Το πρωί της Τρίτης, πηγαίνοντας να τελέσω την πρωινή Θεία Λειτουργία στον καθεδρικό μας ναό μας, εδώ στην Κέρκυρα, ο κόσμος που με συναντούσε στο δρόμο, γνωστοί και άγνωστοι με φανερή τη συγκίνηση στα μάτια τους, με σταματούσαν εκφράζοντας τον πόνο τους, για την τραγωδία που την προηγούμενη νύχτα είχε πλήξει τον καθεδρικό ναό της Παναγίας στο Παρίσι. Μία ενενηντάχρονη γιαγιά που σχεδόν καθημερινά τη συναντώ τα πρωινά, να προσπαθεί με το μπαστούνι της ν’ ανέβει τα σκαλιά της αρχιεπισκοπής μας με πλησίασε, με κράτησε από το χέρι και ψέλλισε «συλλυπητήρια παπά μου, πολύ λυπήθηκα». Αποσβολωμένοι κι εμείς όλο το βράδυ παρακολουθούσαμε μέσα από τις οθόνες της τηλεόρασης τις φωτιές να καταπίνουν αυτό το ιστορικό μνημείο και τον κόσμο δακρυσμένο απ’ έξω να παρακαλά την Παναγία και να προσεύχεται, ενθαρρύνοντας τους πυροσβέστες να σώσουν τον καθεδρικό τους ναό από την απόλυτη καταστροφή.
Μία παγκόσμια εκδήλωση αλληλεγγύης εκφράστηκε εκείνες τις ώρες από ανθρώπους διαφόρων φυλών, διαφόρων εθνών και διαφόρων θρησκειών ανεξαρτήτως. Ένας ιστορικός ναός, μέσα από την καταστροφή του, ένα κομμάτι ιστορίας και πολιτισμού την ώρα που χανόταν μέσα στις φλόγες, ένωσε λαούς και κυβερνήσεις που έσπευσαν να εκφράσουν την αγωνία και την συμπαράστασή τους. Ακόμα και οι μουσουλμάνοι της Γαλλίας και όχι μόνο, δεσμεύτηκαν πως θα εργαστούν για την αποκατάσταση αυτού του συμβολικού για τη Γαλλία και τον κόσμο όλο μνημείο. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγν προς το Γάλλο ομόλογό του Εμμανουέλ Μακρόν, χαρακτηρίζοντας την Παναγία των Παρισίων «μοναδικό θησαυρό για όλη την ανθρωπότητα».
Κι αναρωτιέμαι, πώς μπορεί ένα τέτοιο μνημείο να ενώνει και να συγκινεί ολόκληρη την ανθρωπότητα όταν είναι καρπός και δημιούργημα μίας εποχής, του μεσαίωνα, που ακόμη και σήμερα χαρακτηρίζεται από πολλούς μια «περίοδο σκοταδισμού»; Πώς μπορεί να θεωρείται περίοδος σκοταδισμού μία εποχή κατά την οποία, μόνο στη Γαλλία ιδρύονται 75 καθεδρικοί ναοί όπως αυτόν της Παναγίας στο Παρίσι; Ο καθεδρικός του Παρισιού σίγουρα θα αναστηλωθεί, ήδη από την πρώτη στιγμή δεκάδες πρωτοβουλίες συγκέντρωσαν ένα μεγάλο ποσό και οι προσφορές συνεχίζονται, ποτέ όμως δεν θα είναι ο ίδιος, δεν θα είναι πια το ίδιο αριστούργημα που δημιουργήθηκε πριν από εννέα αιώνες σε μια εποχή γεμάτη πίστη και δημιουργικότητα, προερχόμενη από την πιστότητα ενός ολόκληρου λαού. Σίγουρα ο 21ος αιώνας, μετά από αυτήν την συμφορά, θα έχει λιγότερο φως και περισσότερο σκοτάδι. Σε μία Ευρώπη που όλο και περισσότερο αποχριστιανοποιείται, που πεισματικά αρνείται να αναγνωρίσει τις χριστιανικές της ρίζες και το πνεύμα του πολιτισμού της, ένα μνημείο που δημιουργήθηκε πριν από 850 χρόνια από τη θρησκευτικότητα χιλιάδων απλών ανθρώπων, συνεχίζει να συγκινεί το χριστιανικό υποσυνείδητο όλης της Ευρώπης. Είναι γεγονός πως οι γοτθικοί καθεδρικοί ναοί δεν κτίστηκαν γιατί το θέλησαν κάποιοι βασιλείς ή κάποιοι ηγεμόνες, αλλά γιατί το θέλησε αυθόρμητα ο λαός του Θεού, ωθούμενος από την πίστη του και την ευλάβειά του. Οι ναοί αυτοί αποτελούν μία απέραντη συμφωνία πίστης και δέους, καθώς οι πύργοι, τα βέλη, τα αγάλματα, τα τοξωτά παράθυρα και οι αψίδες υψώνονται ως ικεσίες στον ουρανό, μετατρέποντας αυτό που είχε πει ο Καζαντζάκης «την ύλη σε πνεύμα» και εκφράζοντας τη δίψα του ανθρώπου να επικοινωνήσει με το Θεό. Και παραδείγματα σαν αυτό της Παναγίας των Παρισίων συναντάμε και σε άλλες ιστορικές πόλης της Ευρώπης, στους καθεδρικούς ναούς της Βιέννης, του Μιλάνο, της Chartres, της Κολωνίας και αλλού. Αντιπροσωπεύουν τις πυραμίδες του Δυτικού χριστιανισμού, την αθάνατη ψυχή του.
Από την τόσο γνωστή ιστορία του Ναού της Παναγίας των Παρισίων θα ήθελα να υπενθυμίσω λίγα πνευματικά γεγονότα που τον αφορούν. Ο μεγάλος συγγραφέας Paul Claudel, από άθεος ασπάστηκε τον καθολικισμό, παρακολουθώντας μονάχα μία Θεία Λειτουργία και ακούγοντας το σπουδαίο εκκλησιαστικό όργανο να τη συνοδεύει. Το ίδιο και ο Andre Frossard, ο οποίος μπαίνοντας συμπτωματικά στο ναό, περιμένοντας μία συνάντηση, ένοιωσε τέτοιο δέος που μετεστράφη στην Καθολική Εκκλησία και έγραψε το σπουδαίο βιβλίο «Ο Θεός υπάρχει, τον συνάντησα» (1969) στο οποίο διηγείται την πνευματική του εμπειρία και το οποίο για πολλά χρόνια παρέμεινε best seller. Το ίδιο συνέβη και με τον συγγραφέα και ποιητή Charles Peguy ο οποίος κατά τη διάρκεια μία κυριακάτικης επίσημης Λειτουργίας αισθάνθηκε μία απίστευτη αγαλλίαση την οποία περιγράφει μοναδικά στα έργα του…
Αυτές τις δύσκολες ώρες που η προσοχή μας είναι στραμμένη στο Παρίσι και στις αγωνιώδεις προσπάθειες να διαπιστώσουν το μέγεθος της καταστροφής μέσα στα αποκαΐδια, δεν πρέπει να ντραπούμε να επαναλάβουμε αυτό που ακούστηκε ήδη από πολλά στόματα, πως αυτός ο πληγωμένος ναός αποτελεί την «πνευματική καρδιά της Γαλλίας, ένα σύμβολο της ιστορίας και της Εκκλησίας της». Μας θυμίζει το μεγαλείο της πίστης ενός λαού και την απέραντη θλίψη της προοδευτικής αποχριστιανοποίησης της Ευρώπης, αποκομμένης από τον πολιτισμό της. Αυτός ο ναός αντιπροσωπεύει το κάλλος που η συλλογική πίστη μπορεί να δημιουργήσει. Η Notre Dame, η δική μας Παναγία, είναι ο καθεδρικός ναός όλου του κόσμου και στέκεται ακόμα εκεί αγέρωχη για να μας θυμίζει την ομορφιά της πίστης μας.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
Αρχιεπίσκοπος
