Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που προετοίμαζα δύο αδελφούλες από το εξωτερικό για να λάβουν τα Μυστήρια της Πρώτης Κοινωνίας και του Χρίσματος. Στην πόλη όπου έμενε η οικογένεια δεν υπήρχε καθολική εκκλησία. Επειδή δεν γνώριζαν τίποτα από τη χριστιανική διδασκαλία, άρχισα να τους μιλώ για τον Θεό, τον Δημιουργό όλων των πραγμάτων. Τότε η μία από τις αδελφούλες, παιδάκι του δημοτικού, με κοίταξε με απορία και μου είπε: «Μα στο σχολείο μάς έμαθαν ότι ο κόσμος άρχισε με την έκρηξη ενός πρωταρχικού ατόμου, που συνεχώς διαστέλλεται από αυτό προήλθαν οι γαλαξίες, οι πλανήτες και η Γη. Ο δάσκαλος μάς είπε ότι αυτή η έκρηξη ονομάζεται “Big Bang”. Δεν μας έχουν μιλήσει καθόλου για τον Θεό που έπλασε όλα τα πράγματα».
Πώς να της εξηγήσω ότι ο πρώτος που μίλησε για αυτό το περίφημο «Big Bang» ήταν ένας καθολικός ιερέας, ο οποίος πίστευε ακράδαντα στον Θεό ως Δημιουργό των πάντων;
Πράγματι, πολλοί -και στη χώρα μας- επαναλαμβάνουν αυτή τη θεωρία και την αντιπαραθέτουν στην πίστη μας σε Θεό Δημιουργό. Κι όμως, η ίδια η ιστορία διαψεύδει αυτόν τον μύθο, και μάλιστα με τρόπο… εκρηκτικό.
Πρόσφατα έπεσαν στην αντίληψή μου δύο άρθρα που αναφέρονται στο θέμα. Σας μεταφέρω μερικά στοιχεία από αυτά.
Ας ξεκινήσουμε από τον πάπα Φραγκίσκο, ο οποίος το 2014 είπε κάτι που ξένισε αρκετούς: το Big Bang, τόνισε, όχι μόνο δεν αντιφάσκει με την πίστη στη θεία δημιουργία, αλλά την προϋποθέτει. Δηλαδή, η ιδέα ότι το σύμπαν ξεκίνησε με μια απίστευτη «κοσμική έκρηξη» δεν είναι αντίπαλος της δημιουργικής πράξης του Θεού, αντίθετα, φανερώνει πόσο μεγαλειώδης και απροσδόκητη μπορεί να είναι αυτή.
Και αν νομίζετε ότι αυτά τα λόγια είναι μια σύγχρονη παραχώρηση της Εκκλησίας προς τη «μοντέρνα επιστήμη», αξίζει να θυμηθούμε μια συχνά παραγνωρισμένη λεπτομέρεια: η θεωρία του Big Bang δεν γεννήθηκε σε κάποιον αθεϊστικό κύκλο, αλλά στο μυαλό ενός καθολικού ιερέα, του Ζορζ Λεμαίτρ (Georges Lemaître).
Ο Λεμαίτρ (1894–1966), Βέλγος πρεσβύτερος, μαθηματικός και φυσικός, υπηρέτησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, χειροτονήθηκε ιερέας το 1923, σπούδασε στο ΜΙΤ και δίδαξε για δεκαετίες στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν. Από το 1927 διατύπωσε την «υπόθεση του πρωταρχικού ατόμου» – ότι δηλαδή το σύμπαν ξεκίνησε από ένα απειροελάχιστο σημείο ασύλληπτης πυκνότητας και ενέργειας, το οποίο «εξερράγη» και συνεχίζει να διαστέλλεται μέχρι σήμερα. Καθώς οι γαλαξίες απομακρύνονται, «δημιουργείται» συνεχώς νέος αστρικός χώρος. Με άλλα λόγια, κατά κάποιο τρόπο, η δημιουργία συνεχίζεται.
Στην αρχή η θεωρία φαινόταν υπερβολικά τολμηρή, ακόμη και στον Αϊνστάιν. Όμως, σιγά σιγά, αναγνωρίστηκε από σχεδόν όλους τους επιστήμονες.
Το πιο ενδιαφέρον; Όταν, το 1951, ο πάπας Πίος ΙΒ΄ θέλησε να παρουσιάσει το Big Bang ως «απόδειξη» της Γραφής, ο ίδιος ο Λεμαίτρ τον συγκράτησε, εξηγώντας ότι η επιστήμη και η θεολογία θέτουν διαφορετικά ερωτήματα και δεν πρέπει να συγχέονται. Η επιστήμη απαντά στο «πώς» λειτουργεί ο κόσμος: με ποιους νόμους κινείται ένα άτομο, πώς διαστέλλεται το σύμπαν. Η πίστη απαντά στο «γιατί» υπάρχει ο κόσμος: ποιο είναι το νόημα και ο σκοπός πίσω από όλη αυτή την εκπληκτική λογική και ομορφιά.
Για τον Λεμαίτρ, αυτοί οι δύο δρόμοι δεν συγκρούονταν ποτέ. Προχωρούσαν παράλληλα, οδηγώντας σε μια βαθύτερη κατανόηση του σύμπαντος στο οποίο ζούμε. Ήταν πεπεισμένος ότι το σύμπαν είναι λογικό και προσιτό στον άνθρωπο ακριβώς επειδή είναι δημιούργημα μιας Υπέρτατης Νοημοσύνης. Ο ιερέας-επιστήμονας υπερασπίστηκε έτσι και τις δύο πλευρές με ισορροπία και σύνεση.
Στις 17 Μαρτίου 1934 απονεμήθηκε στον Λεμαίτρ το Βραβείο Francqui, η υψηλότερη βελγική επιστημονική διάκριση, από τον βασιλιά Λεοπόλδο. Τον είχαν προτείνει, μεταξύ άλλων, ο Αϊνστάιν, ο Σαρλ ντε λα Βαλέ-Πουσιν και ο Αλεξάντρ ντε Χεμπτίν.
Η ζωή και το έργο του Ζορζ Λεμαίτρ παραμένουν ένα δυναμικό μήνυμα για όλους μας. Δείχνουν ότι η αληθινή αναζήτηση -είτε για αλήθεια είτε για νόημα- δεν χρειάζεται να περιορίζεται σε ένα μόνο μονοπάτι. Μερικές φορές, οι πιο επαναστατικές ανακαλύψεις γίνονται από εκείνους που έχουν το κουράγιο να ακολουθούν και τα δύο.
Για τη συγγραφή αυτού του κειμένου χρησιμοποιήθηκε υλικό από τις ιστοσελίδες: Settimana News και Onnes. Ορισμένες λεπτομέρειες αντλήθηκαν από τη Wikipedia.
Ιωάννης Σπιτέρης
Αρχιεπίσκοπος
