Στην Εξόδιο Ακολουθία του Μακαριστού Επισκόπου Φραγκίσκου Παπαμανώλη, στη Σύρο, ακούστηκαν αρκετά στοιχεία γύρω από την επισκοπική του διακονία. Για τη ζωή του όμως πριν από αυτήν, δεν ειπώθηκε σχεδόν τίποτα. Θα μου επιτρέψετε λοιπόν, να μεταφέρω μερικές αναμνήσεις μου από τη ζωή του ως αδελφός Καπουκίνος, με μία ιδιαίτερη αναφορά στις προσωπικές μας σχέσεις.
Με τον Μακαριστό Επίσκοπο Φραγκίσκο μας συνέδεε μία βαθιά φιλία και μία αμοιβαία εκτίμηση ήδη από τα παιδικά μας χρόνια. Δεν είναι πολύ γνωστό το ότι ο Φραγκίσκος ολοκλήρωσε το δημοτικό σχολείο στην Κέρκυρα και μάλιστα στο λεγόμενο «Αγγλικό Σχολείο» των Φραγκισκανών Αδελφών της Ιεράς Καρδίας του Ιησού. Την περίοδο εκείνη, εγώ βρισκόμουν στη δευτέρα τάξη του δημοτικού. Θυμάμαι, σαν να ήταν χτες, αυτό το αγόρι, παχουλό και με κοντά παντελονάκια που μας συγκέντρωνε, εμάς τα πιο μικρά παιδιά και μας μάθαινε τις προσευχές και πώς να υπηρετούμε την Θεία Λειτουργία.
«Μετά από εδώ πού θα πας», τον ρωτούσα: «Θα πάω στην Ιταλία για να γίνω καπουτσίνος και παπάς» μου έλεγε. Ήταν για μένα η πρώτη, ασαφής ακόμα ιδέα, να γίνω κι εγώ σαν κι αυτόν, καπουτσίνος και μετά ιερέας. Πράγματι, μετά από μερικά χρόνια αναχώρησα κι εγώ για το ιεροσπουδαστήριο στη Σικελία. Τα τέσσερα χρόνια που μας χώριζαν, δεν μας επέτρεπαν να φοιτήσουμε μαζί, αλλά συναντιόμασταν συχνά, κυρίως το καλοκαίρι. Και ήταν πάντα ο ίδιος, πάντα εκεί να ενθαρρύνει εμάς, τους λιγοστούς Έλληνες ιεροσπουδαστές, στη μοναχική και ιερατική μας κλήση. Του εμπιστευόμασταν τα προβλήματά μας κι είχε πάντα έναν καλό λόγο να μας πει. Πάντα αισιόδοξος, πάντα ελπιδοφόρος…
Άκουγα γι’ αυτόν τα καλύτερα λόγια. Θυμάμαι έναν καθηγητή που επαναλάμβανε συχνά: «Ο αδελφός Γιώργος (ήταν το μοναχικό του όνομα), έχει πραγματικά μοναχική και ιερατική κλήση. Ενώ εσείς κοιμάστε το μεσημέρι, αυτός μαζεύει λουλούδια και στολίζει την Αγία Τράπεζα και την εικόνα της Παναγίας μας». Αλλά κι ένας άλλος καθηγητής φιλοσοφίας, ο πλέον εξαιρετικός άνθρωπος που έχω γνωρίσει κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων, έλεγε: «Βλέπετε τον αδελφό Γιώργο με αυτά τα χοντρά γυαλιά, μοιάζει τόσο απλός, αλλά κρύβει μέσα του έναν μεγάλο πνευματικό πλούτο».
Χειροτονήθηκα ιερέας στην Κέρκυρα από τον μακαριστό Αντώνιο Βαρθαλίτη, και ο πατέρας Φραγκίσκος τότε (είχε ξαναπάρει το βαπτιστικό του όνομα, όμως οι κερκυραίοι εξακολουθούσαν να τον αποκαλούν «Παπαγιώργη»), υπηρετούσε ως εφημέριος στην ενορία της Ιεράς Καρδίας του Ιησού, στην ενορία μου, εκεί που είχα βαπτιστεί. Ο ίδιος οργάνωσε τα πάντα για τη χειροτονία μου. Προετοίμασε ακόμη και τη χορωδία που συνόδευσε μία λειτουργία στα ελληνικά, την πρώτη μετά τη Β’ Σύνοδο του Βατικανού, που ένας αρχιμουσικός είχε συνθέσει ακριβώς για την περίσταση αυτή.
Νεαρός τότε ιερέας, ο μακαριστός Φραγκίσκος βρήκε μια ενορία υποτονική και σε λίγα χρόνια, με τον ανυπέρβλητο ζήλο του, της έδωσε πνοή και ζωτικότητα. Τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά «παπατρέχα» καθώς μόλις ολοκλήρωνε μία εργασία ή μια πρωτοβουλία, άρχιζε αμέσως μίαν άλλη.
Μόλις 32 ετών, εξελέγη προϊστάμενος των Καπουκίνων στην Ελλάδα. Οι λίγοι συνάδελφοι ήταν σκορπισμένοι και απομονωμένοι στα διάφορα μοναστήρια στα νησιά και δεν υπήρχε ακόμα ένα κεντρικό μοναστήρι στην Αθήνα. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ολοκλήρωσε, παρά τις μεγάλες δυσκολίες, το κτίσιμο του μοναστηριού και της εκκλησίας στους Αγίους Αναργύρους Αττικής. Έκτοτε, όλοι οι συνάδελφοι Καπουκίνοι μπορούσαν να συναντιούνται τρεις φορές το χρόνο σε αυτήν την Κοινότητα για πνευματικές ασκήσεις και ενημέρωση, που αφορούσε στα διάφορα θέματα του Τάγματος και της Εκκλησίας.
Συγχρόνως κατάφερε και έφερε κοντά τους καθολικούς που ήταν διασκορπισμένοι στην περιοχή, προερχόμενοι από τα νησιά της Σύρου και της Τήνου, δημιουργώντας έτσι τη σημερινή Ενορία του Αγίου Φραγκίσκου.
Εκείνη την εποχή ήμασταν στην Ελλάδα τέσσερις νέοι Καπουκίνοι με ένα μάλλον αβέβαιο μέλλον. Μας έστειλε όλους στο εξωτερικό για εξειδίκευση. Εμένα με έστειλε στο Πανεπιστήμιο του Φριβούργου στην Ελβετία, για να προετοιμάσω ένα διδακτορικό στη θεολογία που έφερα επιτυχώς εις πέρας. Αυτό έδωσε μια άλλη πορεία στη ζωή μου. Ήταν περήφανος για την επιλογή μας αυτή και μου το επαναλάμβανε με συγκίνηση μέχρι λίγο πριν αρρωστήσει.
Το 2003 κι ενώ εργαζόμουν ως καθηγητής στη Ρώμη, με κάλεσαν στο Βατικανό και μου ανακοίνωσαν ότι είχα εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος της Κέρκυρας. Η είδηση ήταν συγκλονιστική για μένα. Αναστατωμένος δεν αποδέχτηκα αμέσως τον διορισμό αυτό. «Ελάτε αύριο το πρωί, πάτερ, και δώστε μας την τελική σας απόφαση» μου είπε με κάποια ενόχληση ο υπεύθυνος Καρδινάλιος. Σκέφτηκα αμέσως να τηλεφωνήσω στο φίλο μου τον επίσκοπο Φραγκίσκο, στη Σύρο, και να ζητήσω τη συμβουλή του. Αυτό που μου είπε ήταν αρκετό για να δεχτώ αυτή τη νέα αποστολή.
Δύο μήνες μετά, μαζί με τον μακαριστό αρχιεπίσκοπο Αντώνιο Βαρθαλίτη, ο επίσκοπος Φραγκίσκος με χειροτόνησε Επίσκοπο στη γενέτειρά μου την Κέρκυρα. Μπορώ λοιπόν να ισχυρισθώ ότι, κατά κάποιον τρόπο, τόσο στην αρχή της φραγκισκανικής και της ιερατικής μου κλίσης, αλλά και στη συνέχεια της επισκοπικής μου διακονίας, βρήκα στο πρόσωπο του Φραγκίσκου, τον φίλο της καρδιάς μου.
Πόσες φορές του τηλεφώνησα για να ζητήσω τη γνώμη του, πόσες φορές με βοήθησε να ξεπεράσω τις δύσκολες στιγμές. Και πόσες φορές ο ίδιος, μου εμπιστεύτηκε τους δικούς του σταυρούς!
Αιωνία σου η μνήμη αδελφέ, φίλε, δάσκαλε, παρηγορητή. Μείνε για πάντα μαζί μας, με τους συναδέλφους σου, με τα πνευματικά σου παιδιά, μείνε και προστάτεψε αυτούς που στάθηκαν πλάι σου και πραγματικά σε αγάπησαν.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
