Στα προηγούμενα κείμενά μας, αναφερθήκαμε στην βία που συναντάμε στα πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και επίσης στην βία που μερικοί άνθρωποι εξασκούν δήθεν στο όνομα του Θεού.
Αλλά τι σχέση έχει ο μαθητής του Ιησού με την βία;
Ο Χριστός καταδικάζει με απόλυτο τρόπο κάθε μορφή βίας
Η χώρα στην οποία γεννήθηκε ο Ιησούς, η Παλαιστίνη, φαινομενικά κατείχε την ειρήνη. Πράγματι απολάμβανε την Pax Augustea (Ειρήνη του Αυτοκράτορα Αυγούστου) η οποία, ωστόσο, βασιζόταν στην κατάκτηση της περιοχής από μία ξένη δύναμη, τη Ρώμη. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία έλεγχε τα πάντα, φορολογούσε σκληρά το λαό και καταπίεζε την επιθυμία του για ανεξαρτησία. Μεταξύ του 66 και του 70 μ. Χ., οι Εβραίοιξεσηκώθηκαν ενάντια των Ρωμαίων, αυτός ο πόλεμος κατάληξε με την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ και την καταστροφή του ναού και την διασπορά του Εβραϊκού Λαού.
Ο Ιησούς έζησε μέσα σε μια έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των ανήσυχων στοιχείων της τότε εβραϊκής κοινωνίας και των Ρωμαίων. Υπήρχαν συχνές τρομοκρατικές δραστηριότητες ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις κυρίως από τους λεγόμενους ζηλωτές, που είχαν ως συνέπεια τα τρομερά αντίποινα από μέρους των Ρωμαίων. Κάτι που μας θυμίζει, κατά κάποιο τρόπο, την σημερινή κατάσταση στην ίδια περιοχή. Είναι ενδιαφέρον να θυμηθούμε πως ο ρωμαϊκός στρατός κατέκτησε την περιοχή της Γάζας μετά από δύο μήνες σκληρών και αιματηρών μαχών.
Ο Ιησούς, παρόλο που έζησε σε τόσο ταραγμένο και βίαιο περίβολο, μιλά συχνά για ειρήνη. Ο χαιρετισμός του είναι Shalom, ειρήνη στα εβραϊκά. Η λέξη Shalom αντιστοιχεί σε μία βασική ιδέα της Αγίας Γραφής που σημαίνει γαλήνη, τάξη, αρμονία, φιλία με τον Θεό και τους ανθρώπους. Η λέξη Shalom ξεπερνά την απλή ατομική σφαίρα και αναφέρεται στην κοινωνική σχέση των ανθρώπων.
Στην αρχή της ζωής του Χριστού, οι άγγελοι στη Βηθλεέμ αναγγέλλουν την ειρήνη (Βλ. Λουκά 2, 14), και το βράδυ της ανάστασης ο Ιησούς, όταν πρώτα εμφανίζεται στους Αποστόλους, τους χορηγεί το Πασχαλινό του δώρο, την Ειρήνη (Λουκά 24, 36) μία ειρήνη όμως διαφορετική από αυτή που δίνουν οι άνθρωποι (βλ. Ιωάννη, 14, 27).
Όλο το περίγραμμα της ειρήνης που είχαν προβλέψει οι Προφήτες, βρίσκει την πληρότητά του στις διδασκαλίες και στην προσωπική συμπεριφορά του Χριστού. Η Ειρήνη (Shalom), λοιπόν, αποτελεί δώρο του Αναστημένου Ιησού.
Ο θάνατος του Ιησού πάνω στον σταυρό και η συγχώρηση που απηύθυνε στους δήμιούς του, αποτελούν προνομιούχες στιγμές της αγάπης. Αντίθετα από τους ζηλωτές (οι τότε τρομοκράτες), για τους οποίους, το ιδανικό τους αποτελούσε η ένοπλη αντίσταση εναντίον των Ρωμαίων, ο Ιησούς απαιτεί από τους μαθητές του να απαρνηθούν τη βία και να αγαπήσουν τους εχθρούς τους.
Αποθαρρύνει τον Πέτρο να μεταχειριστεί τη βία για να τον υπερασπιστεί: «Βάλε την μάχαιραν στην θήκην» (Ιωάννης 18,11).
Η εντολή της αγάπης για τους εχθρούς είναι μία αποκλειστική ιδιαιτερότητα του Ιησού. Σε όλη την Καινή Διαθήκη, μόνο ο Ιησούς κηρύττει κάτι τέτοιο. Ήταν ο μόνος που κήρυξε την απεριόριστη αγάπη και κυρίως την αγάπη για τους εχθρούς και τους αμαρτωλούς.
Αναγγέλλοντας ότι όλοι οι άνθρωποι αποτελούν αντικείμενα της αγάπης του Θεού, ο Ιησούς απαιτεί από τους οπαδούς του να μιμηθούν την καθολικότητα αυτής της αγάπης (βλ. Λουκάς 6, 27-36).
Η αγάπη για τους εχθρούς και τους αμαρτωλούς και η συγγνώμη για τις προσβολές, έτσι όπως τις δίδαξε ο Ιησούς, δεν ταυτίζονται με την άνανδρη σιωπή, με την ηθική παραίτηση μπροστά στην αδικία, τη βία που καταπιέζει και μπροστά στην άρνηση του ανθρώπου να πραγματοποιήσει το σχέδιο του Θεού.
Ο Ιησούς με την συμπεριφορά του και με τη διδασκαλία του, δεν δίσταζε να στιγματίσει το κακό, την αδικία, τη βία από οποιαδήποτε κατεύθυνση αυτή προέρχεται. Ήταν τέτοια η προφητική δύναμη των λόγων του και των πράξεών του, ώστε οι πολιτικές και θρησκευτικές αρχές της εποχής του προσπάθησαν να τα αποσιωπήσουν καρφώνοντάς τον στον σταυρό. Ο σταυρός αποτελεί την μεγαλύτερη κραυγή της ιστορίας ενάντια στη βία και στην αδικία.
Ο Χριστός δίδαξε με τα λόγια του και με τα έργα του, αλλά ακόμη περισσότερο με τη ζωή του, πώς πρέπει να αντιστεκόμαστε στη βία, στην αδικία και στην αμαρτία, όχι όμως με τη βία, ούτε καν με τη νόμιμη αυτοάμυνα, αλλά με την αγάπη, την αυτοθυσία και την ενεργητική αλλά όχι βίαιη, αντίσταση. Ο πόλεμος και η νόμιμη βίαιη άμυνα, δεν έχουν θέση στο πλαίσιο της λογικής του Ευαγγελίου. Η «άδεια να δολοφονήσεις» είναι εντελώς ξένη προς το Ευαγγέλιο. Αυτή είναι η λογική του κόσμου, όχι του Σταυρού. Ο Ιησούς πεθαίνει, θύμα της βίας, αλλά νικά τη βία, πεθαίνοντας από αγάπη για όλους.
Βέβαια αυτή η διδασκαλία του Ιησού είναι από τις πιο δύσκολες να τις καταλάβουμε και κυρίως να τις εφαρμόσουμε. Για τους χριστιανούς όμως, αποτελούν το καινούριο που δίδαξε ο Ιησούς με τα λόγια και τη ζωή του, κυρίως με το σταυρικό του θάνατο. Η απάρνηση της βίας, δεν είναι κάτι το προαιρετικό, ένα optional, ισχύει για τον κάθε χριστιανό και για το σύνολο της Εκκλησίας και πρέπει να διεισδύσει στα πολιτικά, κοινωνικά, ηθικά και οικονομικά ήθη των λαών. Γεγονός, όμως, που δυστυχώς, μετά από περισσότερο από είκοσι αιώνες χριστιανισμού, είναι ακόμα το ζητούμενο για εμάς που πιστεύουμε στο Χριστό.
Δυστυχώς είναι τέτοια η επίδραση της ιστορίας στη νοοτροπία των χριστιανών και στην περίπλοκη σχέση που έχουν με τα σύγχρονα κράτη, ώστε είναι αδιανόητο για τους περισσοτέρους χριστιανούς να συλλάβουν, έστω και το νόημα, της απόλυτης μη-βίας του Ευαγγελίου, δηλαδή της άρνησης της εξάσκησης της βίας στην πιο τραγική της μορφή που είναι ο πόλεμος.
Ο Πάπας Φραγκίσκος, στην Εγκύκλιό του «Αδελφοί όλοι», διδάσκει:
«Κάθε πόλεμος αφήνει τον κόσμο χειρότερο από ό,τι τον βρήκε. Ο πόλεμος είναι μια αποτυχία της πολιτικής και της ανθρωπότητας, μια επαίσχυντη ήττα μπροστά στις δυνάμεις του κακού. Ας μην σταματήσουμε στις θεωρητικές συζητήσεις, ας αγγίξουμε τις πληγές, ας αγγίξουμε τη σάρκα αυτών που υφίστανται τις ζημίες. Ας στρέψουμε το βλέμμα μας στους τόσους πολλούς πολίτες που σφαγιάστηκαν ως “παράπλευρες απώλειες”» («Αδελφοί όλοι», αρ.261).
+ Ιωάννης Σπιτέρης
