Στην ακρόαση των συμμετεχόντων στο Διεθνές Σεμινάριο του Δικαστηρίου της Ρωμαϊκής Ρότας, με θέμα “Δέκα χρόνια μετά τη μεταρρύθμιση της κανονικής διαδικασίας για την εγκυρότητα του Μυστηρίου του Γάμου”, ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ τονίζει τη σημασία της νομικής, εκκλησιολογικής και ποιμαντικής διάστασης. Υπογραμμίζει ότι κάθε πιστός, κάθε οικογένεια και κάθε κοινότητα “χρειάζονται αλήθεια για τη δική τους εκκλησιαστική κατάσταση”, ενώ υπενθυμίζει ότι “ο γάμος δεν είναι ένα ιδανικό, αλλά ο κανόνας της αληθινής αγάπης ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα”.
Οι διαδικασίες για τη διακήρυξη της ακυρότητας του Μυστηρίου του Γάμου δεν πρέπει να θεωρούνται «ένας αποκλειστικά τεχνικός τομέας» που ενδιαφέρει «μόνο τους ειδικούς», ούτε μέσα που αποσκοπούν «απλώς στην απόκτηση ελευθέρας καταστάσεως για τα πρόσωπα». Αφορούν αντιθέτως ταυτόχρονα τη νομική, την εκκλησιολογική και την ποιμαντική διάσταση, οι οποίες είναι αλληλένδετες. Ο Λέων ΙΔ΄ το υπογραμμίζει στη συνάντησή του με τους συμμετέχοντες στο Διεθνές Σεμινάριο που προώθησε το Δικαστήριο της Ρωμαϊκής Ρότας, με τίτλο: «Δέκα χρόνια από τη μεταρρύθμιση της κανονικής διαδικασίας ακυρότητας του Μυστηρίου του Γάμου», που είχε θεσπίσει ο Πάπας Φραγκίσκος, τους οποίους δέχθηκε σε ακρόαση σήμερα, 21 Νοεμβρίου, στην Αίθουσα Κλεμεντίνα του Αποστολικού Παλατιού.
«Ιερή εξουσία» και «υπηρεσία της αλήθειας»
Ο Πάπας, στον εκτενή λόγο του, καλεί κατ΄ αρχάς να στοχαστούμε πάνω σε δύο εκκλησιολογικά θεμέλια κάθε εκκλησιαστικής δικαστικής διαδικασίας: την «ιερή εξουσία», ως «μετοχή» στην εξουσία του Χριστού, η οποία ασκείται «στην υπηρεσία της αλήθειας», και το «μυστήριο της συζυγικής συμφωνίας».
«Κάθε πιστός, κάθε οικογένεια, κάθε κοινότητα έχει ανάγκη από αλήθεια σχετικά με τη δική της εκκλησιαστική κατάσταση, προκειμένου να πορευθεί σωστά στην πίστη και την αγάπη», τόνισε ο Πάπας.
Η νομική αλήθεια που αναδεικνύεται στα εκκλησιαστικά δικαστήρια αποτελεί πτυχή της υπαρξιακής αλήθειας μέσα στην Εκκλησία.
Ευσπλαχνία και δικαιοσύνη
Ο Λέων ΙΔ΄ αναφέρεται ιδιαίτερα στον Ιησού Κριτή «πράο και ελεήμονα», όπως παρουσιάζεται στα Motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus και Mitis et Misericors Iesus, που ξεκίνησαν τη μεταρρύθμιση της κανονικής διαδικασίας των γαμήλιων ακυρώσεων.
Αν «στην κρίση του Θεού για τη σωτηρία δρα πάντοτε η συγχώρηση προς τον μετανοημένο αμαρτωλό», το ανθρώπινο δικαστικό έργο «δεν πρέπει να χειραγωγείται από μια ψευδεπίγραφη ευσπλαχνία». Κάθε ενέργεια που αντιβαίνει στην αναζήτηση της αλήθειας καθίσταται «άδικη».
Ωστόσο, η αληθινή ευσπλαχνία πρέπει να διαπνέει τη δίκαιη άσκηση της δικαστικής εξουσίας.
Ο Πάπας επικαλείται τον Άγιο Αυγουστίνο, που γράφει ότι η ευσπλαχνία είναι «κίνηση της καρδιάς μας προς τη δυστυχία του άλλου, που μας ωθεί να τη μετριάσουμε, χωρίς να παραβιάζουμε τη δικαιοσύνη».
Σε αυτό το πνεύμα, οι διαδικασίες για την ακυρότητα του Μυστηρίου του Γάμου αποτελούν προσφορά δικαιοσύνης, που απορρέει από γνήσια ευσπλαχνία.
Η μεταρρύθμιση, που στοχεύει στην προσβασιμότητα και τη συντομία των διαδικασιών χωρίς ποτέ να θυσιάζει την αλήθεια, αποτελεί γι’ αυτό έκφραση δικαιοσύνης και ευσπλαχνίας.
Ο Γάμος ως κανόνας της αληθινής αγάπης
Ο Λέων ΙΔ΄ τονίζει ότι οι δικαστικές διαδικασίες πρέπει να λαμβάνουν πάντοτε υπ’ όψιν το «θεολογικό θεμέλιο» του γάμου «όπως τον θέσπισε ο Δημιουργός».
Ο Γάμος, υπογραμμίζει, είναι: «Ο κανόνας της αληθινής αγάπης μεταξύ άνδρα και γυναίκας: αγάπη ολοκληρωτική, πιστή, γόνιμη».
Στις υποθέσεις ακυρότητας είναι αποφασιστικής σημασίας η αναζήτηση της αλήθειας μιας συγκεκριμένης ένωσης, εξετάζοντας ενώπιον του Θεού αν υπάρχει το Μυστήριο της «μιας σαρκός», το οποίο παραμένει στην επίγεια ζωή των συζύγων παρά κάθε πιθανή αποτυχία.
Η δικαστική διαδικασία ως εργαλείο δικαιοσύνης
Ο Λέων ΙΔ΄ υπενθυμίζει ότι ήδη ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ χαρακτήριζε τη διαδικασία ακυρότητας «εργαλείο για τη διακρίβωση της αλήθειας περί του γαμήλιου δεσμού», ενώ ο Πάπας Φραγκίσκος στο προοίμιο του Mitis Iudex τόνιζε ότι οι υποθέσεις πρέπει να κρίνονται δικαστικά, όχι διοικητικά, ώστε να διαφυλάσσεται «στο μέγιστο δυνατό βαθμό» η αλήθεια του ιερού δεσμού.
Η δικαστική διαδικασία δεν πρέπει να θεωρείται περίπλοκη γραφειοκρατία, αλλά όργανο δικαιοσύνης, που επιτρέπει στις δύο πλευρές και στον υπερασπιστή του δεσμού να παρουσιάζουν στοιχεία και αποδείξεις ενώπιον αμερόληπτου δικαστή, προς όφελος όλων και της Εκκλησίας.
Αναζήτηση της αλήθειας και salus animarum
Ο Πάπας καλεί να ευνοείται η συμφιλίωση των συζύγων, ακόμη και μέσω επικύρωσης του γάμου όταν είναι δυνατόν.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου πρέπει να προχωρήσει η διαδικασία, διότι το ζήτημα αφορά δημόσιο εκκλησιαστικό αγαθό: την αλήθεια του αδιάλυτου γαμήλιου δεσμού, θεμέλιο της οικογένειας ως «κατ’ οίκον Εκκλησίας».
Η salus animarum –η σωτηρία των ψυχών– παραμένει «ο υπέρτατος νόμος και σκοπός» των γαμήλιων διαδικασιών.
Δικαστική δραστηριότητα και ποιμαντική οικογένειας
Ο Πάπας σημειώνει ότι η ποιμαντική για τις οικογένειες περιλαμβάνει πλέον και την εκκλησιαστική δικαστική δραστηριότητα στον τομέα του Γάμου. Συνιστά να μην παραβλέπεται το έργο των εκκλησιαστικών δικαστηρίων, τα οποία, από την πλευρά τους, πρέπει να λαβαίνουν υπόψη τους ότι η αποστολή τους αποτελεί συμβολή στο γενικότερο καλό των οικογενειών, ιδιαίτερα εκείνων που βρίσκονται σε δοκιμασία.
Η συνεργασία μεταξύ ποιμαντικής μέριμνας και δικαστικής διαδικασίας οδήγησε και στην εφαρμογή της προκαταρκτικής έρευνας, μέσω της οποίας εξετάζεται η ανάγκη της έναρξης της διαδικασίας ακυρότητας.
Ο Πάπας καταλήγει ότι στο έργο των λειτουργών της δικαιοσύνης στην Εκκλησία διαφαίνεται «μια μεγάλη εκκλησιολογική, νομική και ποιμαντική σημασία».
ΠΗΓΗ: Vatican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ.
