«Να εξαλείψουμε τα εμπόδια» που ποινικοποιούν την γεωργία και τις υπερβολές στην εκμετάλλευση της γης, ώστε αυτή η δραστηριότητα να μπορεί να πραγματοποιείται «με χαμηλή περιβαλλοντολογική επίπτωση». Είναι αυτό που ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε από τους κυβερνήτες του πλανήτη, στην ακρόαση των μελών της Coldiretti (ομοσπονδία αγροτών), τους οποίους υποδέχθηκε επ’ ευκαιρία των 70 ετών της Αγροτικής Ομοσπονδίας.
Υπάρχει γη και γη. Υπάρχει η γη-εμπόρευμα, από την οποία ρουφάμε βάναυσα κάθε χυμό της για να αυξήσουμε τα κέρδη, αψηφώντας τους βιολογικούς κύκλους της, για να την εγκαταλείψουμε μετά «γιατί δεν είναι πια χρήσιμη για τίποτα». Και υπάρχει και η γη που καλλιεργείται με σεβασμό, γιατί είναι μια «μητέρα» που στα αυλάκια της βυθίζονται όχι μόνον οι σπόροι και οι βολβοί αλλά και οι ίδιες οι ρίζες της ανθρώπινης ζωής.
Χωρίς γεωργία δεν υπάρχει ανθρωπότητα
Αυτή είναι η διάκριση που κάνει ο Φραγκίσκος προτείνοντας τη χριστιανική θεώρηση της αγροτικής εργασίας, ενώπιον της Ομοσπονδίας των μελών των αγροτών, που εδώ και 70 έτη εμπνέεται από την χριστιανική ηθική, προωθώντας «μια κοινωνική γεωργία με ανθρώπινο πρόσωπο, που βασίζεται σε σταθερές και ζωτικές σχέσεις μεταξύ του ανθρώπου και της γης», όπως αναγνωρίζει ο Πάπας, που αναφέρεται στο θέμα γη με λόγια γεμάτα ευαισθησία.
«Δεν υπάρχει ανθρωπότητα χωρίς καλλιέργεια της γης -παρατηρεί– δεν υπάρχει ζωή χωρίς την τροφή που εκείνη παράγει για τους ανθρώπους κάθε ηπείρου». Γι’ αυτό, επισημαίνει, η γεωργία αξίζει «να εκτιμηθεί» με «συγκεκριμένες πολιτικές και οικονομικές επιλογές».
«Πρέπει να εξαλειφθούν εκείνα τα εμπόδια που επιβάλλουν κυρώσεις σε μια δραστηριότητα τόσο πολύτιμη και που συχνά την κάνουν να φαίνεται πολύ λίγο ελκυστική για τις νέες γενιές (…). Συνάμα, χρειάζεται να δώσουμε προσοχή στην ήδη πολύ διαδεδομένη υπεξαίρεση της γης από την γεωργική χρήση για να διατεθεί για άλλες δραστηριότητες επιφανειακά πιο αποδοτικές. Και εδώ κυριαρχεί ο θεός – χρήμα, δεν είναι έτσι; Είναι όπως λέγεται για εκείνα τα άτομα που δεν έχουν αισθήματα, που πουλούν την οικογένεια, πουλούν τη μητέρα, μα εδώ πρόκειται για τον πειρασμό να πουλήσουμε τη μητέρα γη!».
Το ψωμί είναι ιερό, η γη ανήκει σε όλους
Η γεωργική εργασία, σημειώνει ο Πάπας, συνδέεται με «δυο κρίσιμες περιοχές»: φτώχεια και πείνα. Και εδώ υπεισέρχονται σε πεδίο σύγκρουσης η χριστιανική θεώρηση, που μιλάει για «παγκόσμιο προορισμό των αγαθών της γης», και το «κυρίαρχο» οικονομικό σύστημα που ο Φραγκίσκος στιγματίζει ότι «αποκλείει πολλούς από τη δίκαιη χρησιμότητά τους».
«Η απολυτότητα των κανόνων της αγοράς, μια κουλτούρα του περιττού και της σπατάλης, που στην περίπτωση της τροφής έχει λάβει απαράδεκτες διαστάσεις, μαζί με άλλους παράγοντες, προκαλούν αθλιότητα και ανέχεια για τόσες οικογένειες. Επομένως είναι απαραίτητη μια εκ βάθους αναθεώρηση του συστήματος παραγωγής και διάθεσης των τροφίμων. Όπως μας δίδαξαν οι παππούδες μας, με το ψωμί δεν παίζουμε! Μα εγώ θυμάμαι, σαν παιδί, όταν ένα κομμάτι ψωμί έπεφτε χάμω, μας μάθαιναν να το πιάνουμε και να το φιλάμε πριν το ξαναβάλουμε στο τραπέζι. Το ψωμί συμμετέχει κατά κάποιο τρόπο στην ιερότητα της ανθρώπινης ζωής, και γι’ αυτό δεν μπορεί να το μεταχειριζόμαστε μόνον σαν εμπόρευμα».
Τη γη πρέπει να τη φροντίζουμε, όχι να την ξεπουλάμε
Τη γη, λέει και επιβεβαιώνει πολλές φορές ο Πάπας Φραγκίσκος, πρέπει να την φροντίζουμε με εκείνο το «πάθος» και εκείνη την «αφοσίωση», που από αμνημονεύτων ετών της επιφυλάσσουν οι χωρικοί. Και σήμερα, στην εποχή των αλλαγών και των πιο ακραίων κλιματικών φαινομένων, αυτού του είδους η προσοχή είναι ουσιώδης.
«Πώς να συνεχίσουμε να παράγουμε καλή τροφή για τη ζωή όλων, όταν η κλιματική σταθερότητα βρίσκεται σε κίνδυνο, όταν ο αέρας, το νερό και το ίδιο το έδαφος χάνουν την αυθεντικότητά τους εξαιτίας της ρύπανσης; Πράγματι αντιλαμβανόμαστε την σπουδαιότητα μιας άμεσης δράσης προστασίας της δημιουργίας, πράγματι είναι κατεπείγον τα Έθνη να καταφέρουν να συνεργαστούν γι’ αυτό το θεμελιώδη σκοπό».
Γεωργία με χαμηλό περιβαλλοντολογικό κόστος
Αυτά τα συμπεράσματα οδηγούν τον Φραγκίσκο να διακρίνει μια πρόκληση: εκείνην της δημιουργίας «μιας γεωργίας με χαμηλό περιβαλλοντολογικό κόστος», για την οποία η καλλιέργεια και η φροντίδα της γης πρέπει να είναι δραστηριότητες ικανές να βαδίζουν παράλληλα, επιτρέποντας στις επόμενες γενεές να συνεχίσουν να κατοικούν τον πλανήτη και να επωφελούνται των καρπών του:
«Θα ήθελα να απευθύνω μια πρόσκληση και μια πρόταση. Η πρόσκληση είναι εκείνη του να βρούμε ξανά την αγάπη για τη γη ως “μητέρα” από την οποία προερχόμαστε και στην οποία καλούμαστε να επιστρέψουμε σταθερά. Και από αυτό προέρχεται η πρόταση: φρουρείστε τη γη, κάνοντας συνθήκη μαζί της, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να είναι, όπως ο Θεός την θέλει, πηγή ζωής για ολόκληρη την ανθρώπινη οικογένεια».
31.1.2015
