Ο προσωκρατικός φιλόσοφος Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος (570 π.Χ. – 480 π.Χ.) θεωρείται εκείνος που πρώτος εξάσκησε κριτική ενάντια στον πολυθεϊσμό, που εμπνέει το έπος του Ομήρου και αυτό του Ησιόδου και γενικά της ελληνικής μυθολογίας. Προώθησε δε έναν πρώιμο μονοθεϊσμό.
Δύο επιχειρήματα σε αυτήν την κριτική με έχουν εντυπωσιάσει: Οι απάνθρωποι, γράφει ο Ξενοφάνης, αντιλαμβάνονται τους θεούς κατ’ ομοίωσή τους. «Οι Αιθίοπες, λένε ότι οι θεοί τους είναι μαύροι με κοντή μύτη. Οι Θράκες, πως οι δικοί τους είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες». Και επίσης: «Αν τα άλογα και τα βόδια είχαν χέρια και μπορούσαν να ζωγραφίσουν, οι θεοί τους θα έμοιαζαν πολύ με άλογα και βόδια».
Αυτή την πολυθεΐα με τα ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά την ονομάζουμε ειδωλολατρία και μπορεί να έχουμε την εντύπωση πως έχει εκλείψει στον σύγχρονο, εξελιγμένο και υπερτεχνολογικό μας πολιτισμό και κυρίως στην δισχιλιετή χριστιανική μας κοινωνία.
Και όμως, αυτά και τέτοια παρόμοια κείμενα θυμόμουν αυτόν το τελευταίο καιρό όταν έβλεπα χριστιανούς ποιμένες να προσεύχονται στον Θεό ΤΟΥΣ, ώστε το έθνος τους να κερδίσει ένα άδικο και επιθετικό πόλεμο εναντία στα ίδια τα ομόθρησκα αδέλφια τους. Υπόσχονταν δε τον Παράδεισο στους δικούς τους στρατιώτες, που ενδεχομένως κι εκείνοι θα πέθαιναν στην μάχη, αφού, θα κατάφερναν πρώτα να φονεύσουν τα ομόθρησκα αδέλφια τους.
Αναρωτιέμαι ποιος Θεός είναι αυτός; Ο Θεός που μας αποκάλυψε ο Ιησούς ή ένας Θεός καθ’ ομοίωση και εικόνα του έθνους τους; Ένας θεός I.X., ή μήπως ένας «φυλετικός» θεός! Απ’ ότι φαίνεται, ένας θεός είδωλο, μακριά από το Θεό που μας αποκάλυψε και μας κήρυξε ο Ιησούς με τα λόγια του και τη συμπεριφορά του.
Δυστυχώς, μερικοί είναι ακόμα πεπεισμένοι πως το έθνος τους αποτελεί τον «εκλεκτό λαό» του Θεού, ξεχνώντας πως «ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης, αλλά από κάθε έθνος όποιος τον φοβάται και εφαρμόζει τη δικαιοσύνη, είναι δεκτός απ’ αυτόν» (Πράξεις 34, 35). Το αντίθετο θα αποτελούσε ύβρη και ρατσιστική αντίληψη προς τον Θεό.
Αυτή η ιδιωτικοποίηση του Θεού γίνεται πιο συχνά από ότι νομίζουμε. Όπως κάθε φορά που δίνουμε «διαβατήριο» στο Θεό, π. χ. «Ο Θεός των Ελλήνων» ή όπως κάθε φορά που οι χριστιανοί ξεχνούν ότι, πριν να ανήκουν σε κάποιο έθνος, είναι αδέλφια μεταξύ τους, διότι δια τους βαπτισμένους «δεν υπάρχει πια ούτε Ιουδαίος, ούτε Έλληνας… διότι όλοι είστε ένα εν Χριστώ» (Γαλ. 3, 28).
Όλα αυτά γίνονται πιο αντιληπτά αν έχουμε υπόψη μας την εντολή του Θεού:
«Ένας είναι ο Κύριος ο θεός σου,
δεν θα έχεις άλλους θεούς»
Το να πιστεύουμε στον ένα και μοναδικό Θεό πρέπει να μετατρέπεται στην σκέψη και κυρίως στην πράξη . Ο Θεός δεν αποτελεί μια αξία μεταξύ των άλλων, έστω και την πιο υψηλή, αλλά αυτός είναι η μοναδική και απόλυτη αξία. Όλες οι άλλες αξίες αναφέρονται σ’ αυτόν και απ’ αυτόν εξαρτώνται.
Ο Θεός πρέπει να παραμένει πάντοτε ο Κύριος της ζωής μας, ποτέ μα ποτέ δεν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε το Θεό ή να τον εργαλειοποιήσουμε, ούτε για προσωπικούς λόγους, ούτε για μία λανθάνουσα προβολή της Πατρίδας ή ακόμα της Εκκλησίας ως θεσμός. Σκεφτείτε, πόση εκμετάλλευση γίνεται στο όνομα του Θεού, για οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά και θρησκευτικά συμφέροντα. Πόσος φανατισμός, πόση βία έχει ασκηθεί, πόσο αίμα έχει χυθεί από εσφαλμένες και επικίνδυνες αντιλήψεις περί του Θεού και στο όνομα του Θεού, χθες και σήμερα. Η πολεμική κραυγή αυτών που κήρυτταν τις πρώτες σταυροφορίες ήταν «Deusvult!», μία μεσαιωνική έκφραση, στα λατινικά, που σημαίνει «Ο Θεός το θέλει!». Αλλά και «Allahu Akbar», (Ο Αλλάχ είναι μεγάλος), φωνάζουν οι φανατικοί μουσουλμάνοι, σήμερα, πριν από τις πράξεις τρομοκρατίας.
Δεν πρέπει και να ξεχνάμε ότι ο Θεός υπερβαίνει και τα σύμβολα και τα σημεία της παρουσίας Του. Η ώριμη θρησκευτικότητα αποφεύγει κάθε πειρασμό στο να ταυτίσει το Θεό με τα σύμβολα του Θεού. Αυτό θ’ αποτελούσε κάποια μορφή μαγείας. Η «μαγεία» συνίσταται, ακριβώς, στην προσπάθεια να παγιδεύσουμε την παρουσία του Θεού, τη δύναμή Του, την αγάπη Του αποκλειστικά σ’ ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, σ’ έναν τόπο, σ’ ένα πρόσωπο, σε μία κοινότητα, σε ένα Έθνος.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
