Σε ομιλία του στη σύνοδο κορυφής της G7, ο Πάπας Φραγκίσκος συζητά την απειλή και την υπόσχεση της τεχνητής νοημοσύνης, την «τεχνο-ανθρώπινη κατάσταση», την ανθρώπινη έναντι της αλγοριθμικής λήψης αποφάσεων, φοιτητικές εργασίες που γράφονται με τεχνητή νοημοσύνη και την αναγκαιότητα της πολιτικής συνεργασίας για την τεχνολογία.
Το απόγευμα της Παρασκευής, ο Πάπας Φραγκίσκος απηύθυνε ομιλία στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της G7 στην Πούλια της Ιταλίας.
Είναι ο πρώτος Πάπας που απευθύνει ομιλία στο φόρουμ αυτό, στο οποίο συμμετέχουν οι ηγέτες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας, της Γαλλίας, του Καναδά, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας.
Κίνδυνοι και υποσχέσεις
Ο Πάπας αφιέρωσε την ομιλία του στην G7 στο θέμα της τεχνητής νοημοσύνης.
Ξεκίνησε λέγοντας ότι η γέννηση της Τεχνητής Νοημοσύνης αντιπροσωπεύει «μια πραγματική γνωστική-βιομηχανική επανάσταση», η οποία θα οδηγήσει σε «πολύπλοκους κοσμογονικούς μετασχηματισμούς».
Αυτοί οι μετασχηματισμοί, είπε ο Πάπας, έχουν τη δυνατότητα να είναι τόσο θετικοί -για παράδειγμα, ο «εκδημοκρατισμός της πρόσβασης στη γνώση», η «εκθετική πρόοδος της επιστημονικής έρευνας» και η μείωση της «απαιτητικής και επίπονης εργασίας»- όσο και αρνητικοί -για παράδειγμα, την ακόμα «μεγαλύτερη αδικία μεταξύ προηγμένων και αναπτυσσόμενων εθνών ή μεταξύ κυρίαρχων και καταπιεσμένων κοινωνικών τάξεων».
Η τεχνο-ανθρώπινη κατάσταση
Σημειώνοντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι «πάνω απ’ όλα ένα εργαλείο», ο Πάπας μίλησε για αυτό που αποκάλεσε «τεχνο-ανθρώπινη κατάσταση». Εξήγησε ότι αναφέρεται στο ότι η σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον πάντα διαμεσολαβείτο από τα εργαλεία που παρήγαγαν.
Ορισμένοι, είπε ο Πάπας, το βλέπουν αυτό ως αδυναμία ή ανεπάρκεια- ωστόσο, υποστήριξε, στην πραγματικότητα είναι κάτι θετικό. Προκύπτει, είπε, από το γεγονός ότι είμαστε όντα «με κλίση σε ό,τι βρίσκεται έξω από εμάς», όντα «ριζικά ανοιχτά στο υπερπέραν».
Αυτό το άνοιγμα, είπε ο Πάπας Φραγκίσκος, είναι τόσο η ρίζα της «τεχνο-ανθρώπινης κατάστασής μας» όσο και η ρίζα του ανοίγματός μας προς τους άλλους και προς τον Θεό, καθώς και η ρίζα της καλλιτεχνικής και πνευματικής μας δημιουργικότητας.
Λήψη αποφάσεων: άνθρωποι εναντίον μηχανών
Στη συνέχεια ο Πάπας πέρασε στο θέμα της λήψης αποφάσεων.
Όπως είπε η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ικανή να κάνει «αλγοριθμικές επιλογές» – δηλαδή «τεχνικές» επιλογές «μεταξύ πολλών πιθανοτήτων που βασίζονται είτε σε σαφώς καθορισμένα κριτήρια είτε σε στατιστικά συμπεράσματα».
Τα ανθρώπινα όντα, ωστόσο, «όχι μόνο επιλέγουν, αλλά μέσα στην καρδιά τους είναι ικανά να αποφασίζουν».
Αυτό συμβαίνει επειδή, εξήγησε ο Πάπας, είναι ικανοί για σοφία, για αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν φρόνησις (ένα είδος νοημοσύνης που αφορά την πρακτική δράση) .
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, τόνισε ο Πάπας, οι σημαντικές αποφάσεις να «αφήνονται πάντα στο ανθρώπινο πρόσωπο».
Ως παράδειγμα αυτής της αρχής, ο Πάπας επεσήμανε την ανάπτυξη θανατηφόρων αυτόνομων όπλων – τα οποία μπορούν να αφαιρούν ανθρώπινες ζωές χωρίς ανθρώπινη συμβολή – και είπε ότι πρέπει τελικά να απαγορευτούν.
Αλγόριθμοι «ούτε αντικειμενικοί ούτε ουδέτεροι»
Ο Πάπας τόνισε ότι οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιεί η τεχνητή νοημοσύνη για να καταλήξει σε επιλογές δεν είναι «ούτε αντικειμενικοί ούτε ουδέτεροι».
Επεσήμανε τους αλγόριθμους που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθούν τους δικαστές να αποφασίζουν αν θα χορηγήσουν κατ’ οίκον περιορισμό σε κρατούμενους των φυλακών. Τα προγράμματα αυτά, είπε, κάνουν μια επιλογή με βάση δεδομένα όπως ο τύπος του αδικήματος, η συμπεριφορά στη φυλακή, η ψυχολογική αξιολόγηση και η εθνική καταγωγή, το μορφωτικό επίπεδο και η πιστοληπτική ικανότητα του κρατουμένου.
Ωστόσο, τόνισε ο Πάπας, αυτό είναι αναγωγικό: «τα ανθρώπινα όντα πάντα εξελίσσονται και είναι ικανά να μας εκπλήσσουν με τις πράξεις τους. Αυτό είναι κάτι που μια μηχανή δεν μπορεί να λάβει υπόψη της».
Ένα ακόμη πρόβλημα, τόνισε ο Πάπας, είναι ότι οι αλγόριθμοι «μπορούν να εξετάσουν μόνο τις πραγματικότητες που έχουν τυποποιηθεί με αριθμητικούς όρους».
Κείμενα και εργασίες που δημιουργούνται με τεχνητή νοημοσύνη
Στη συνέχεια, ο Πάπας αναφέρθηκε στο γεγονός ότι πολλοί φοιτητές βασίζονται όλο και περισσότερο στην ΤΝ για να τους βοηθήσει στις σπουδές τους, και ειδικότερα στη συγγραφή εργασιών.
Είναι εύκολο να ξεχνάμε, είπε ο Πάπας, ότι «αυστηρά μιλώντας, η λεγόμενη γεννητική τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι πραγματικά ”δημιουργική”» – δεν «αναπτύσσει νέες αναλύσεις ή έννοιες» αλλά «επαναλαμβάνει αυτές που βρίσκει, δίνοντάς τους μια ελκυστική μορφή».
Αυτό, είπε ο Πάπας, εγκυμονεί τον κίνδυνο να «υπονομεύσει την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία».
Η εκπαίδευση, τόνισε, θα έπρεπε να προσφέρει την ευκαιρία για «αυθεντική μελέτη και προβληματισμό», αλλά αντίθετα «κινδυνεύει να περιοριστεί σε μια επανάληψη εννοιών, οι οποίες θα αξιολογούνται όλο και περισσότερο ως μη αποδεκτές, απλώς και μόνο λόγω της συνεχούς επανάληψής τους».
Προς μια «αλγοριθμική-ηθική»
Κλείνοντας την ομιλία του, ο Πάπας τόνισε ότι η τεχνητή νοημοσύνη διαμορφώνεται πάντα από «την κοσμοθεωρία εκείνων που την επινόησαν και την ανέπτυξαν».
Ιδιαίτερη ανησυχία από αυτή την άποψη, είπε, είναι ότι σήμερα είναι «όλο και πιο δύσκολο να βρεθεί συμφωνία στα μείζονα ζητήματα που αφορούν την κοινωνική ζωή» υπάρχει όλο και λιγότερη συναίνεση, δηλαδή, όσον αφορά τη φιλοσοφία που πρέπει να διαμορφώνει την τεχνητή νοημοσύνη.
Επομένως, αυτό που είναι απαραίτητο, είπε ο Πάπας, είναι η ανάπτυξη μιας «αλγο-ηθικής», μιας σειράς «διεθνών και πλουραλιστικών» αρχών, οι οποίες είναι «ικανές να βρουν υποστήριξη από πολιτισμούς, θρησκείες, διεθνείς οργανισμούς και μεγάλες εταιρείες».
«Αν πασχίζουμε να ορίσουμε ένα ενιαίο σύνολο αξιών», είπε ο Πάπας, μπορούμε τουλάχιστον «να βρούμε κοινές αρχές με τις οποίες να αντιμετωπίζουμε και να επιλύουμε διλήμματα ή συγκρούσεις σχετικά με το πώς να ζούμε».
Μια αναγκαία πολιτική
Μπροστά σε αυτή την πρόκληση, είπε ο Πάπας, «απαιτείται επειγόντως πολιτική δράση».
«Μόνο μια υγιής πολιτική, στην οποία συμμετέχουν οι πιο διαφορετικοί τομείς και δεξιότητες», τόνισε ο Πάπας, είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις υποσχέσεις της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο στόχος, κατέληξε ο Πάπας Φραγκίσκος, δεν είναι «να καταπνίξουμε την ανθρώπινη δημιουργικότητα και τα ιδανικά της προόδου», αλλά απεναντίας «να κατευθύνουμε αυτή την ενέργεια σε νέα κανάλια».
