Στις αρχές της «Χώρας των Κέδρων» ο Πάπας απευθύνει ενθάρρυνση προς έναν λαό που τόσο έχει υποφέρει και για τον οποίο η ειρήνη «είναι ένα εργοτάξιο πάντα ανοιχτό». Ο Ποντίφικας επανέρχεται στις «καταστροφικές επιπτώσεις» της παγκόσμιας αστάθειας, που ωθεί τόσους Λιβανέζους στη μετανάστευση. Απαιτείται μια «ίαση της μνήμης», θεσμοί που να αναγνωρίζουν την υπεροχή του κοινού καλού και να αναδεικνύουν τις γυναίκες. Έπειτα η πρόσκληση προς όλα τα θρησκευτικά και πολιτικά στοιχεία: να ευαισθητοποιήσουν τη διεθνή κοινότητα ώστε να δώσει μέλλον στους νέους.
Η ειρήνη χρειάζεται συγκεκριμένες πράξεις, επιμονή, θάρρος, πνεύμα θυσίας, υπομονή, προσευχή. Με αυτό που θα έπρεπε να είναι η φύτευση ενός «κέδρου της φιλίας» στην έδρα του Προεδρικού Μεγάρου, στον λόφο της Μπάμπντα που δεσπόζει της Βηρυτού (το οποίο τελικά μετατράπηκε στο απλό πότισμα ενός μικρού δενδρυλλίου στο εσωτερικό λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών) εκφράζεται το σημείο μιας κοινής και δημόσιας βούλησης. Νερό για να μείνει ζωντανή η ελπίδα: μια πράξη που εισάγει στη συνάντηση του Λέοντα ΙΔ΄ με τις αρχές, τους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και το διπλωματικό σώμα του Λιβάνου, μιας χώρας πλούσιας σε αυτή την αυτόχθονη ποικιλία που αποτελεί μία από τις ιδιαίτερες φυσικές της ομορφιές. Περίπου 400 άτομα είναι συγκεντρωμένα στο «Σαλόνι 25 Μαΐου», ενώ ο Πάπας υπογράφει το Βιβλίο Τιμής στην είσοδο της κατοικίας με την εύθυμη ευχή «κάθε καλό σε όλο τον λιβανικό λαό, προσευχόμενος ώστε να βασιλεύει η ΕΙΡΗΝΗ». Τα κεφαλαία υπογραμμίζουν όλη την ελπίδα, τονίζουν πόσο αποτελεί σήμερα το πολυτιμότερο αγαθό για την ανθρωπότητα.
Ανάμεσα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ζοζέφ Αούν και τη σύζυγό του εμφανίζεται ένα παιδί που προσφέρει μία ρακέτα στον Πάπα Λέοντα, γνωρίζοντας το πάθος του για το τένις. Ο Ποντίφικας χαίρεται, συγκινημένος από ένα ιδιαίτερα θερμό καλωσόρισμα παρά την καταρρακτώδη βροχή που δεν εμπόδισε τη συνοδεία της πομπής με τον παραδοσιακό χορό ντάμπκε. Ένας ζωηρός ρυθμός, με το ρύζι που ρίχτηκε προς τιμήν του επισκέπτη με τον πιο γιορτινό τρόπο. Το αυτοκίνητο σταματά μπροστά σε μια χορογραφία προβολής στην πρόσοψη του κτιρίου: και εδώ επανέρχεται το γραφικό μοτίβο του κέδρου του Λιβάνου μαζί με περιστέρια, για να επαναβεβαιώσει την επιθυμία για ειρήνη που επικαλούνται μαζί για το έθνος, τη Μέση Ανατολή, τον κόσμο.
Ο Μαρωνίτης Χριστιανός Ζοζέφ Αούν, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα τον περασμένο Ιανουάριο –μετά από ένα κενό εξουσίας άνω των δύο ετών λόγω διαφορών μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων για την εύρεση διαδόχου του Μισέλ Αούν, ιδίως λόγω των βέτο από τα σιιτικά κόμματα Αμάλ και Χεζμπολάχ– ανοίγει το επίσημο καλωσόρισμα με τις καθιερωμένες φωτογραφίες, την ανταλλαγή δώρων και την παρουσία μουσικών και τη χορωδία παιδιών με προβλήματα όρασης και ακοής. Η εθιμοτυπική επίσκεψη περιλαμβάνει και συνάντηση με τον Ναμπίχ Μπέρι, Πρόεδρο του Λιβανικού Κοινοβουλίου και ιδρυτή του κινήματος Αμάλ, καθώς και με τον Πρωθυπουργό Ναουάφ Σαλάμ, μέλος σημαντικής σουνιτικής μουσουλμανικής οικογένειας της Βηρυτού, ο οποίος το 2007 διορίστηκε πρέσβης του Λιβάνου στα Ηνωμένα Έθνη, θέση που κατείχε επί δέκα χρόνια.
Η ικεσία του Αούν: να διατηρηθεί η ελευθερία του Λιβάνου
Ο χαιρετισμός του Αούν προς τον Ποντίφικα έχει τόνο ικεσίας: «Άγιε Πατέρα, σας ικετεύουμε να πείτε στον κόσμο ότι δεν θα πεθάνουμε, ούτε θα φύγουμε, ούτε θα απελπιστούμε, ούτε θα παραδοθούμε». Θυμίζει τη μεγάλη πίστη του λιβανέζικου λαού και την ελπίδα «να θεραπεύσουμε τα μυαλά, τις καρδιές και τις ψυχές από το μίσος, τους πολέμους και την καταστροφή». Εξυμνεί μια γη που «είναι η γη της ελευθερίας για κάθε ανθρώπινο ον –δηλώνει– και της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπινου όντος. Μια χώρα μοναδική στο είδος της, όπου οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι είναι διαφορετικοί στις πεποιθήσεις αλλά ίσοι στα δικαιώματα, υπό ένα Σύνταγμα θεμελιωμένο στην ισότητα και στο άνοιγμα προς κάθε πρόσωπο και κάθε ελεύθερη συνείδηση». Η διατήρηση του Λιβάνου, προσθέτει, είναι πραγματικά θεμελιώδες ανθρώπινο καθήκον, γιατί «αν αυτό το μοντέλο ισότιμης και ελεύθερης συνύπαρξης ανθρώπων διαφορετικών θρησκειών αποτύγχανε, δεν θα ήταν δυνατό να αναπαραχθεί πουθενά αλλού». Και διευκρινίζει: «Αν οι χριστιανοί στον Λίβανο εξαφανίζονταν, η εύθραυστη ισορροπία θα κατέρρεε και μαζί της η δικαιοσύνη. Παρομοίως, κάθε βλάβη στη μουσουλμανική κοινότητα στον Λίβανο θα αποσταθεροποιούσε την ισορροπία και θα υπονόμευε επίσης τη δικαιοσύνη. Η πτώση του Λιβάνου, λόγω απώλειας οποιασδήποτε από τις συστατικές του κοινότητες, θα ευνοούσε την άνοδο του εξτρεμισμού, της βίας και της αιματοχυσίας τόσο στην περιοχή μας όσο και στον κόσμο».
Χρειάζεται επιμονή για να οικοδομηθεί η ειρήνη
Η ομιλία του Λέοντα ΙΔ΄, εκφωνημένη στα αγγλικά, επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο νόημα του να είσαι εργάτης ειρήνης σήμερα, σε ένα πολύ σύνθετο, συγκρουσιακό και αβέβαιο πλαίσιο. Υπάρχει ο έπαινος για έναν λαό σκληραγωγημένο από πολύ πόνο, που «δεν υποκύπτει αλλά, μπροστά στις δοκιμασίες, ξέρει πάντα να αναγεννιέται με θάρρος» επιδεικνύοντας «μια αξιοθαύμαστη ενέργεια». Έτσι απευθύνεται ο Πάπας στους θεσμικούς εκπροσώπους, καλώντας τους να μην ενδώσουν στην απαισιοδοξία και στο αίσθημα ανικανότητας που μπορεί να εισχωρήσει στις καρδιές σε εποχές μεγάλων αναταράξεων από πολέμους, πολιτικές και οικονομικές κρίσεις. Το κάλεσμα είναι να αξιοποιηθεί η ικανότητα αντοχής:
Η ανθεκτικότητά σας είναι αναπόσπαστο χαρακτηριστικό των αυθεντικών εργατών ειρήνης· το έργο της ειρήνης είναι πράγματι ένα συνεχές ξεκίνημα από την αρχή. Η δέσμευση και η αγάπη για την ειρήνη δεν γνωρίζουν φόβο μπροστά σε φαινομενικές ήττες, δεν λυγίζουν από τις απογοητεύσεις αλλά ξέρουν να κοιτούν μακριά, αγκαλιάζοντας με ελπίδα όλες τις πραγματικότητες. Χρειάζεται επιμονή για να οικοδομηθεί η ειρήνη· χρειάζεται υπομονή για να φυλαχθεί και να αναπτυχθεί η ζωή.
Να αντηχήσει η γλώσσα της ελπίδας
Να παραμείνουν ενωμένοι: αυτή είναι η άλλη προτροπή στην οποία επιμένει ο Πάπας κατά την πρώτη του αποστολική επίσκεψη. Την επαναλαμβάνει σήμερα στους Λιβανέζους, ανθρώπους που το έχουν στο DNA τους αλλά κινδυνεύει να εξασθενήσει λόγω της μεγάλης διασποράς στην οποία αναγκάστηκαν —και εξακολουθούν να αναγκάζονται— για να ξεφύγουν από επισφαλείς συνθήκες ζωής, από «μια οικονομία που σκοτώνει». Από εδώ το κάλεσμα:
Σας ενθαρρύνω λοιπόν να μην απομακρύνεστε ποτέ από τον λαό σας και να θέτεστε στην υπηρεσία του λαού σας –τόσο πλούσιου στη ποικιλία του– με αφοσίωση και δέσμευση. Είθε όλοι να κάνετε να αντηχήσει μια μοναδική γλώσσα: η γλώσσα της ελπίδας, που οδηγεί όλους στο θάρρος να ξεκινούν πάντα από την αρχή. Η επιθυμία να ζήσουν και να αναπτυχθούν μαζί, ως λαός, ας κάνει κάθε ομάδα τη φωνή μιας πολυφωνίας.
[…]
Χρειάζονται θεσμοί θεμελιωμένοι στο κοινό καλό
Χρειάζεται προσπάθεια για «ίαση της μνήμης», λέει ο Πάπας, αναφερόμενος στην ανάγκη «προσέγγισης μεταξύ όσων υπέστησαν αδικίες». Χωρίς αυτή τη διάθεση, εξηγεί, «δύσκολα προχωρά κανείς προς την ειρήνη». Το αποτέλεσμα είναι ότι «μένει κανείς στάσιμος, αιχμάλωτος του πόνου και των λόγων του». Για να αποφευχθεί αυτός ο άγονος εναγκαλισμός με τον εαυτό μας, ο Λέων εμβαθύνει στον ρόλο της ηγεσίας και διευκρινίζει:
[…] Η αλήθεια και η συμφιλίωση αναπτύσσονται πάντα μαζί: είτε σε μια οικογένεια, είτε μεταξύ των κοινοτήτων και των διαφόρων ψυχών μιας χώρας, είτε μεταξύ εθνών. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει διαρκής συμφιλίωση χωρίς έναν κοινό στόχο, χωρίς άνοιγμα προς ένα μέλλον στο οποίο το καλό υπερισχύει του κακού που υπέστη ή προκάλεσε κανείς στο παρελθόν ή στο παρόν. Μια κουλτούρα συμφιλίωσης, επομένως, δεν γεννιέται μόνο από τη βάση, από τη διαθεσιμότητα και το θάρρος μερικών, αλλά χρειάζεται αρχές και θεσμούς που να αναγνωρίζουν το κοινό καλό ως υπέρτερο του μερικού.
Η ειρήνη είναι πολύ περισσότερα από μια ισορροπία
Το να ζεις ως συμφιλιωμένος άνθρωπος είναι προϋπόθεση αλλά και μέθοδος, υποδεικνύει ο Ποντίφικας: διότι πρόκειται για καθημερινή εργασία μαζί με άλλους για να εξασφαλιστεί ένα μέλλον ευημερίας για την κοινωνία. Είναι αυτό το «δίπλα δίπλα» που δεν πρέπει να φοβίζει αλλά να αναζητείται, επιμένει ο Πάπας, και που γίνεται πολλαπλασιαστής δέσμευσης και ελπίδας, στη συνείδηση ότι ο Θεός θέλει για τον καθένα μια «πλήρη» ζωή. Τον ορίζοντά μας ανοίγει πέρα από κάθε φράχτη και εμπόδιο. Κάποιες φορές νομίζει κανείς ότι, πριν γίνει οποιοδήποτε βήμα, πρέπει να ξεκαθαριστούν όλα, να λυθούν όλα· όμως είναι ο αμοιβαίος διάλογος, ακόμη και στις παρεξηγήσεις, ο δρόμος προς τη συμφιλίωση.
Η ανθρώπινη κινητικότητα είναι ευκαιρία αλλά δεν διαγράφει δεσμούς
Η αναζήτηση εξόδου από καταστάσεις υπερβολικής βίας και αβεβαιότητας είναι, σύμφωνα με τον Πάπα, κατανοητή αλλά όχι εντελώς χρήσιμη για την οικοδόμηση της ειρήνης. «Η Εκκλησία –υπενθυμίζει– δεν ανησυχεί μόνο για την αξιοπρέπεια εκείνων που μετακινούνται προς άλλες χώρες αλλά θέλει κανείς να μην αναγκάζεται να φύγει, και όποιος επιθυμεί, να μπορεί να επιστρέψει με ασφάλεια». Και παραθέτει τα λόγια του προκατόχου Φραγκίσκου στην Fratelli tutti, όπου τονίζεται η αδιαχώριστη σχέση ανάμεσα στη διεθνή αδελφοσύνη και την τοπική κοινωνική φιλία. Η επιθυμία προς τα έξω, λοιπόν, πρέπει να εξισορροπείται με τη βούληση να μη σβήσουν οι ρίζες. Πιο συγκεκριμένα, ο Λέων λέει: Πρέπει ασφαλώς να αναγνωρίσουμε ότι πολλά θετικά έρχονται σε εσάς από τους Λιβανέζους της διασποράς. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το να μένει κανείς ανάμεσα στους δικούς του και να συνεργάζεται καθημερινά για την ανάπτυξη του πολιτισμού της αγάπης και της ειρήνης παραμένει κάτι εξαιρετικά αξιέπαινο.
Η «αιμορραγία» των νέων
Απέναντι στο κύμα φυγής τόσων νέων και ικανών ανθρώπων, ο Ποντίφικας ενθαρρύνει την αναζήτηση τρόπων, με πνεύμα συνεργασίας μεταξύ χριστιανών, μουσουλμάνων και όλων των θρησκευτικών και πολιτικών στοιχείων της λιβανέζικης κοινωνίας, ώστε να αναζωπυρωθούν τα κίνητρα για να παραμείνουν στη χώρα. Όλοι «είναι καλεσμένοι να κάνουν το μερίδιό τους –λέει– και να δεσμευτούν ώστε να ευαισθητοποιήσουν επ’ αυτού τη διεθνή κοινότητα». Η ειρήνη αναπτύσσεται πάντα σε ένα συγκεκριμένο ζωντανό πλαίσιο, φτιαγμένο από γεωγραφικούς, ιστορικούς και πνευματικούς δεσμούς. Πρέπει να ενθαρρύνονται όσοι τους ενισχύουν και τρέφονται από αυτούς και να μην υποκύπτουν σε τοπικισμούς και εθνικισμούς.
Ο ρόλος των γυναικών στην προστασία και οικοδόμηση της ειρήνης
Και, όπως ήδη έκανε στην Τουρκία ενώπιον των αρχών στην Άγκυρα, ο Λέων επανέρχεται στην ανάδειξη της «υπομονετικής» προσφοράς των γυναικών στο υφάδι κοινωνικής φιλίας και στη δημιουργική συμβολή τους στην ειρήνη.
Η συμμετοχή τους στην κοινωνική και πολιτική ζωή, καθώς και στις θρησκευτικές κοινότητες, όπως και η ενέργεια που έρχεται από τους νέους, αποτελεί σε όλο τον κόσμο παράγοντα αληθινής ανανέωσης.
Η ειρήνη είναι δώρο του Θεού
Η μουσική ευαισθησία, τέλος, χαρακτηριστική αυτού του λαού, δίνει στον Πάπα ακόμη ένα κλειδί για να υπογραμμίσει ότι ήρθε ο καιρός να γίνει χώρος στη χαρά, αφήνοντας το Πνεύμα να δράσει ώστε να ολοκληρώσει το έργο: η ειρήνη είναι «ένα μονοπάτι κινουμένο από το Πνεύμα, που θέτει την καρδιά σε ακρόαση και την κάνει πιο προσεκτική και σεβαστική απέναντι στον άλλον». Θα προκύψουν καρποί χαράς και κοινωνίας:
[…] η ειρήνη δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ανθρώπινης προσπάθειας, όσο απαραίτητη κι αν είναι: η ειρήνη είναι δώρο που έρχεται από τον Θεό και πρώτα από όλα κατοικεί στην καρδιά μας. Είναι σαν μια εσωτερική κίνηση που ξεχειλίζει προς τα έξω, επιτρέποντάς μας να καθοδηγούμαστε από μια μελωδία μεγαλύτερη από εμάς τους ίδιους, εκείνη της θεϊκής αγάπης.
Ταπεινότητα, προσευχή και θυσία. Αξίες απαραίτητες για την οικοδόμηση της ειρήνης, τις οποίες ο Λέων υπενθύμισε και κατά την επίσκεψη περίπου μισής ώρας που πραγματοποίησε, μετά τη συνάντηση με τις Λιβανέζικες Αρχές, στη Μονή των Καρμελιτισσών της Θεοτόκου στη Χαρίσσα. Αξίες που βρίσκονται στην καρδιά της μοναχικής τους κλήσης. Αφού τις χαιρέτισε όλες προσωπικά, ο Πάπας έλαβε τον χαιρετισμό από τις Ηγούμενες των δύο κοινοτήτων, ολοκληρώνοντας με την προσευχή τού Πάτερ Ημών και δίνοντας την ευλογία του σε όλους τους παρόντες.
ΠΗΓΗ: Vatican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ.
