H παρθένος σήμερον, τὸν προαιώνιον Λόγον, ἐν σπηλαίῳ ἔρχεται, ἀποτεκεῖν ἀπορρήτως. Χόρευε ἡ οἰκουμένη ἀκουτισθεῖσα· δόξασον μετὰ Ἀγγέλων καὶ τῶν Ποιμένων, βουληθέντα ἐποφθῆναι, παιδίον νέον, τὸν πρὸαἰώνων Θεόν.
Πολυαγαπημένα μου αδέλφια,
Στα πρώτα μου Χριστούγεννα ως Αποστολικός Έξαρχος επιθυμώ να σας απευθύνω λίγα λόγια εκκλησιαστικής κοινωνίας και θερμών ευχών κατά τις ημέρες αυτές, κατά τις οποίες τελούμε και ζούμε μέσα στα βάθη της χριστιανικής μας καρδιάς, το μυστήριο της γεννήσεως του ενσαρκωμένου Λόγου του Θεού. Θα γιορτάσουμε το μυστήριο αυτό με τρόπο προσωπικό και με τρόπο εκκλησιολογικό ως Εξαρχία, ως χριστιανική κοινότητα κατά τις άγιες αυτές ημέρες ιδιαίτερα κατά την ιερουργία της θείας λατρείας.
Η θεία λατρεία της Εκκλησίας και ιδιαίτερα στη δική μας βυζαντινή ιερή παράδοση, μας οδηγεί πάντοτε στην ιερουργία της συναντήσεως μας με τον Κύριο. Και αυτό το πράττει στις μεγάλες στιγμές του λειτουργικού έτους, και επίσης σε κάθε μέρα της χριστιανικής μας ζωής με έναν τρόπο πολύ παιδαγωγικό: πραγματικά, η θεία λατρεία κάθε χριστιανικής Εκκλησίας γίνεται παιδαγωγία, δηλαδή καθοδήγηση των πιστών στη συνάντησή τους με τον Κύριο.
Η παιδαγωγία αυτή εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους. Αν προσέξετε παράδειγμα το συναξάριο του μήνα Δεκεμβρίου θα δείτε ότι σε τρεις εβδομάδες τιμούμε μια ολόκληρη σειρά αγίων προσώπων, με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Τους προφήτες: Ναούμ, Αβακούμ, Σοφονία, Δανιήλ. Τους μάρτυρες: Βαρβάρα, Λουκία, Σεβαστιανό. Τους μεγάλους Επισκόπους: Ιωάννη τον Δαμασκηνό, Νικόλαο, Σπυρίδωνα, Ιγνάτιο της Αντιοχείας. Τους αγίους μοναχούς: Σάββα, Πατάπιο, Δανιήλ τον Στυλίτη. Κατά κάποιο τρόπο φαίνεται ότι η θεία λατρεία θέλει να συναθροίσει όλους αυτούς τους μεγάλους χριστιανούς (και να συναθροίσει όλους εμάς, μαζί τους) για να προετοιμάσει και να μαρτυρήσει το μυστήριο της Ενσαρκώσεως του Λόγου του Θεού.
Κατά τη χρονική αυτή περίοδο των Χριστουγέννων ή βυζαντινή θεία λατρεία μας κάνει να γευόμαστε, μας κάνει να ψάλλουμε και να ζούμε λατρευτικά κείμενα πολύ ωραία, ωραία στην ποιητική τους σύνθεση, ωραία και στο θεολογικό τους περιεχόμενο. Τόσα και τόσα ωραία τροπάρια και κοντάκια, τα οποία μας κάνουν να ξαναζούμε το μυστήριο της σωτηρίας μας, την Ενσάρκωση του Υιού του Θεού από την Αγία Αειπάρθενο Μαρία. Είναι κείμενα πολύ ωραία και μιας ωραιότητας την οποία δύσκολα κατορθώνουμε να σχολιάσουμε ή να εξηγήσουμε, μια ωραιότητα που κάνει τη θεία λατρεία κάθε χριστιανικής Εκκλησίας να έχει μία αίγλη την οποία ποτέ δεν μπορούμε να απαρνηθούμε ή να αμφισβητήσουμε την ομορφιά της. Και αυτό συμβαίνει όχι μόνο για λόγους καθαρά αισθητικούς, οι οποίοι έχουν ασφαλώς την σπουδαιότητά τους, αλλά και για λόγους βαθύτερους. Η θεία λατρεία κάθε χριστιανικής κοινότητας στην Ανατολή όπως και στη Δύση, κοινότητας επαρχιακής, κοινότητας ενοριακής, κοινότητας μοναστικής, είναι ο χώρος όπου μεταφέρουμε αυτό που είμαστε, ως άνθρωποι και ως χριστιανοί, ο χώρος στον οποίο μεταφέρουμε τη χριστιανική μας οντότητα όλη την οντότητά μας ως άνθρωποι και ως χριστιανοί. Τίποτα δεν αφήνουμε έξω από αυτόν τον χώρο με τη χάρη του Θεού παρουσιάζουμε τα πάντα σε Εκείνον ο οποίος μας κάλεσε και μας συνάθροισε. Όλη την πραγματικότητά μας στην αμαρτία και στη χάρη στην αγάπη και στη συγχώρηση, την λαβαίνουμε και τη ζούμε διαμέσου αυτών των κειμένων τα οποία είναι ταυτόχρονα και ποιητικά και πολύ αληθινά.
Η θεία λατρεία είναι χώρος της ωραιότητας και μπορούμε να αναρωτηθούμε: που φανερώνεται αυτή η ωραιότητα, που μπορούμε να την συλλάβουμε? Που μπορεί να την αντιληφθεί ο Χριστιανός ή ακόμα και ο απλός άνθρωπος του κόσμου μας, ο οποίος πλησιάζει για πρώτη φορά στη χριστιανική θεία λατρεία?
Πρώτα πρώτα στην ίδια την ιεροτελεστία. Ως ιερείς και ως πιστοί οφείλουμε να επιδοθούμε για να τελέσουμε και να ζήσουμε καλά τη λατρευτική μας ιεροτελεστία. Και αυτό όχι μονάχα για τον Θεό, ο οποίος είναι η πηγή κάθε ωραιότητας, «ο ωραιότερος μεταξύ όλων των υιών των ανθρώπων», όπως ψάλλει ο ψαλμός σαράντα τέσσερα (44), όχι μόνο για τον Θεό, ο οποίος είναι ο πρώτος και ο μοναδικός λόγος αυτής της λατρείας, αλλά και για μας και για την κοινότητά μας. Η πίστη μας περνά διαμέσου της Ενσαρκώσεως, περνά διαμέσου των ανθρωπίνων μέσων δηλαδή των ιερών μυστηρίων, εφόσον τα ιερά αυτά μυστήρια χρησιμεύουν ως υλικά μέσα για να μας οδηγήσουν στη σωτηρία, που προέρχεται από τον Χριστό. Επομένως ο τρόπος με τον οποίο τελούμε αυτά τα ιερά μέσα (δηλαδή τα ιερά μυστήρια), είναι πολύ σπουδαίος, γιατί αυτός μας αποκαλύπτει την βαθύτερη διάθεσή μας αυτήν την οποία ζούμε στα βάθη της καρδιάς μας.
Στη δεύτερη θέση, η ωραιότητα για την οποία μιλήσαμε εκδηλώνεται στον ίδιο χώρο της θείας λατρείας. Η ωραιότητα της χριστιανικής θείας λατρείας εκδηλώνεται στον χώρο εκείνο, όπου η κοινότητα συναθροίζεται για να προσευχηθεί εκεί όπου η Εκκλησία μεταδίδει τα ιερά μυστήρια της σωτηρίας. Έχει μεγάλη σπουδαιότητα: ο χώρος αυτός να είναι ωραίος, και την ίδια σπουδαιότητα έχει και η εικονογραφία των πιστών αλλά εξαιτίας του γεγονότος ότι η χριστιανική εικονογραφία είναι ένας χώρος κατηχήσεως για τους πιστούς και για όλους μας.
Στην τρίτη θέση η ωραιότητα εκδηλώνεται στο περιεχόμενο των ιεροτελεστιών, ιδιαίτερα στο επίπεδο των κειμένων και των ύμνων. Στη γνωριμία στην εμβάθυνση των κειμένων, τα οποία είναι πηγή ζωής και πηγή προσευχής, η χριστιανική προσευχή αναβλύζει από την καρδιά του ανθρώπου όταν αυτός προσεύχεται. Και τα κείμενα της βυζαντινής θείας λατρείας έχουν έναν τέτοιο πλούτο τον οποίο δεν είναι δυνατό με κανένα τρόπο να τον παραβλέψουμε. Η ωραιότητα των χριστιανικών λατρευτικών τύπων εκδηλώνεται ιδιαίτερα στην ιερή υμνωδία. Όταν μια χριστιανική εκκλησία ή χριστιανική κοινότητα (εκκλησιαστική επαρχία μοναστήρι, ενορία) ψέλνει καλά, αποδείχνει ότι κατά βάθος αυτό που ψέλνει είναι προσευχή, και αυτό προσεύχεται το ζει.
Η ωραιότητα της χριστιανικής θείας λατρείας εκδηλώνεται τελικά, αλλά όχι με μικρότερη σπουδαιότητα, στην καρδιά του κάθε χριστιανού, εκεί όπου χάρη στο ιερό μυστήριο του βαπτίσματος ο Κύριος κατοικεί σ’ αυτόν τον άγιο χώρο σ’ αυτόν τον ιερό ναό της θεϊκής παρουσίας, όπου πραγματοποιείται η θεία λατρεία της ζωής μας, στο χώρο ο οποίος μεταμορφώνεται από τα ιερά μυστήρια του Χριστού.
Εάν αυτός ο χώρος δεν είναι ωραίος, δηλαδή εάν εκεί δεν κατοικεί Εκείνος, ο οποίος ομορφαίνει όλα τα πράγματα και μας κάνει να συμμετέχουμε στην ωραιότητά του τότε μάταια θα ομορφαίνουμε την εξωτερική μας θεία λατρεία. Κατά βάθος υπάρχει πάντοτε μία διπλή κίνηση από τα μέσα προς τα έξω και αντίστροφα.
Θέλω να σας προτρέψω να ζείτε πάντοτε, ιδιαίτερα κατά τις μέρες αυτές, με σε ένα κλίμα αδελφικό ή αν θέλετε μέσα σε ένα κλίμα που να είναι πάντοτε χριστιανικό, εδραιωμένο στις αξίες τις οποίες ο Κύριος μας δίνει κάθε μέρα στο Ευαγγέλιό του. Ας ζούμε την κάθε μέρα μας τις χριστιανικές εκείνες πραγματικότητες που είναι η αγάπη η φιλανθρωπία, η συγνώμη, η υπομονή: ακόμη και η καλή ευθυμία (θα λέγαμε ο καλός και χαρούμενος χαρακτήρας) είναι μία πραγματικότητα, η οποία κάνει την καθημερινή ζωή όλο και πιο ωραία.
Είθε ο Κύριος να ευλογεί τον καθένα σας και τις οικογένειες σας, και να σας δίνει πάντοτε τη χάρη να τρέχετε, όπως η Μητέρα του Θεού, προς το σπήλαιο της Βηθλεέμ, για να δείτε και να υποδεχθείτε τον Λόγο του Θεού, ο οποίος έγινε άνθρωπος και μας σώζει.
Εύχομαι σε όλους Καλά Χριστούγεννα.
+ O Καρκαβίας Εμμανουήλ Νιν
Επίσκοπος-Έξαρχος Ελληνορρύθμων Καθολικών Ελλάδος
Χριστούγεννα 2016
