόκρυφα, είτε από την ελεύθερη δημιουργία του συντάκτη ή ακόμα των συντακτών αυτού του έργου.
Οικογένεια, γέννηση, παρουσίαση στο ναό
Η τρίτη σούρα μιλάει για τη γέννηση της Μιριάμ σε μια ξεχωριστή οικογένεια, που οι ρίζες της φτάνουν στους πιο μακρινούς προγόνους (Imrân): «Πραγματικά ο Θεός εξέλεξε τον Αδάμ και τον Νώε και την οικογένεια του Αβραάμ και την οικογένεια του Imrân πάνω από τους άλλους ανθρώπους» (σούρα 3, 33).
Η μητέρα της Μιριάμ, παντρεμένη με τον Imrân, ήλπιζε, παρά το προχωρημένο της ηλικίας της, να αποκτήσει γιο. Ήταν μια οικογένεια επιλεγμένη από τον Θεό. Μετά από πολλές προσευχές, το ζευγάρι έλαβε τη χαρά ενός κοριτσιού και η Άννα επικαλέστηκε τον Αλλάχ, εμπιστευόμενη την κοπέλα σε αυτόν: «Κύριε, ιδού, γέννησα ένα θηλυκό (ο Θεός γνώριζε καλύτερα τι είχε γεννήσει). Το αρσενικό δεν είναι σαν το θηλυκό! Την ονόμασα Μιριάμ και την θέτω υπό την προστασία σου, αυτήν και τους απογόνους της, ενάντια στον Σατανά τον απόκληρο!» (3, 36).
Για να διασφαλιστεί ότι θα λάβει μια σωστή ανατροφή, η Μιριάμ ανατέθηκε στον Ζαχαρία (Κοράνι 3.44), πατέρα του Ιωάννη [του Βαπτιστή], καθώς ο Ζαχαρίας είχε επιλεγεί, με κλήρωση μεταξύ πολλών υποψηφίων, γι’ αυτή την αποστολή προς τη Μιριάμ.
Ο Ζαχαρίας ήταν αυτός που έφερε τη Μιριάμ στο ιερό του ναού της Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με την παράδοση, ήδη κατά την άφιξή της, συνοδευόμενη από τους γονείς της, έδειξε αμέσως τα εξαιρετικά προσόντα της: ενώ συνήθως οι υπόλοιποι ανεβαίνουν αργά και τα επτά σκαλοπάτια μέχρι την κορυφή της σκάλας, η Μιριάμ με ένα άλμα έφτασε στο τελευταίο, όπου την περίμενε ο αρχιερέας. «Και ο Κύριος την υποδέχτηκε με όμορφη υποδοχή και την έκανε να βγάλει το καλύτερο βλαστάρι» (3, 37).
Ήταν εκπληκτικό το γεγονός, ότι κάθε φορά, που την επισκεπτόταν ο Ζαχαρίας, έβλεπε ότι ήταν καλά εφοδιασμένη με τροφές. Προφανώς αυτό προερχόταν από τον ουρανό: «Και κάθε φορά που ο Ζαχαρίας πήγαινε να την επισκεφθεί στο ιερό, έβρισκε εκεί τροφή και της έλεγε: “Ω Μιριάμ, από πού σου έρχεται αυτό;” Κι εκείνη απαντούσε: “Μου έρχεται από τον Θεό, γιατί ο Θεός δίνει από την πρόνοιά του σε όποιον θέλει, χωρίς να λογαριάζει”» (3,37).
Το πρώτο μέρος αυτού του στίχου είναι συχνά χαραγμένο, με προσεκτική αραβική καλλιγραφία, στο πλαίσιο του mirhab, της μικρής κόγχης στο εσωτερικό κάθε τζαμιού, που υποδεικνύει την κατεύθυνση της προσευχής προς την Μέκκα. Από αυτό προκύπτει ότι όλοι οι μουσουλμάνοι, οπουδήποτε στον κόσμο, που πηγαίνουν σε τζαμιά, μπορούν να βρουν εκεί την αναφορά της Μιριάμ.
Ο Ευαγγελισμός της Μιριάμ
Στην σούρα 3, 45-49, διαβάζουμε τον Ευαγγελισμό της Μιριάμ με τέτοιο τρόπο που μας θυμίζει τον αντίστοιχο του Ευαγγελιστή Λουκά: «Και όταν οι άγγελοι είπαν στη Μιριάμ: “Ω Μιριάμ, ο Θεός σου αναγγέλλει τα καλά νέα ενός λόγου που προέρχεται από εκείνον και το όνομά του θα είναι Χριστός, Ιησούς, ο γιος της Μιριάμ, επιφανής σε αυτόν τον κόσμο και στον επόμενο, και ένας από τους πλησιέστερους στον Θεό.” – “Και θα μιλήσει στους ανθρώπους από την κούνια σαν να ήταν ενήλικας, και θα είναι από τους καλούς”. “Κύριε μου” – απάντησε η Μιριάμ- “πώς θα αποκτήσω ποτέ γιο, αφού κανείς δεν με άγγιξε”; Ο άγγελος απάντησε: “Ο Θεός δημιουργεί ό,τι θέλει. Όταν έχει αποφασίσει ένα πράγμα, δεν έχει παρά να πει, ας γίνει, και γίνεται. Και θα τον διδάξει το Βιβλίο και τη Σοφία και την Τορά και θα τον στείλει ως αγγελιοφόρο του στα παιδιά του Ισραήλ…» (3,45-49).
Μοναδική αγιότητα της Μιριάμ, της αγνότερης μεταξύ των γυναικών
Σύμφωνα με το Κοράνι (όπως και το Ευαγγέλιο), η Μιριάμ ήταν πάντα πιστή στο λόγο που έλαβε από τον Θεό. Η πίστη της επιβεβαιώνεται ως πρότυπο για όλους τους πιστούς και η Μιριάμ παρουσιάζεται ως υπόδειγμα για όλες τις γυναίκες στο Ισλάμ.
Πράγματι, δύο στίχοι της τρίτης σούρας αναφέρονται στα λόγια του αγγέλου στον Ευαγγελισμό: «Αληθώς, ω Μιριάμ, ο Θεός σε καθάρισε και σε επέλεξε ανάμεσα σε όλες τις γυναίκες του κόσμου. Ω Μιριάμ, να είσαι αφοσιωμένη στον Κύριό σου, να τον προσκυνάς και να τον λατρεύεις μαζί με εκείνους που τον λατρεύουν!» (3,42-43).
Στη σούρα 21 διαβάζουμε τα λόγια του ίδιου του Αλλάχ: «Και θυμηθείτε πάλι εκείνη που φύλαξε την παρθενία της, ώστε να εμφυσήσουμε μέσα της από το Πνεύμα μας και να κάνουμε αυτήν και τον Υιό της, σημείο για τα πλάσματα» (21,91). Και στη σούρα 66 διαβάζουμε: «Της εμφύσησα το Πνεύμα Μας, και πίστεψε στα λόγια του Κυρίου της και στα Βιβλία Του, και ήταν μία από τις ευσεβείς γυναίκες» (66,12).
Ακόμα το ιερό βιβλίο του Ισλάμ αναγγέλλει πως ο ίδιος ο Θεός κάλεσε τον Ιησού να επαινέσει τη μητέρα Του. Πράγματι, στην πέμπτη σούρα διαβάζουμε: «Ω Ιησού, γιε της Μιριάμ, θυμήσου την εύνοιά μου σε σένα και στη μητέρα σου όταν σε επιβεβαίωσα με το Πνεύμα της Αγιότητας» (5, 110).
Ο διάβολος δεν μπορεί να την πλησιάσει
Ένα άλλο εδάφιο του Κορανίου δηλώνει με έμφαση: «Η μητέρα Του [του Ιησού] ήταν αγία” (5, 75). Η παράδοση του Κορανίου αναφέρει ότι ήταν ανέγγιχτη από τον Σατανά, ο οποίος από την πλευρά του, λυπόταν που υπήρχαν δύο πρόσωπα στα οποία δεν μπόρεσε ποτέ να πλησιάσει: ο Ιησούς και η Μιριάμ.
Διαβάζοντας τι λέει το Κοράνι για τη Μιριάμ και τον Υιό της, είναι σαφές ότι οι δύο τους ξεχωρίζουν ανάμεσα στους δικαίους και επομένως ο διάβολος δεν μπορεί να τους πλησιάσει για να προσπαθήσει να τους εξαπατήσει. Σε ορισμένες μικρογραφίες από μουσουλμάνο καλλιτέχνη, αφιερωμένες στη Μιριάμ με το παιδί Ιησού, βλέπει κανείς ακριβώς τον Ιμπλίς (διάβολο) στο βάθος, πίσω από ένα ύψωμα, με το πρόσωπό του συνοφρυωμένο, επειδή δεν μπορεί να τους πλησιάσει. Είναι ένας τρόπος έκφρασης ότι δεν υπήρχε καμία σκιά του κακού σε εκείνη τη μητέρα και το παιδί.
Και για το Κοράνι λοιπόν, η Μητέρα του Ιησού, είναι, με όλη την θεολογική της σημασία, η «Παν-Αγία», η «Αμίαντος».
Εντέλει, η Μαρία αποτελεί πρότυπο για όλους εκείνους που αναζητούν ένα τέλειο παράδειγμα πίστης και αλήθειας (Κοράνι 66,12). Όχι μόνο επειδή ο Θεός έστειλε το Πνεύμα Του προς το πρόσωπό της, επειδή συνάντησε τη Δύναμη του Θεού κι επειδή ο Θεός εμφύσησε μέσα της το δικό Του Πνεύμα, αλλά και επειδή είναι ένα μεγαλειώδες παράδειγμα και η δασκάλα της σοφίας και της ενότητας. Η Μιριάμ επιβεβαίωσε τα λόγια του Θεού και όλα τα Βιβλία του, η ψυχή της τα αγκαλιάζει όλα, σαν μια υπέροχη μητέρα. Τελικά το Κοράνι ομολογεί: “Ω Μιριάμ αληθινά ο Θεός σε επέλεξε, και σε καθάρισε και σε ξεχώρισε από όλες τις γυναίκες του κόσμου” (Κοράνι 3, 42).
Luigi Bressan. Settimana News, 8 Δεκεμβρίου 2023
Shahrzad Houshmand Zade. L’Osservatore Romano, 28 Ιουνίου 2019
Carmelo Carvello, La Vergine Maria nel Corano, Delia 2015
