Η ιστορία είναι γεμάτη από κατηγορίες ενάντια στο Θεό ο οποίος επιτρέπει τον πόνο και το κακό στον κόσμο. Γιατί υποφέρουμε, αλήθεια, αν ο Θεός μας αγαπά και όλα εξαρτώνται από Αυτόν που είναι Παντοδύναμος; Αυτή η ερώτηση συνοδεύει και βασανίζει όλη την ιστορία της ανθρωπότητας και βάζει σε κρίση την πίστη των ανθρώπων.
Ο Θεός, όμως, δεν έχει ανάγκη από υπερασπιστές. Ο Γάλλος φιλόσοφος Paul Ricœur (1913 – 2005), εκπρόσωπος του χριστιανικού υπαρξισμού, έγραψε: «Δεν έχω τίποτα να απαντήσω σε εκείνους και εκείνες που λένε: “Είναι τόσο το κακό στον κόσμο, που δεν μπορώ να πιστέψω στο Θεό”».
Εξάλλου, παρά το γεγονός πως έχουν χυθεί ποτάμια από μελάνι αναφορικά με τον πόνο και το κακό που υπάρχει στο κόσμο, ακόμα και στην Εκκλησία, κανείς δεν μπόρεσε να εξηγήσει διανοητικά και να πείσει όλους τους ανθρώπους το γιατί του πόνου, της δυστυχίας και του κακού που υπάρχει στον κόσμο.
Ενάντια λοιπόν σε εκείνους που κατηγορούν τον Θεό, ο οποίος αν και καλός, επιτρέπει τον πόνο των ανθρώπων και ιδιαίτερα των αθώων, Αυτός αντιπαραθέτει την μόνη δύναμή Του, την «άοπλη» αγάπη. Ο «τα πάντα δυνάμενος» Θεός, γίνεται ο «τα πάντα αγαπών». Ακριβώς, μόνο ξεκινώντας από τον «σκανδαλώδη» Θεό-Αγάπη, ο οπαδός του Χριστού, μπορεί να πλησιάσει το πρόβλημα του πόνου χωρίς να πληγωθεί η πίστη του.
Αρκεί κανείς να κοιτάξει τον Εσταυρωμένο, όχι για να καταλάβει διανοητικά το πρόβλημα του πόνου, αλλά για να διαισθανθεί το πιο παράδοξο θεολογικό μυστήριο, ο Θεός όχι μόνο δεν είναι αδιάφορος στον πόνο του ανθρώπου, αλλά τον συμμερίζεται, πρώτα από όλα με την ενανθρώπιση του Υιού του, τα Πάθη και τον σταυρικό Του θάνατο: «Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε έδωσε το μονογενή του Υιό» (Ιωάννης 3,16).
Ο Θεός έδειξε την αγάπη Του στον άνθρωπο, όχι μόνο παραδίνοντας τον Υιό Του στο θάνατο για χάρη μας, αλλά εξακολουθώντας να διατρέχει τον κίνδυνο του πόνου, που προέρχεται από τον άνθρωπο, ο οποίος παραμένει παγιδευμένος στη δυστυχία και στην αμαρτία. Ο πόνος του Θεού αποτελεί το άλλο όνομα της αγάπης του Θεού που σώζει. Πρόκειται για μία πονεμένη αγάπη, ανοικτή για όλους, ακόμα και σε εκείνους που είναι ανίκανοι να αγαπήσουν. Μέχρις ότου θα υπάρχει ένας άνθρωπος στον κόσμο που υποφέρει, ο Ιησούς θα εξακολουθεί να υποφέρει μαζί του.
Είναι σημαδιακό πως ο Χριστός, όχι μόνο πληγώθηκε στην σταύρωσή Του, αλλά θέλησε να κρατήσει τις πληγές Του και μετά την ανάσταση Του, σαν να ήθελε να πάρει μαζί Του, για όλη την αιωνιότητα τους πόνους των ανθρώπων.
Γράφει ο μεγάλος Βυζαντινός μύστης Νικόλαος Καβάσιλας (1322 – 1391): «Το πιο εξαιρετικό πράγμα είναι όχι μόνο ότι ο Χριστός ανέχτηκε να υποφέρει τα πιο τρομερά πράγματα και να πεθάνει γεμάτος πληγές, αλλά και ότι, ακόμη και αναστημένος, αφού ελευθέρωσε το σώμα από τη φθορά, είναι ακόμη σημαδεμένος από αυτές τις πληγές, φέρει στο σώμα του τις ουλές και έτσι εμφανίζεται στα μάτια των αγγέλων, τις θεωρεί ένα στολίδι και ευαρεστείται να δείχνει ότι υπέφερε τρομακτικά» (Ν. Καβάσιλα, Περί της εν Χριστώ ζωής, VI: PG 150, 645 AC).
Σήμερα, ο καθένας από εμάς μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στον Χριστό να εξακολουθήσει να ανακουφίζει τον πόνο των ανθρώπων έτσι όπως έκανε ο ίδιος κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής Του, ο οποίος «πέρασε ευεργετώντας και θεραπεύοντας όλους τους καταδυναστευόμενους από το διάβολο» (Πράξεις 10,36). Ο ίδιος ο Χριστός θέλει, αυτοί που πιστεύουν σε Αυτόν, να εξακολουθήσουν διαχρονικά το έργο της ευσπλαχνίας Του.
Οι Εκκλησίες κάθε εποχής, κάθε ομολογίας, κατάλαβαν πως έπρεπε να «βοηθήσουν» το Θεό να ανακουφίσει τον πόνο του ανθρώπου. Η ιστορία των Εκκλησιών είναι γεμάτη από έργα για τους πιο πονεμένους, τους δυστυχισμένους αυτού του κόσμου. Αυτοί οι χριστιανοί, αντί να κατηγορούν το Θεό που δεν επεμβαίνει για να απαλλάξει την ανθρωπότητα από τον πόνο, του προσφέρουν τα χέρια τους, την καρδιά, την αγάπη τους για να εξακολουθεί, μέχρι τη συντέλεια του κόσμου, να φτάσει σε κάθε πονεμένο και να συμμεριστεί το σταυρό του καθενός.
Αυτό είχε καταλάβει και η Αγία Μητέρα Τερέζα της Καλκούτας, (Βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη), και θέλησε να ανακουφίσει τον ίδιο το Χριστό στο πρόσωπο των πιο πονεμένων του κόσμου. Όπως διηγείται η ίδια: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μέρα που, περπατώντας σε έναν δρόμο στο Λονδίνο, είδα έναν άνδρα να κάθεται και να μοιάζει τρομερά μόνος. Τον πλησίασα, του έπιασα το χέρι και του το έσφιξα. Στη συνέχεια αναφώνησε: “Μετά από τόσο καιρό, νιώθω επιτέλους τη ζεστασιά ενός ανθρώπινου χεριού”. Το πρόσωπό του φωτίστηκε. Ένιωσε ότι υπήρχε κάποιος που νοιαζόταν γι’ αυτόν. Συνειδητοποίησα ότι μία τόσο μικρή πράξη μπορεί να δώσει τόση χαρά».
Ο σπουδαίος Άγγλος συγγραφέας C. S. Lewis (1898-1963) που μαζί με τον J. R. R. Tolkien («Ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών») και G. K. Chesterton, από άθεοι μεταστράφηκαν και έγιναν πεπεισμένοι χριστιανοί, έγραψε ένα βιβλίο με τον τίτλο: «Το Πρόβλημα του Πόνου», (Ελληνική μετάφραση, έκδοση Ιωνάς, Πρέβεζα 2019). Πρόκειται για ό,τι πιο ενδιαφέρον έχω διαβάσει αναφορικά με το ζήτημα του πόνου. Προς στο τέλος αυτού του έργου, συνοψίζοντας, γράφει: «Ο κάθε άνθρωπος είναι πολύτιμος στα μάτια του Θεού, σαν να ήταν το μοναδικό πλάσμα Του στον κόσμο. Αν δεν ήταν έτσι δεν θα υπήρχε. Γι’ αυτό, σε κάθε περίπτωση της ζωής μας, κυρίως στη δυστυχία, πρέπει να μην ξεχνάμε ότι Αυτός δεν θα μας εγκαταλείψει: Πράγματι δεν θα σωθεί η ανθρωπότητα έτσι αφηρημένα, αλλά εσύ, εσύ ο συγκεκριμένος αναγνώστης… Ευλογημένο και τυχερό πλάσμα, εσύ, που τα δικά σου μάτια, όχι κάποιου άλλου, θα βλέπουν Εκείνον» (σελ. 170-171).
