Πρώτη εικόνα
Η εκλογή του καρδιναλίου Robert Francis Prevost στην έδρα του Πέτρου στην Ρώμη, με το όνομα Λέων ΙΔ΄, ήταν σίγουρα μια στιγμή χαράς για ολόκληρη την Καθολική Εκκλησία, αλλά πάνω απ’ όλα χάρη και επιβεβαίωση στην πίστη ότι ο Κύριος δεν εγκαταλείπει ποτέ την Εκκλησία του. Την ημέρα της εκλογής του, στις 8 Μαΐου, βρισκόμουν στο Μοντσερράτ της Ισπανίας για τη συνάντηση της Συνόδου των Ελλήνων Επισκόπων, την πρώτη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε εκτός Ελλάδος, στο μοναστήρι από το οποίο προέρχομαι, Μοντσερράτ, το έτος εορτασμού της χιλιετίας της ίδρυσής του.
Εκείνη τη στιγμή, το πρόσωπο του εκλεγμένου επισκόπου της Ρώμης, ειδικά με την προηγούμενη ιδιότητά του ως Αυγουστινιανού μοναχού, και το όνομα που πήρε ως Πάπας, δηλαδή Λέων, με οδήγησε αμέσως στον καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδος στην Αθήνα και συγκεκριμένα σε δύο από τις τοιχογραφίες που βρίσκονται σε αυτόν τον όμορφο καθεδρικό ναό της οδού Αχαρνών: τις εικόνες του Αγίου Αυγουστίνου της Ιππώνος και του Αγίου Λέοντα του Μεγάλου. Η παρουσία του δεύτερου από τους δύο αυτούς αγίους είναι πολύ συνηθισμένη στη βυζαντινή εικονογραφία, τόσο για την εορτή του στο βυζαντινό ημερολόγιο στις 18 Φεβρουαρίου όσο κυρίως για τη σχέση που έχει ο Λέων ο Μέγας με τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451 και την ομολογία χριστολογικής πίστης που προέκυψε από αυτήν. Η παρουσία του πρώτου από τους δύο αγίους, του Αυγουστίνου της Ιππώνος, από την άλλη πλευρά, είναι εκπληκτική και είναι, από όσο γνωρίζω, σχεδόν ένα “unicum” στις εικονογραφικές παραστάσεις αυτού του βορειοαφρικανού αγίου στην Ανατολή. Ενώ στο ημερολόγιο της Βυζαντινής, της Καθολικής και της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, βρίσκουμε αγίους που ονομάζονται «Δυτικοί» όσον αφορά τη γλωσσική, γεωγραφική και εκκλησιαστική καταγωγή τους: ο Ρωμαίος μάρτυρας Λαυρέντιος, ο Αμβρόσιος των Μεδιολάνων, ο Λέων ο Μέγας, ο Γρηγόριος ο Μέγας, για να αναφέρουμε μερικούς, δεν βρίσκουμε όμως τη μορφή του Αυγουστίνου. Η εικονογραφική και κυρίως εκκλησιαστική παρουσία του Αγίου Αυγουστίνου στον Καθεδρικό Ναό μου της Υπεραγίας Τριάδος -ντυμένος με το φελόνιο και το επισκοπικό ωμοφόριο και από κάτω με το ράσο του μαύρου μοναχού– είναι ένα όμορφο παράδειγμα και θα έλεγα επίσης μια προφητεία αυτής της πλήρους εκκλησιαστικής κοινωνίας στην οποία καλούμαστε όλοι, την «ημέρα» και στο «πώς» ο Κύριος θα καλέσει όλους τους χριστιανούς να συλλειτουργήσουν τα Άχραντα Μυστήρια γύρω από ένα ενιαίο θυσιαστήριο. Οι δύο εικόνες, του Αυγουστίνου και του Λέοντα του Μεγάλου, βρίσκονται γύρω από την Αγία Τράπεζα του καθεδρικού ναού μου, σαν να προεξοφλούν τον εορτασμό που μια μέρα ο Κύριος θα χαρίσει σε όλες τις χριστιανικές εκκλησίες σε πλήρη κοινωνία πίστης και φιλανθρωπίας.
Δεύτερη εικόνα
Αυτή η πρώτη εκκλησιολογική και εικονογραφική στιγμή με οδηγεί σε μια δεύτερη εικόνα. Την Κυριακή 18 Μαΐου, στον περίβολο της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, τελέστηκε λειτουργία για την έναρξη της ποντιφικής διακονίας του Πάπα Λέοντα ΙΔ΄, μια όμορφη γιορτή στην οποία ήταν παρών ένας μεγάλος αριθμός Ανατολικών και Δυτικών Χριστιανικών, Καθολικών και Ορθόδοξων Εκκλησιών. Είχα και εγώ τη χάρη να συλλειτουργήσω εκείνο το πρωί, να παρουσιάσω την Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα και επίσης την Καθολική Εξαρχία της Βυζαντινής Παράδοσης στην Ελλάδα, μια μικρή Εκκλησία ναι, αποτελούμενη από Έλληνες, Ουκρανούς και Χαλδαίους, αλλά ζώντας στη διακήρυξη του Ευαγγελίου και της φιλανθρωπίας.
Στην αρχή του εορτασμού, όπως είχε ήδη γίνει το 2005 και το 2013 με τις λειτουργίες για την έναρξη της ποντιφικής διακονίας των Παπών Βενέδικτου ΙΣΤ΄ και Φραγκίσκου, ο Πάπας Λέων κατέβηκε και εκείνος στον τάφο του Αγίου Πέτρου για να προσευχηθεί, συνοδευόμενος από τους πατριάρχες των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών. Ήταν μια εκκλησιολογική στιγμή όχι μόνο συγκινητική, αλλά κυρίως σημαντική και θα τολμούσα να πω «δεσμευτική»: ο επίσκοπος Ρώμης, αυτός που προΐσταται με φιλανθρωπία, συνοδευόμενος από τους επικεφαλής των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών, προσεύχεται στον τάφο του Πέτρου. Ο «πατέρας» και οι «πατέρες» σε προσευχή, σε βαθιά και πλήρη κοινωνία, γύρω από τον τάφο εκείνου που πρώτος ομολόγησε τον Χριστό, ο οποίος στη συνέχεια μέσα στην αδυναμία του τον αρνήθηκε, αλλά τον οποίο λαμβάνει ως επιβεβαίωση της πιστότητας του Κυρίου του ότι «βόσκει τα πρόβατά μου». Αυτός ο σύντομος χρόνος στον τάφο του Πέτρου ήταν μια στιγμή αληθινής καθολικότητας της Εκκλησίας, διότι ο Πάπας, ο Επίσκοπος της Ρώμης, αυτός που είναι ο δεσμός της κοινωνίας μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών και προΐσταται σε φιλανθρωπία, βρέθηκε σε προσευχή μαζί με εκείνους που είναι, στις δικές τους Καθολικές Εκκλησίες, ανατολικών παραδόσεων. Οι πατέρες, που είναι και η πηγή της κοινωνίας και της χάριτος. Αυτή η εικόνα, αυτή η εικόνα με την οποία άρχισε τη Θεία Λειτουργία και το συλλείτουργο που ακολούθησε στην ανοιχτή αγκαλιά της πλατείας του Αγίου Πέτρου, γίνεται εικόνα αυτού που όλες οι χριστιανικές Εκκλησίες καλούνται να είναι με τη δωρεά και τη χάρη του Κυρίου. Παρόντες δίπλα στον Πάπα ήταν οι καθολικοί πατριάρχες: Κόπτες, Μελχίτες, Αρμένιοι, Χαλδαίοι και Σύριοι Καθολικοί. Δεν ήταν απλοί «λειτουργοί…» ή «εκπρόσωποι…» των «Καθολικών του ανατολικού τελετουργικού» -σύμφωνα με τη διατύπωση κάποιας εφημερίδας ή τηλεόρασης- αλλά οι επικεφαλής και οι πατέρες των Ανατολικών Εκκλησιών σε πλήρη κοινωνία με τον επίσκοπο της Ρώμης. Επιπλέον, εκτός από το Κολλέγιο των Καρδιναλίων, οι μείζονες αρχιεπίσκοποι και οι μητροπολίτες άλλων Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών ήταν επίσης παρόντες στη βασιλική.
Τρίτη εικόνα
Μια τρίτη εκκλησιολογική και εικονογραφική στιγμή ήταν η παρουσία στον εορτασμό αυτόν, ορισμένων Ορθοδόξων Πατριαρχών. Αυτή η εικόνα, στην ύπαιθρο, στη μεγάλη πλατεία του Αγίου Πέτρου, μας έδωσε, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω την έκφραση, μια πρόγευση εκείνου του εορτασμού γύρω από το ένα θυσιαστήριο πάνω στο οποίο τα Άχραντα Μυστήρια του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου θα γίνουν η σφραγίδα της πλήρους κοινωνίας, στη μία χριστιανική πίστη. Η παρουσία των Ορθοδόξων Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως και Ιεροσολύμων και των Μητροπολιτών πολλών άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών της Βυζαντινής Παραδόσεως, μαζί με τον Πατριάρχη της Ανατολικής Συριακής Ορθοδόξου Εκκλησίας και τους Μητροπολίτες άλλων πανάρχαιων Ανατολικών Εκκλησιών, ήταν επίσης προφητική εικόνα και ταυτόχρονα ήδη πολύ πραγματική για την υπέρβαση των πολλών παρεξηγήσεων που προέκυψαν κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στην έκφραση και τη γλωσσική διατύπωση της μίας πίστης στο Λόγο του Θεού ενσαρκωμένος, αληθινός Θεός και αληθινός άνθρωπος, διατύπωση όμως που εκφράζεται στον φωνητικό και σημασιολογικό πλούτο τόσων γλωσσών, οι οποίες εμπλουτίζουν την ομολογία πίστεως των χριστιανικών Εκκλησιών της Ανατολής.
Τρεις εικόνες, η πρώτη σε μια διακριτική γωνιά της πόλης των Αθηνών, οι άλλες δύο στη Βασιλική και στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, τις οποίες πρέπει να αδράξουμε ως στιγμές που πρέπει να μας ωθήσουν στο δρόμο του διαλόγου, αλλά κυρίως του αμοιβαίου σεβασμού και της φιλανθρωπίας μεταξύ των διαφόρων χριστιανικών Εκκλησιών της Ανατολής και της Δύσης, Καθολικοί και Ορθόδοξοι.
Οι δύο εικόνες των Αγίων Αυγουστίνου και Λέοντος του Μεγάλου στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδος αποτελούν μια όμορφη μαρτυρία του ρόλου της Αποστολικής μας Εξαρχίας στην επιθυμία και αναζήτηση της πλήρους κοινωνίας μεταξύ των διαφόρων χριστιανικών Εκκλησιών Ανατολής και Δύσης.
+π. Εμμανουήλ Νιν
Τιτουλάριος Επίσκοπος Καρκαβίας
Αποστολικός Έξαρχος
