ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΟΝΑΪΟ
«Όταν ο ιός τελειώσει…. Η ωραιότητα θα σώσει τον κόσμο»
Όταν ο κοροναϊός τελειώσει, όταν ο ιός αυτός νικηθεί, γιατί σύμφωνα με την πίστη μας και την πεποίθησή μας ο Κύριος είναι μαζί μας, πάντοτε και σε κάθε στιγμή: Κάθε μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής, στο Μεγάλο Απόδειπνο, ψέλνουμε: «Μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε. Ὅτι μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός…». Είμαστε βέβαιοι ότι ο Θεός είναι μαζί μας και ο Θεός θα νικήσει. Όταν λοιπόν ο ιός αυτός τελειώσει, όταν νικηθεί αναρωτιέμαι: τι άλλο θα νικηθεί μαζί του; Μήπως η τέχνη και η κουλτούρα οι οποίες εξαιτίας των κλειστών μουσείων και των χώρων τέχνης και έκφρασης είναι σήμερα κλειστές; Χωρίς αμφιβολία αυτό θα συμβεί, αλλά αναρωτιέμαι προπάντων ότι η μεγάλη νικημένη δεν θα είναι η ίδια η ανθρώπινη φύση μας, με την έννοια των ανθρώπων οι οποίοι είναι ικανοί να ακούν, να βλέπουν, να επικοινωνούν. Όταν ο κοροναϊός τελειώσει, ίσως και τόσα άλλα θα νικηθούν μαζί του και ίσως θα τελειώσουν. Σε ένα από τα τόσα «βίντεο», τα οποία κυκλοφορούν αυτές τις μέρες στο διαδίκτυο είδα και το παρακάτω σχόλιο κάποιου ανθρώπου, ο οποίος κοιτάζοντας από το παράθυρο του σπιτιού του έλεγε: «Να, στον δρόμο ένα ασθενοφόρο ήρθε να πάρει έναν “κοροναϊό”». Δηλαδή το ασθενοφόρο δεν ήρθε να πάρει έναν άρρωστο, έναν ασθενούντα συνάνθρωπο, αλλά ένα κοροναϊό. Αυτό για μένα έμοιαζε …ψυχρολουσία.
Μερικοί μιλούν για μορφωτική απομόνωση (quarantine culturale), ή για μορφωτική εξορία (confinamento culturale). Μήπως η ωραιότητα της τέχνης, η ωραιότητα του Ραφφαέλο, του οποίου μία έκθεση των έργων γίνεται αυτές τις μέρες στην Ρώμη, έχει εγκαταλειφτεί σε μία γωνία, εξορίστηκε από έναν ιό, τον οποίο δεν κατορθώνουμε πια να ελέγξουμε ή ο οποίος μας ελέγχει και μας πηγαίνει όπου αυτός θέλει; Και που μας πηγαίνει; Ίσως μας δένει κι εμάς σε μία γωνία; Φοβάμαι ότι η ίδια η ανθρώπινη φύση μας, η ίδια η ματιά μας με τα σαρκικά μάτια μας, χωρίς παρωπίδες, είναι αυτά που δέθηκαν και αυτά που νικήθηκαν.
Όταν ο ιός τελειώσει, δεν θα είναι αρκετό να ξανανοίξουμε τις εκκλησίες, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Εμείς, οι ποιμένες της Εκκλησίας θα οφείλουμε να ξανακάνουμε, να ξαναρχίσουμε μία κατήχηση, αλλά προπάντων μία μυσταγωγία, δηλαδή να οδηγήσουμε ξανά τους πιστούς στην Εκκλησία και στις εκκλησίες μας, ξανά στα ιερά μυστήρια. Θα οφείλουμε να κηρύξουμε στους πιστούς ότι τα ιερά μυστήρια δεν τελούνται στο διαδίκτυο, ούτε η Ενσάρκωση του Λόγου και Υιού του Θεού γίνεται μέσα από αυτό. Όταν ο ιός τελειώσει θα γίνουμε (θα οφείλουμε να γίνουμε, γιατί τολμώ να πω ότι πρόκειται για ένα θέμα ζωής ή θανάτου), ξανά μυσταγωγοί. Και δεν είναι εξασφαλισμένο ότι ξανανοίγοντας τις εκκλησίες θα ξαναρχίσει ο πραγματικός ρυθμός της ζωής, και της προσέλευσης στα ιερά μυστήρια, μετά την ανακάλυψη μίας επιτρέψτε μου να πω μυθικής μυστηριακής ζωής στο διαδίκτυο, η οποία στην πραγματικότητα δεν είναι μυστηριακή, γιατί η πίστη μας έχει επίκεντρό της τον Ιησού Χριστό, τον Λόγο του Θεού, ο οποίος ενσαρκώθηκε από το Πνεύμα το Άγιο και από την Παρθένο Μαρία.
Ασφαλώς, ως ποιμένες της Εκκλησίας, οφείλουμε να σεβόμαστε τις αποφάσεις του κράτους, όπως αυτές που παίρνονται τώρα στα θέματα της υγείας και της πρόληψης. Έτσι και οι πρώτοι χριστιανοί και οι Πατέρες της Εκκλησίας, ακόμα και κατά τις εποχές των διωγμών, δεν ήταν ποτέ ελεύθεροι σκοπευτές, αλλά άνθρωποι πιστοί στο κράτος, συνεργαζόμενοι με αυτό, για το κοινό καλό όλων των ανθρώπων, αλλά και για το καλό των πιστών και της ίδιας της εκκλησίας. Αλλά, δεχόμενοι τις αποφάσεις του κράτους, ταυτόχρονα οφείλουμε να μένουμε όχι απομονωμένοι σε καραντίνα (Ας μου επιτραπεί να πω ότι κατά τις μέρες που ζούμε το άγχος είναι πιο μεγάλο από τις μέρες του διωγμού). Κατά τις μέρες αυτές δεν μας επιτρέπεται η απομόνωση: οι φωνές μας δεν πρέπει ποτέ να σωπάσουν, γιατί οφείλουν να κηρύττουν το Ευαγγέλιο ώστε να τελούμε τα Ιερά Μυστήρια, και να ζούμε ανάμεσα στους πιστούς, οι οποίοι έρχονται στην Εκκλησία για να προσευχηθούν και να προσευχηθούν μαζί μας.
Κατά τις μέρες αυτές μας χτυπά ο φόβος. Και ποιος είναι ο φόβος που κατά τις μέρες αυτές μας χτυπά περισσότερο από τον ίδιο τον ιό; Ίσως όχι ο φόβος της ασθένειας και του θανάτου, όσο ο φόβος που γεννιέται από την κακή πληροφόρηση στην οποία είμαστε υποταγμένοι. Μας υποδείχνονται πράγματα που δεν πρέπει να κάνουμε, πράγματα που πρέπει να αποφεύγουμε αλλά μας σκιάζει προπάντων ο φόβος να κλειστούμε στα σπίτια μας, να κλειστούμε στον εαυτό μας, σε μία ενδεχόμενη απομόνωση, στη στέρηση της αλληλεγγύης, στη στειρότητα του διαδικτύου. Υπάρχει ακόμα ο τρομερότερος φόβος, πέρα από την κακή πληροφόρηση ο φόβος να πέσουμε θύματα της εκμετάλλευσης.
«Σε αναμονή του Αγίου Πάσχα..» όπως ο Άγιος Βενέδικτος συνιστά με τον Κανονισμό του στους μοναχούς του. Η φράση αυτή που μπορεί να φανεί ίσως τετριμμένη αλλά που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, σ’ αυτές τις μέρες παίρνει όλη της τη δύναμη. Βρισκόμαστε στην αναμονή του Πάσχα, της Ανάστασης του Κυρίου και σε αναμονή της δικής μας ανάστασης, όπως και της ανάστασης των εκκλησιών μας, οι οποίες κλείστηκαν εξαιτίας της πανδημίας που χτυπά τον κόσμο. Ποτέ άλλοτε όπως εφέτος η νηστεία από την θεία λατρεία, από την Θεία Κοινωνία έγινε τόσο αισθητή. Είναι μία νηστεία την οποία ως χριστιανοί οφείλουμε να την ζήσουμε στην πιο ασκητική της διάσταση. Επαναλαμβάνω ότι δεν πρόκειται για ένα πρόβλημα που λύνεται στο διαδίκτυο, αλλά για μία άρνηση, μία νηστεία του Πάσχα. Κατά τη νύχτα του Πάσχα, σύμφωνα με τη βυζαντινή παράδοση, όλοι βγαίνουμε από την εκκλησία, η οποία κλείνεται, σχεδόν σφραγίζεται όπως ο Τάφος του Χριστού και αφού κηρυχθεί το Ευαγγέλιο του Αναστάντος, ξαναμπαίνουμε σε μία εκκλησία όχι πια σκοτεινή, αλλά γεμάτη φως, γεμάτη άρωμα, γεμάτη από τη δύναμη του Κυρίου, νικητή κατά του θανάτου.
Στην αρχή της ομιλίας μου αναρωτιόμουν: Πότε θα τελειώσει ο ιός, πότε αυτός ο ιός θα νικηθεί και ποιος άλλος θα νικηθεί μαζί του; Στο φως της χριστιανικής πίστης λέω με πεποίθηση: δεν θα νικηθεί ο άνθρωπος, αυτός που σώθηκε και λυτρώθηκε από τον Χριστό, ο άνθρωπος ο πλασμένος κατ’ εικόνα Εκείνου, ο οποίος είναι, όπως ψέλνουμε στον ψαλμό, «Ο Ωραιότερος από τους υιούς των ανθρώπων…» Σκέπτομαι τη γνωστή φράση του Ντοστογιέφσκι: «Η ωραιότητα θα σώσει τον κόσμο». Ποια ωραιότητα; Ασφαλώς η ωραιότητα της τέχνης και του πολιτισμού (και θα πρέπει να επιστρέψουμε στα μουσεία ακόμα και ως θεραπεία μετά την πανδημία), η ωραιότητα επίσης των ανθρώπινων σχέσεων (θα μπορούμε να χαιρετούμε και να φιλούμε τον αδελφό μας και την αδελφή μας, θα μπορούμε προπάντων να κοιτάζουμε στα μάτια τον συνάνθρωπό μας, γιατί και αυτός αγαπήθηκε και σώθηκε από τον Κύριο), ασφαλώς η ωραιότητα της αλληλεγγύης και της αδελφοσύνης και προσθέτω με πεποίθηση πιο επίκαιρη παρά ποτέ: η ωραιότητα των λατρευτικών τελετών μας, και των ιερών μυστηρίων (Εύχομαι κατά τις μέρες αυτές του διαδικτύου να ανακαλύψουμε πόσο ωραία είναι η θεία λατρεία των χριστιανικών Εκκλησιών, στην Ανατολή και στη Δύση, η θεία λατρεία μέσα στις εκκλησίες, κοντά στα αδέλφια μας, ατενίζοντας προς τον Κύριο…), τελικά η μοναδική ωραιότητα, δηλαδή η ωραιότητα του Ιησού Χριστού και του Ευαγγελίου του: «Η ωραιότητα θα σώσει τον κόσμο».
+ π. Εμμανουήλ Νιν
Αποστολικός Έξαρχος
