Ο κόσμος μας χάνει την καρδιά του
«Το παρόν έγγραφο μπορεί να μας βοηθήσει να διαπιστώσουμε ότι η διδασκαλία των κοινωνικών εγκυκλίων Laudato Sì και Fratelli Tutti δεν είναι άσχετη με τη συνάντησή μας με την αγάπη του Ιησού Χριστού. Διότι γευόμενοι αυτήν την ίδια αγάπη γινόμαστε ικανοί να σφυρηλατήσουμε δεσμούς αδελφοσύνης, να αναγνωρίσουμε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπινου όντος και να εργαστούμε από κοινού για τη φροντίδα του κοινού μας σπιτιού». Με αυτά τα λόγια, ο Πάπας Φραγκίσκος συνοψίζει το νήμα που συνδέει την τέταρτη εγκύκλιό του με το σύνολο του διδακτικού του έργου. Μια πρόσκληση για «επιστροφή στην καρδιά» σε μια ρευστή κοινωνία που έχει διαλυθεί από τους πολέμους.
«Ζώντας όπως ζούμε σε μια εποχή επιπολαιότητας, τρέχοντας μανιωδώς από το ένα πράγμα στο άλλο χωρίς να γνωρίζουμε πραγματικά το γιατί, και καταλήγοντας αχόρταγοι καταναλωτές και σκλάβοι των μηχανισμών μιας αγοράς που αδιαφορεί για το βαθύτερο νόημα της ζωής μας, όλοι μας πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά τη σημασία της καρδιάς», γράφει ο Πάπας Φραγκίσκος στην τέταρτη εγκύκλιό του “Dilexit nos” για την ανθρώπινη και θεϊκή αγάπη της Ιεράς Καρδίας του Ιησού Χριστού, εγκύκλιο στην οποία ο Άγιος Πατέρας υπογραμμίζει ότι “ο κόσμος μας χάνει την καρδιά του” ως αποτέλεσμα ενός ανθυγιεινού ατομικισμού».
«Η καρδιά μας είναι ο απόλυτος κριτής», είναι η θέση του Πάπα, «στις κοινωνίες των κατά συρροήν καταναλωτών που ζουν από μέρα σε μέρα, κυριαρχούμενοι από τους έντονους ρυθμούς και βομβαρδιζόμενοι από την τεχνολογία». Οι αλγόριθμοι είναι «ομοιόμορφοι», η καρδιά δεν είναι. Αντλώντας στοιχεία από τον Όμηρο και τον Πλάτωνα και αναφέροντας, μεταξύ άλλων, τον Χάιντεγκερ και τον Ντοστογιέφσκι, ο Πάπας Φραγκίσκος γράφει: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είμαι η καρδιά μου», η μόνη «ικανή να ενοποιήσει και να εναρμονίσει την προσωπική μας ιστορία, η οποία μπορεί να φαίνεται απελπιστικά κατακερματισμένη, αλλά είναι ο τόπος όπου όλα μπορούν να βγάλουν νόημα». Αντίθετα, «μια κοινωνία που κυριαρχείται από τον ναρκισσισμό και τον εγωκεντρισμό θα γίνεται όλο και περισσότερο “άκαρδη”». «Σε αυτή την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι η ποίηση και η αγάπη είναι απαραίτητες για να σώσουμε την ανθρωπιά μας», γράφει ο Πάπας υπενθυμίζοντας ενέργειες της καθημερινής ζωής που μάθαμε στην παιδική μας ηλικία, όπως όταν χρησιμοποιήσαμε για πρώτη φορά ένα πιρούνι «για να κλείσουμε τις άκρες στις πίτες που βοηθούσαμε τις μητέρες ή τις γιαγιάδες μας να φτιάξουν στο σπίτι».
«Όταν γινόμαστε μάρτυρες του ξεσπάσματος νέων πολέμων, με τη συνενοχή, την ανοχή ή την αδιαφορία άλλων χωρών, ή μικροπολιτικών αγώνων εξουσίας για κομματικά συμφέροντα, μπορεί να μπούμε στον πειρασμό να συμπεράνουμε ότι ο κόσμος μας χάνει την καρδιά του»,
«Αρκεί να δούμε και να ακούσουμε τις ηλικιωμένες γυναίκες -και από τις δύο πλευρές- που βρίσκονται στο έλεος αυτών των καταστροφικών συγκρούσεων. Είναι συγκλονιστικό να τις βλέπεις να θρηνούν για τα δολοφονημένα εγγόνια τους ή να λαχταρούν να πεθάνουν οι ίδιες αφού έχασαν τα σπίτια όπου πέρασαν όλη τους τη ζωή. Η επίρριψη της ευθύνης σε άλλους δεν επιλύει αυτές τις ντροπιαστικές και τραγικές καταστάσεις. Το να βλέπεις αυτές τις ηλικιωμένες γυναίκες να κλαίνε και να μην αισθανόμαστε ότι αυτό είναι κάτι απαράδεκτο, είναι σημάδι ενός κόσμου που έχει γίνει άκαρδος».
«Το να παίρνουμε την καρδιά στα σοβαρά, έχει συνέπειες για το σύνολο της κοινωνίας», γράφει ο Πάπας αναφερόμενος στις τραγωδίες που πλήττουν τον κόσμο μας, ζητώντας από τον Κύριο «να λυπηθεί αυτόν τον κόσμο που υποφέρει, ώστε ο κόσμος μας, που προχωράει μπροστά παρά τους πολέμους, τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και τις χρήσεις της τεχνολογίας που απειλούν την ανθρωπιά μας, να ανακτήσει το πιο σημαντικό και απαραίτητο πράγμα από όλα: την καρδιά του».
«Μέσα στους φρενήρεις ρυθμούς του σημερινού κόσμου και την εμμονή μας με τον ελεύθερο χρόνο, την κατανάλωση και την εκτροπή – σημειώνει ο Πάπας – τα κινητά τηλέφωνα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ξεχνάμε να θρέψουμε τη ζωή μας με τη δύναμη της Ευχαριστίας». Η εκκοσμίκευση «προσπαθεί να οικοδομήσει έναν κόσμο απαλλαγμένο από τον Θεό», καταγγέλλει ο Φραγκίσκος: «Βλέπουμε επίσης έναν πολλαπλασιασμό ποικίλων μορφών θρησκευτικότητας που δεν έχουν καμία σχέση με μια προσωπική σχέση με τον Θεό της αγάπης, αλλά αποτελούν νέες εκδηλώσεις μιας αποστεωμένης πνευματικότητας». Εξ ου και η πρόσκληση του Πάπα να ανανεώσουμε την ευλάβειά μας στην Ιερά Καρδία του Ιησού, η οποία «μας απελευθερώνει από ένα άλλο είδος δυϊσμού που συναντάται σε κοινότητες και ποιμένες που είναι υπερβολικά απορροφημένοι από εξωτερικές δραστηριότητες, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ελάχιστη σχέση με το Ευαγγέλιο, εμμονικά σχέδια αναδιοργάνωσης, κοσμικά σχέδια, κοσμικούς τρόπους σκέψης και υποχρεωτικά προγράμματα». Το ιδανικό παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι αυτό της Αγίας Θηρεσίας του Βρέφους Ιησού, της οποίας η προσευχή στην Καρδία του Χριστού μπορεί να συμπυκνωθεί σε λίγες λέξεις: «Σε εμπιστεύομαι». Επιπλέον, η ευλάβεια στην Ιερά Καρδία περιλαμβάνει προσωπική και κοινοτική δέσμευση.
«Η αγάπη για τους αδελφούς και τις αδελφές των κοινοτήτων μας – θρησκευτικών, ενοριακών, επισκοπικών και άλλων – είναι ένα είδος καυσίμου που τροφοδοτεί τη φιλία μας με τον Ιησού», εξηγεί ο Άγιος Πατέρας: «Οι πράξεις της αγάπης μας προς τους αδελφούς και τις αδελφές μας στην κοινότητα μπορεί να είναι ο καλύτερος και, μερικές φορές, ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να μαρτυρήσουμε στους άλλους την αγάπη μας για τον Ιησού Χριστό», “σε κάθε έναν από τους αδελφούς και τις αδελφές μας, και ιδιαίτερα στους φτωχούς, τους καταφρονεμένους και τα εγκαταλελειμμένα μέλη της κοινωνίας”. Στον καθένα από εμάς έχει ανατεθεί μια αποστολή που πρέπει να εκτελεστεί σε αυτόν τον κόσμο «με αυτοπεποίθηση, γενναιοδωρία, ελευθερία και χωρίς φόβο», αναφέρει η Εγκύκλιος Επιστολή. «Αν μείνετε παγιδευμένοι στη δική σας ζώνη άνεσης, δεν θα βρείτε ποτέ πραγματικά ασφάλεια- οι αμφιβολίες και οι φόβοι, η θλίψη και το άγχος θα διαφαίνονται πάντα στον ορίζοντα. Όσοι δεν εκπληρώνουν την αποστολή τους σε αυτή τη γη δεν θα βρουν την ευτυχία, αλλά την απογοήτευση».
«Το παρόν έγγραφο μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε ότι η διδασκαλία των κοινωνικών εγκυκλίων Laudato Si’ και Fratelli Tutti δεν είναι άσχετη με τη συνάντησή μας με την αγάπη του Ιησού Χριστού. Διότι γευόμενοι αυτήν την ίδια αγάπη γινόμαστε ικανοί να σφυρηλατήσουμε δεσμούς αδελφοσύνης, να αναγνωρίσουμε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπινου όντος και να εργαστούμε από κοινού για τη φροντίδα του κοινού μας σπιτιού».
«Σε έναν κόσμο όπου τα πάντα αγοράζονται και πωλούνται, η αίσθηση της αξίας των ανθρώπων φαίνεται να εξαρτάται όλο και περισσότερο από το τι μπορούν να συσσωρεύσουν με τη δύναμη του χρήματος», καταγγέλλει ο Φραγκίσκος στις καταληκτικές παραγράφους του εγγράφου: «Η αγάπη του Χριστού δεν έχει καμία θέση σε αυτόν τον διεστραμμένο μηχανισμό, όμως μόνο αυτή η αγάπη μπορεί να μας απελευθερώσει από μια τρελή επιδίωξη που δεν έχει πλέον χώρο για μια αγάπη χωρίς αντάλλαγμα», διαβεβαιώνει ο Φραγκίσκος: «Η αγάπη του Χριστού μπορεί να δώσει μια καρδιά στον κόσμο μας και να αναζωογονήσει την αγάπη όπου νομίζουμε ότι η ικανότητα να αγαπάμε έχει χαθεί οριστικά. «Η Εκκλησία χρειάζεται επίσης αυτή την αγάπη».
Σημ. Οι μεταφράσεις σημείων της Εγκυκλίου δεν αποτελούν επίσημη μετάφραση
