Παρουσιάστηκε στην Αίθουσα Marconi ο νέος τόμος του Chiaretto Yan, «Το κινεζικό μου όνειρο». Στην εκδήλωση συμμετείχαν οι Agostino Giovagnoli, π. Spadaro και π. Lombardi, με συντονιστή τον Gianni Valente. Ο συγγραφέας: «Ελπίζω ο Πάπας να μπορέσει να επισκεφθεί τη χώρα μου και η Κίνα να υποδεχθεί το φως του Ευαγγελίου».
«Το κινεζικό μου όνειρο είναι να είμαι μια γέφυρα ανάμεσα στον χριστιανισμό και την Κίνα: ελπίζω ο Πάπας να μπορέσει να επισκεφθεί τη χώρα μου και η Κίνα να υποδεχθεί το φως του Ευαγγελίου». Από αυτή την εικόνα και αυτή την ευχή ξεκινά η μαρτυρία του ChiarettoYan, Κινέζου focolarino και συγγραφέα του βιβλίου «Το κινεζικό μου όνειρο». Διάλογοι και συναντήσεις με τον χριστιανισμό, που παρουσιάστηκε το απόγευμα στην Αίθουσα Marconi του Palazzo Pio.
Από πού γεννιέται το όνειρο
Ένα όνειρο που γεννιέται από την πεποίθηση ότι ο χριστιανισμός δεν είναι ξένο σώμα προς την κινεζική κουλτούρα, αλλά ένας πιθανός συνομιλητής. Όπως μας εξηγεί ο Chiaretto, «σε κάθε άνθρωπο ζει μια παγκόσμια επιθυμία για αλήθεια, καλοσύνη, ομορφιά και αγάπη, ένας βαθύς πόθος που διαπερνά διαφορετικούς πολιτισμούς και παραδόσεις και που στον χριστιανισμό βρίσκει την πρόταση μιας προσωπικής σχέσης με τον Θεό. Από τη μία πλευρά είμαι Kαθολικός χριστιανός –συνεχίζει ο συγγραφέας– και από την άλλη είμαι Κινέζος. Η χριστιανική πίστη μού λέει ότι ο Θεός έρχεται να συναντήσει τον άνθρωπο, ότι ενσαρκώθηκε από αγάπη για τους ανθρώπους. Αυτή η πρωτοβουλία του Θεού προς τον άνθρωπο είναι η Αποκάλυψη. Και οι άλλοι πολιτισμοί, όπως και οι άλλες θρησκείες, είναι επίσης μια προσπάθεια του ανθρώπου να αναζητήσει τον Θεό· γι’ αυτό πιστεύω ότι αυτές οι δύο κατευθύνσεις συναντώνται, δεν βρίσκονται σε αντίφαση».
Μια σύγκλιση προθέσεων
Σε αυτό το πνεύμα, ο συγγραφέας επέλεξε να εστιάσει σε πέντε πεδία έρευνας που μπορούν να αποτελέσουν κοινό τόπο συνάντησης ανάμεσα στην κινεζική κουλτούρα και τον χριστιανισμό: φιλοσοφία, οικολογία, πολιτική, οικονομία και πολιτισμικό διάλογο. «Πρόκειται για θέματα εξαιρετικά επίκαιρα –παρατηρεί ο Chiaretto Ya – και αποτελούν κοινή πρόκληση για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το είδαμε στην ποιμαντορία του Πάπα Φραγκίσκου, στις εγκυκλίους Laudato Si’ και Fratelli Tutti, αλλά το βλέπουμε και στον σύγχρονο κινεζικό δημόσιο διάλογο. Η επιδίωξη μιας καλύτερης ζωής για την Κίνα δεν είναι μόνο εθνικός στόχος· είναι μια παγκόσμια αναζήτηση, που αφορά όλους και παραπέμπει στο κοινό καλό».
Αυτή η σύγκλιση προθέσεων στηρίζεται και στην κινεζική παράδοση, «της οποίας η σκέψη περιλαμβάνει τον κομφουκιανισμό, τον ταοϊσμό και τον βουδισμό, συνεχίζει ο Chiaretto. Ο Κομφούκιος λέει: “Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αρκετά αυτή τη ζωή, γι’ αυτό δεν εμβαθύνω στη γνώση του επέκεινα”. Ο Λάο Τσε λέει: “Όποιος γνωρίζει δεν μιλά, όποιος μιλά δεν γνωρίζει”. Αυτές οι διατυπώσεις δεν παραπέμπουν σε απόρριψη του υπερβατικού, αλλά σε μια στάση ταπεινότητας: το επέκεινα είναι μυστήριο και ο άνθρωπος δεν το κατέχει, μπορεί μόνο να το πλησιάσει. Πρόκειται, στην ουσία, για μια στάση ανοίγματος, που αναγνωρίζει το όριο της γλώσσας και της λογικής, αλλά βρίσκει σημείο επαφής με τον χριστιανισμό.
Διότι, αν στη Δύση η διαλεκτική συχνά νοήθηκε ως σύγκρουση, σύμφωνα με φιλοσοφικά σχήματα όπως του Χέγκελ, στον ταοϊσμό παίρνει μάλλον τη μορφή της αρμονίας: το γιν και το γιανγκ δεν αντιπαρατίθενται για να αλληλοαναιρεθούν, αλλά το ένα καλεί το άλλο και αλληλοσυμπλη-ρώνονται».
Σε αυτή τη λογική, ο συγγραφέας διακρίνει τη «διαλεκτική της αγάπης» που είναι χαρακτηριστική του χριστιανισμού, και ειδικότερα το μυστήριο του Χριστού πάνω στον σταυρό, ο οποίος κενώνεται, αφήνει χώρο, αποδέχεται το κενό για να εκπληρώσει το θέλημα του Πατέρα. «Και στο κινεζικό φιλοσοφικό λεξιλόγιο –παρατηρεί ο Yan– η σχέση ανάμεσα στο είναι και το μη-είναι δεν είναι καταστροφική, αλλά γενεσιουργός: από τη σχέση τους γεννιέται η αρμονία. Και εδώ ο διάλογος γίνεται πιο βαθύς, μέχρι να επιτρέψει τον λόγο».
Η εκδήλωση στο Palazzo Pio
Κεντρικός άξονας της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Marconi ήταν ακριβώς ο διάλογος. Συμμετείχαν ο καθηγητής Agostino Giovagnoli, διδάσκων Σύγχρονης Ιστορίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ιερής Καρδιάς, ο π. Federico Lombardi S.I., πρόεδρος του Ιδρύματος του Βατικανού Joseph Ratzinger – Benedictus XVI, και ο π. Antonio Spadaro S.I., Αντιπρόεδρος της Ποντιφικής Συνόδου για τον Πολιτισμό και την Εκπαίδευση. Τη συζήτηση συντόνισε ο Gianni Valente, διευθυντής του πρακτορείου Fides, ο οποίος άνοιξε την εκδήλωση υπενθυμίζοντας την παρουσίαση, πριν από δέκα χρόνια, του πρώτου βιβλίου του Chiaretto με τίτλο Το Ευαγγέλιο πέρα από το Μεγάλο Τείχος, όχι από νοσταλγία, αλλά επειδή «όταν μιλάμε για τη σχέση Κίνας και χριστιανισμού πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη την αξία του χρόνου, τη σημασία του να ανοίγουμε και να σεβόμαστε τις διαδικασίες».
Όπως τόνισε στη συνέχεια ο καθηγητής Giovagnoli, «πιο σημαντικός από κάθε συμφωνία είναι ο διάλογος, η βούληση να βρεθεί μια κοινή λύση στα προβλήματα και να μείνει ανοιχτή μια πόρτα στην ελπίδα. Ιστορία και διάλογος: αυτά είναι τα δύο βασικά, αλληλένδετα στοιχεία που βρίσκω σε αυτό το βιβλίο. Το πρόβλημα είναι ότι το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε σήμερα, όπου ρεαλισμός και απαισιοδοξία συγχέονται και όπου κυριαρχεί ο νόμος του ισχυρότερου, δεν φαίνεται ευνοϊκό για τον διάλογο».
Το θάρρος του διαλόγου
Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, το βιβλίο του Chiaretto χαρακτηρίζεται ως πράξη θάρρους, όπως επισήμανε ο π. Spadaro, σύμφωνα με τον οποίο «η Κίνα δεν είναι το παρελθόν ούτε το παρόν, αλλά το μέλλον. Και το μέλλον εκφράζεται ακριβώς με τη λέξη “όνειρο”. Το όνειρο του Chiaretto, που στην ουσία είναι και δικό μας. Δεν πρόκειται για αφηρημένη ουτοπία ή ιδεολογική κατηγορία, αλλά για τη ρεαλιστική δυνατότητα μιας συνάντησης. Για να συμβεί αυτό, όμως, χρειάζεται μια αλλαγή προοπτικής.
Και αυτή είναι η ουσία του όρου “κινεζοποίηση”: δηλαδή, η συνειδητοποίηση ότι η Κίνα μπορεί να προσφέρει μια θεμελιώδη συμβολή στον παγκόσμιο χριστιανισμό. Πώς μπορεί η ταοϊστική φιλοσοφία να διαμορφώσει και να επανεξετάσει τον χριστιανισμό σήμερα;».
Από το βιβλίο του Chiaretto αναδύονται, όπως παρατήρησε ο π. Lombardi, όχι ένα αλλά τρία όνειρα: «το όνειρο του κινεζικού λαού, δηλαδή η αναζήτηση ανάκτησης της αξιοπρέπειας της θέσης της Κίνας στον κόσμο· το όνειρο του Πάπα Φραγκίσκου, στο οποίο κινείται το βιβλίο και πάνω στο οποίο ο Μπεργκόλιο, τροφοδοτούμενος από την πίστη και την ελπίδα, συχνά πορεύτηκε· και τέλος, το όνειρο του Chiaretto, που φέρνει σε διάλογο και συνάντηση αυτές τις δύο διαστάσεις. Αυτή η προοπτική δίνει ζωή σε μια διάσταση που πολύ συχνά ξεχνιέται όταν μιλάμε για πίστη και Κίνα, δηλαδή τη συμμετοχή των προσώπων και των κοινοτήτων. Ταυτόχρονα, όμως, εντάσσεται πολύ καλά στην εμβάθυνση και τον εμπλουτισμό του διαλόγου που αφορά την Εκκλησία και το Βατικανό, τον οποίο βλέπω ως μια γέφυρα που χτίζεται».
Μια υπομονετική διαδικασία
Ο Chiaretto Yan συμφωνεί ιδιαίτερα με το «πρώτο όνειρο» που ανέδειξε ο π. Lombardi: αυτός ο διάλογος ανάμεσα στην κινεζική κουλτούρα και τον χριστιανισμό δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ιστορική συνείδηση. Μάλιστα, για να υπάρξει, ο Yan επικαλείται μια ιστορική μνήμη που στη Δύση συχνά υποτιμάται: τον λεγόμενο «αιώνα της ταπείνωσης», που σημαδεύτηκε από την αποικιοκρατία και τις εισβολές, από τον Πόλεμο του Οπίου έως την ιαπωνική εισβολή. Μια πληγή που συνεχίζει να επηρεάζει τη σχέση της Κίνας με τη Δύση.
Γι’ αυτό και η αναγγελία του Ευαγγελίου δεν μπορεί να νοηθεί ως μια γρήγορη ή γραμμική διαδικασία. Αντιθέτως, πρόκειται για μια μακρά πορεία, που απαιτεί σεβασμό, υπομονή και ικανότητα ακρόασης. «Είναι σημαντικό να ξεκινάμε τη διαδικασία αντί να φτάνουμε αμέσως στον στόχο» καταλήγει ο Chiaretto. «Ο Πάπας Φραγκίσκος μιλούσε για κουλτούρα της συνάντησης. Και η Κίνα σήμερα μιλά για αμοιβαίο σεβασμό με στόχο μια κοινή πολιτισμική πορεία».
Έτσι, η λέξη «διαδικασία» δεν ενώνει απλώς ολόκληρη τη συνέντευξη, αλλά συγχωνεύεται με μία από τις κατεξοχήν κινεζικές αρετές: την υπομονή, 忍 (rěn). Εκφράζεται με ένα εύγλωττο ιδεόγραμμα, που στο επάνω μέρος φέρει το σύμβολο της λεπίδας και στο κάτω εκείνο της καρδιάς. Είναι η εικόνα κάτι που βαραίνει, που πληγώνει, που πιέζει την εσωτερικότητα, αλλά δεν απορρίπτεται. Αντέχεις, υπομένεις, περιμένεις.
ΠΗΓΗ: Vatican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ.
