Στις 13 Ιουλίου, με την ευκαιρία του Ιωβηλαίου, Καθολικοί από όλη την Ελλάδα, προβλέπεται να πραγματοποιήσουν ένα προσκύνημα στο Προσκυνητήριο της Ιεράς Καρδιάς του Ιησού στο Εξώμβουργο της Τήνου και να αφιερωθούν επισήμως προς την Ιεροτάτη Καρδιά του Ιησού.
Η ευλάβεια προς την Ιερά Καρδιά αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά της λειτουργικής και λαϊκής πνευματικότητας της Λατινικής Εκκλησίας. Και μεταξύ των Καθολικών της Ελλάδας, η ευλάβεια προς την Καρδιά του Ιησού είναι διαδεδομένη και έχει βαθιές ρίζες. Διάφορες εκκλησίες στη χώρα μας είναι αφιερωμένες στην Ιερά Καρδιά του Ιησού (Αθήνα, Κέρκυρα – όπου υπάρχει και ένα μοναχικό τάγμα καλογριών αφιερωμένο στην Ιερά Καρδιά –, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Σύρο και κυρίως το προσκύνημα της Ιεράς Καρδιάς στον Εξώμβουργο της Τήνου). Η πνευματικότητα της Ιεράς Καρδιάς χαρακτήριζε ανέκαθεν το αποστολικό έργο του Τάγματος των Πατέρων Ιησουιτών.
Φυσικά, δεν πρόκειται για λατρεία ενός οργάνου του Ιησού, αλλά ενός συμβόλου, του συμβόλου της αγάπης, όπως είναι σύμβολα ο Σταυρός, ο Καλός Ποιμένας… Σίγουρα, για τη Βίβλο η «καρδιά» δεν δηλώνει τον συναισθηματικό κόσμο· αυτό εκφράζεται με τον όρο «σπλάχνα». Η καρδιά, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, δηλώνει: «το εσωτερικό μυστήριο του ανθρώπου. Η καρδιά είναι το κέντρο του προσώπου, εκεί όπου τα πάντα παίρνουν μορφή: οι σκέψεις, οι προθέσεις, οι απόψεις, οι αποφάσεις, τα συναισθήματα και τα λόγια». Μαζί με αυτή τη βιβλική έννοια της καρδιάς, η Εκκλησία προσθέτει και τη σύγχρονη έννοια: αυτή της αγάπης. Ο Ιησούς, Θεός και Άνθρωπος, μας αγάπησε με μια τρυφερή, ανθρώπινη, σπαρακτική αγάπη, όπως μόνο Εκείνος μπορεί να αγαπά, άπειρα ανθρώπινα και άπειρα θεϊκά.
Όπως είναι γνωστό, η ευλάβεια στην Ιερά Καρδιά έλαβε πιο καθορισμένη μορφή τον 17ο αιώνα στη Γαλλία, χάρη στις μυστικές οράσεις της Αγίας Μαργαρίτας Μαρίας Αλακόκ (1647–1690), μοναχής της Μονής στο Παρέ-λε-Μονιάλ.
Με την ευκαιρία αυτού του προσκυνήματος, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε τη σημασία της ευλάβειας στην Καρδία του Ιησού, κυρίως κάνοντας αναφορά στην τελευταία εγκύκλιο του μακαριστού Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο Dilexit nos («Μας αγάπησε»), που εκδόθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2024.
Στην εγκύκλιο Dilexit nos («Μας αγάπησε»), ο μακαριστός Πάπας Φραγκίσκος διατρέχει την παράδοση και τη σύγχρονη θεώρηση της «ανθρώπινης και θεϊκής αγάπης της καρδιάς του Ιησού Χριστού», καλώντας σε ανανέωση της αυθεντικής αυτής ευλάβειας, ώστε να μη χαθεί η τρυφερότητα της πίστης, η χαρά της διακονίας και ο ζήλος της αποστολής· διότι η Καρδιά του Ιησού μάς ωθεί να αγαπάμε και μας στέλνει προς τους αδελφούς.
Σε μια κοινωνία – γράφει ο Πάπας – όπου πολλαπλασιάζονται «διάφορες μορφές θρησκευτικότητας χωρίς αναφορά σε μια προσωπική σχέση με έναν Θεό της αγάπης» (αρ. 87), ακόμη κι εμείς οι χριστιανοί συχνά ξεχνούμε «την τρυφερότητα της πίστης, τη χαρά της αφιέρωσης στην υπηρεσία, τον ζήλο της αποστολής από πρόσωπο σε πρόσωπο» (αρ. 88). Ο Πάπας Φραγκίσκος προτείνει μια νέα εμβάθυνση στην αγάπη του Χριστού, όπως αυτή αποκαλύπτεται στην Αγία Του Καρδιά, και καλεί να ανανεώσουμε την αυθεντική μας ευλάβεια, υπενθυμίζοντας πως «εκεί μπορούμε να βρούμε ολόκληρο το Ευαγγέλιο, εκεί συνοψίζεται η αλήθεια που πιστεύουμε, εκεί βρίσκεται αυτό που λατρεύουμε και αναζητούμε μέσα από την πίστη, αυτό που έχουμε τη μεγαλύτερη ανάγκη» (αρ. 89)· «εκεί, σε αυτήν την Καρδιά του Ιησού, αναγνωρίζουμε τελικά τον εαυτό μας και μαθαίνουμε να αγαπάμε» (αρ. 30).
Ο κόσμος μας, γράφει ο Φραγκίσκος, είναι ένας κόσμος που «επιβιώνει μέσα από πολέμους, κοινωνικοοικονομικές ανισορροπίες, καταναλωτισμό και απάνθρωπη χρήση της τεχνολογίας», και που πρέπει να «ανακτήσει αυτό που είναι πιο σημαντικό και αναγκαίο: την καρδιά». Μόνο συναντώντας την αγάπη του Χριστού μπορούμε να «γίνουμε ικανοί να υφάνουμε δεσμούς αδελφοσύνης, να αναγνωρίσουμε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου και να φροντίσουμε από κοινού το κοινό μας σπίτι». Μπροστά στην Καρδιά του Χριστού, ο Φραγκίσκος ζητά από τον Κύριο «να δείξει για άλλη μια φορά συμπόνια για αυτή την πληγωμένη γη» και να χύσει επάνω της «τους θησαυρούς του φωτός και της αγάπης Του» (αρ. 31).
Στο δεύτερο κεφάλαιο, ο Φραγκίσκος ξεκινά μια εμβάθυνση στην αγάπη του Χριστού, όπως αυτή αποκαλύπτεται στην Ιεροτάτη Του Καρδιά. Αναλύει τις χειρονομίες και τα λόγια του Χριστού που φανερώνουν την αγάπη Του: εκείνες οι πράξεις με τις οποίες μας φέρεται ως φίλος και μας δείχνει ότι ο Θεός «είναι εγγύτητα, συμπόνια και τρυφερότητα». Αυτές οι πράξεις φαίνονται στις συναντήσεις Του με τη Σαμαρείτιδα, τον Νικόδημο, την πόρνη που την αφήνει να Του πλύνει τα πόδια, τη μοιχαλίδα και τον τυφλό που συναντά στον δρόμο και του λέει με αγάπη: «Τι θέλεις να κάνω για σένα;» (αρ. 35). Το βλέμμα του Χριστού «διεισδύει στο βάθος της ύπαρξής μας» (αρ. 39), δείχνοντας ότι ο Ιησούς «δίνει όλη Του την προσοχή στα πρόσωπα, στις ανησυχίες τους, στους πόνους τους» (αρ. 40). Ο πιο εύγλωττος λόγος αγάπης Του είναι το ότι «καρφώθηκε στον Σταυρό», αφού πρώτα έκλαψε για τον φίλο Του Λάζαρο και υπέφερε στον Κήπο των Ελαιών, γνωρίζοντας ότι θα πέθαινε βίαια «από χέρια εκείνων που τόσο πολύ αγάπησε» (αρ. 46).
Στο τρίτο κεφάλαιο, με τίτλο «Αυτή είναι η καρδιά που αγάπησε τόσο πολύ», ο Φραγκίσκος επαναλαμβάνει τη θεολογική σημασία της ευλάβειας στην Ιερά Καρδία του Ιησού, παραθέτοντας τη διδασκαλία του Πάπα Πίου ΙΒ΄ στην εγκύκλιο Haurietis aquas («Θα αντλήσετε ύδωρ»):«Η ευλάβεια προς την Καρδιά του Χριστού δεν αποτελεί λατρεία ενός οργάνου αποκομμένου από το Πρόσωπο του Ιησού. Αυτό που θεωρούμε και προσκυνούμε είναι ολόκληρος ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος, όπως απεικονίζεται σε μία εικόνα Του, όπου τονίζεται η Καρδιά Του. Στην περίπτωση αυτή, η σάρκινη καρδιά λαμβάνεται ως προνομιακή εικόνα ή σημείο που συμβολίζει το πιο εσωτερικό κέντρο του Ενσαρκωμένου Υιού και της αγάπης Του, τόσο της θεϊκής όσο και της ανθρώπινης, διότι περισσότερο από κάθε άλλο μέλος του σώματός Του, είναι “ο φυσικός δείκτης, δηλαδή το σύμβολο της άπειρης αγάπης Του”» (αρ. 61).
Τελειώνουμε παραθέτοντας τον αριθμό 83 στο σύνολό του, διότι έχει μεγάλη σημασία, αφού διευκρινίζει το νόημα των ιδιωτικών αποκαλύψεων γενικά και ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν την ευλάβεια προς την Ιερή Καρδιά:
«Η ευλάβεια προς την Καρδιά του Χριστού είναι ουσιώδης για τη χριστιανική μας ζωή, καθώς σημαίνει την πλήρη και με πίστη αποδοχή και λατρεία του μυστηρίου της θείας και ανθρώπινης αγάπης του Κυρίου. Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε για άλλη μια φορά ότι η Ιερά Καρδία είναι μια σύνθεση του Ευαγγελίου. Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα οράματα ή οι μυστικές αποκαλύψεις που περιγράφονται από μερικούς αγίους, οι οποίοι με πάθος πρότειναν την αφοσίωση στην Καρδιά του Χριστού, δεν είναι κάτι που οι πιστοί είναι υποχρεωμένοι να πιστέψουν σαν να ήταν ο ίδιος ο Λόγος του Θεού. Πρόκειται για όμορφα κίνητρα που μπορούν να εμπνεύσουν και να ωφελήσουν, αλλά κανείς δεν πρέπει να αισθάνεται υποχρεωμένος να τα ακολουθήσει, εάν δεν τον βοηθούν στην πνευματική του πορεία».
+ Ιωάννης Σπιτέρης
Αρχιεπίσκοπος
