Β’ ΣΥΝΑΞΗ Αρχιεπισκοπής Καθολικών Αθηνών
2 Φεβρουαρίου 2019
«ΕΚΚΛΗΣΙΑ
από διαφορετικές γλώσσες,
με κοινή πίστη και ζωή»
Εισηγητής: † Σεβαστιανός, αρχιεπίσκοπος
Μετά από τη Σύνοδο των Επισκόπων στη Ρώμη το 2012, με το βαρυσήμαντο κείμενο «Η χαρά του Ευαγγελίου», ο Πάπας Φραγκίσκος μας λέει τα εξής: «Ελπίζω ότι όλες οι κοινότητες θα προχωρήσουν σε μια ποιμαντική και ιεραποστολική μεταστροφή» (25). Επαναλαμβάνω: «όλες οι κοινότητες σε μια ποιμαντική και ιεραποστολική μεταστροφή».
ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ, μας εξηγεί ο Πάπας, σημαίνει να κάνομε στροφή, να αλλάξομε. Για να αλλάξομε όμως, και μάλιστα με σωστό τρόπο, μας λέει ότι πρέπει να συγκρίνομε δύο εικόνες: από τη μια την ιδανική εικόνα της Εκκλησίας: να γνωρίσομε δηλαδή πώς τη θέλησε ο Χριστός την Εκκλησία Του, και από την άλλη το πραγματικό πρόσωπο που παρουσιάζει σήμερα η Εκκλησία.
Αυτή τη σύγκριση την έκαναν οι Επίσκοποι το 2012, και μας λέει ο Πάπας ότι από αυτή τη σύγκριση, «προκύπτει μια ανυπόμονη ανάγκη ανανέωσης, δηλαδή διόρθωσης των ελαττωμάτων»: υπάρχουν στην Εκκλησία ελαττώματα που πρέπει να τα διορθώσομε, λένε οι Επίσκοποι όλου του κόσμου. Γιατί να τα διορθώσομε; «Από πιστότητα στον Χριστό». (26). Δηλαδή, αν θέλομε να είμαστε πιστοί στον Χριστό, οφείλομε σήμερα να ανανεωθούμε, να γίνομε καινούργια Εκκλησία. Όχι να γίνομε μια Εκκλησία διαφορετική. Να μείνομε αυτό που είμαστε, αλλά να γίνομε καινούργιοι, αναζητώντας να διορθώσομε όλα αυτά που δεν ταιριάζουν με την Εκκλησία έτσι όπως τη θέλησε ο Χριστός.
► Ποια εικόνα, άραγε, παρουσιάζει σήμερα το τμήμα εκείνο της Εκκλησίας που παροικεί στην Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών; Θα μπορούσα να μιλήσω για πολλά θέματα που ζωγραφίζουν την Εκκλησία μας. Αλλά σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με όλα τα θέματα. Θα μείνομε μόνο σε ένα.
Αυτή η Εκκλησία μας της επαρχίας της Αθήνας, πριν από 30 χρόνια, ήταν μια Εκκλησία που την αποτελούσαν κυρίως Έλληνες. Τελευταία όμως άρχισε να γίνεται μια Εκκλησία καθολικών πιστών που προέρχονται «από κάθε φυλή και γλώσσα, από κάθε λαό και έθνος», όπως λέει το βιβλίο της Αποκάλυψης (5,9).
Όταν κάθε φυλή και γλώσσα ζει στην πατρίδα της, η γλώσσα δεν δημιουργεί πρόβλημα. Όταν όμως κάθε φυλή και γλώσσα μετακινούνται σε μια άλλη χώρα και συγκεντρώνονται στον ίδιο τόπο, όπως στην Αθήνα, δημιουργείται στην αρχή κάποιο πρόβλημα, διότι δυσκολευόμαστε να καταλάβομε ο ένας τον άλλο και να συνεννοηθούμε. Επικρατεί λοιπόν η τάση: να συναναστρέφεται ο καθένας τους δικούς του, τη δική του φυλή και γλώσσα: Έλληνες με Έλληνες, Πολωνοί με Πολωνούς, Αλβανοί με Αλβανούς, Φιλιππινέζοι με Φιλιππινέζους κλπ.
Αυτό στην αρχή είναι μια ανάγκη, για να μπορούμε να συνεννοούμαστε, αλλά και για να συνεχίσομε να ζούμε την πίστη μας. Γι’ αυτό ο Επίσκοπος και οι εφημέριοι κατ’ αυτά τα 30 χρόνια φρόντισαν να εξυπηρετήσουν τους μετανάστες, αναζητώντας ιερείς που μιλούσαν τη γλώσσα των μεταναστών· και αυτό όχι μόνο για την τέλεση της θείας Λειτουργίας κάθε Κυριακή στη γλώσσα τους, αλλά και για την εξομολόγησή τους και για την κατήχηση, και για άλλες ανάγκες των πιστών.
֍ ֍ ֍
Το έτος 2003 ο Αρχιεπίσκοπος Καθολικών Αθηνών Νικόλαος εξέδωσε εγκύκλιο επιστολή, στην οποία έγραφε:
«Όλες οι ποιμαντικές μας πρωτοβουλίες οφείλουν να διασφαλίζουν την ενότητα και την καθολικότητα της τοπικής μας Εκκλησίας, μέσα από μία πολυμορφία που όχι μόνο δεν θα εμποδίζει αυτή την ενότητα, αλλά και θα την εμπλουτίζει και θα την εξασφαλίζει, για να αποτελέσουμε όλοι μαζί μια ζωντανή Εκκλησία, την Καθολική Εκκλησία της Ελλάδος».
Και συνέχιζε ο Επίσκοπος Νικόλαος, μιλώντας προς τις δύο γλωσσικές ομάδες:
«Ζητούμε από τους Έλληνες καθολικούς:
– να υποδεχτούν όλους αυτούς τους νέους αδελφούς ως ισότιμα μέλη και να τους δώσουν δυνατότητες και ευκαιρίες να δραστηριοποιηθούν ενεργά μέσα στις τοπικές κοινότητες.
– να σεβαστούν τη διαφορετική τους κουλτούρα, τη νοοτροπία και τη γλώσσα, τα δικά τους ήθη και έθιμα.
Προσκαλούμε και τους ίδιους τους ξενόγλωσσους αδελφούς μας:
– να εμπιστευθούν απόλυτα την Καθολική Εκκλησία της Ελλάδος,
– να την αγαπήσουν όπως τους αγαπά,
– να τη θεωρήσουν και δική τους, και να αισθανθούν αδέλφια με όσες και όσους την αποτελούν.
Ο καθένας και η καθεμιά ας συμβάλλουν, διαθέτοντας τα χαρίσματά τους, ώστε αυτή η νέα εικόνα της Εκκλησίας μας να είναι η εικόνα του ενός Σώματος του Χριστού, της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας Του».
Από τότε, πολλοί μετανάστες έχετε ενσωματωθεί στη ζωή της ενορίας σας, συμμετέχετε μαζί με Έλληνες και μετανάστες από άλλες χώρες στην ίδια Λειτουργία, και συμμετέχετε επίσης στην υπόλοιπη ζωή της ενορίας και της Αρχιεπισκοπής.
֍ ֍ ֍
Το έτος 2013, οι Καθολικοί Επίσκοποι της Ελλάδος άρχισαν να διακρίνουν ότι συνέχιζε να υπάρχει κάποια έλλειψη ενότητας στις ενορίες, όπου κάποιοι μετανάστες συνεχίζουν να έχουν τη Λειτουργία μόνο στη δική τους γλώσσα, παρόλο που ζουν στην Ελλάδα από πολλά χρόνια και τα παιδιά τους μιλούν καλύτερα την ελληνική γλώσσα παρά τη γλώσσα των γονιών τους.
Γι’ αυτό, το έτος 2013, κατά το οποίο οι Επίσκοποι εξέδωσαν το Εγκόλπιο του Εφημερίου, με οδηγίες προς τους εφημερίους, έγραψαν στο άρθρο 84 για τη χρήση άλλων γλωσσών στην τέλεση της θείας Λειτουργίας:
«Σε αρκετά μέρη οι ενορίες μας αποτελούνται από Καθολικούς διαφορετικών εθνικοτήτων, γλωσσών και ιδιαίτερων λατρευτικών παραδόσεων. Χάρη στον Χριστό, η διαφορετικότητα δεν είναι εμπόδιο αλλά δώρο για να καταλάβουμε τι σημαίνει Καθολική Εκκλησία.
Η Καθολική Εκκλησία διακρίνεται επίσης για την ενότητά της. Όταν (όμως) η διαφορετικότητα υπερισχύει της καθολικότητας (όταν η διαφορετικότητα γίνεται πιο έντονη από την καθολικότητα, την ενότητα), τότε δεν έχουμε μια ενωμένη ενοριακή κοινότητα, αλλά διάφορες ομάδες που ζουν παράλληλη λειτουργική ζωή και δεν αισθάνονται ότι είναι ΕΝΑ ΣΩΜΑ.
Παροτρύνομε το πλήρωμα της Εκκλησίας να διασφαλίζει την ενότητα και την καθολικότητα της τοπικής Εκκλησίας, αποφεύγοντας τη δημιουργία εθνικών Εκκλησιών». Μας προτρέπουν δηλαδή οι Επίσκοποι να αποφεύγομε να συναντιόμαστε και να ζούμε την πίστη μας την πίστη μας: οι Έλληνες μόνο με Έλληνες, οι Πολωνοί μόνο με Πολωνούς, οι Φιλιππινέζοι μόνο με Φιλιππινέζους κλπ.
֍ ֍ ֍
Και ερχόμαστε στο σήμερα, στο έτος 2019. Οι μετανάστες έχετε μάθει πια πολύ καλύτερα τη γλώσσα του τόπου, – ποιος περισσότερο, ποιος λιγότερο -, και συνεννοείστε με τους ανθρώπους που προέρχονται από άλλη φυλή και γλώσσα. Επιπλέον τα παιδιά σας που γεννήθηκαν στην Ελλάδα, τις περισσότερες φορές καταλαβαίνουν καλύτερα τα ελληνικά από ό,τι τη γλώσσα εσάς των γονιών τους.
Έφθασε λοιπόν ο καιρός να επιδιώξομε αυτό που μας λένε οι Επίσκοποι: να δημιουργήσομε μεταξύ μας εκείνη τη μεγαλύτερη ενότητα, που ήρθε να δημιουργήσει ο Χριστός, μέσα σε ένα κόσμο διχασμένο.
֍ ֍ ֍
Αλήθεια, τι είδους Εκκλησία ήρθε να δημιουργήσει ο Χριστός;
► Μας το λέει ο ίδιος τη νύχτα που επρόκειτο να παραδοθεί στον θάνατο για μας: «Πατέρα να είναι όλοι ΕΝΑ, όπως εσύ, Πατέρα, μαζί μου κι εγώ μαζί σου, ώστε ο κόσμος να πιστέψει πως εσύ με απέστειλες» (Ιω 17,21). Να είναι όλοι ένα.
► Και γιατί αυτή την ενότητα ΔΕΝ μπορούσαμε να την κατορθώσομε μόνο ακούγοντας και εφαρμόζοντας μόνοι μας τη διδασκαλία του Χριστού, αλλά χρειάστηκε ο Χριστός να δεχτεί το πάθος, τον σταυρικό του θάνατο για να φθάσει στην ανάσταση;
Διότι, εμείς οι άνθρωποι, παρόλο που μας αρέσει η ενότητα, τείνομε προς τη διαίρεση! Γιατί; Διότι δυσκολευόμαστε να δεχτούμε τον διαφορετικό. Για μας τους ανθρώπους είναι πολύ βολικό να συναναστρεφόμαστε τους ομοίους μας (αυτούς που μας μοιάζουν), και αποξενωνόμαστε από τους άλλους, τους διαφορετικούς: εδώ οι άνδρες εκεί οι γυναίκες, εκεί οι νέοι εδώ οι μεγάλοι, χώρια οι εργοδότες από τους εργαζόμενους, οι Έλληνες με τους Έλληνες, οι μετανάστες με μετανάστες κλπ. Παντού παραμονεύει η δυσκολία να δεχτούμε τον διαφορετικό και να συνεργαστούμε μαζί του.
Αυτή λοιπόν η ενότητα, η αποδοχή του άλλου, του διαφορετικού, η συνύπαρξη και η συνεργασία με τον διαφορετικό, είναι το δύσκολο που δεν μπορούν να κατορθώσουν οι άνθρωποι από μόνοι τους, και γι’ αυτό η ενότητα γίνεται το σημείο που δείχνει ότι εδώ, σ’ αυτή τη δυσκολία, μπορεί και νικάει ο Χριστός. Γι’ αυτό ο Χριστός λέει: «Πατέρα να είναι όλοι ΕΝΑ, ώστε ο κόσμος να πιστέψει».
Όπου οι χριστιανοί δημιουργούμε ενότητα, αυτό αποτελεί το καλύτερο κήρυγμα «για να πιστέψει ο κόσμος». Και αυτό το κατάλαβε τόσο καλά ο απόστολος Παύλος, ώστε γράφει στους χριστιανούς: Τώρα που είστε ενωμένοι με τον Χριστό, δεν υπάρχουν διακρίσεις: «Δεν υπάρχει Ιουδαίος ούτε Έλληνας, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει άνδρας και γυναίκα. Διότι εσείς είστε του Χριστού» (Γαλ 3,28).
► Ακούστε με τι τρόπο μας περιγράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς τη ζωή της πρώτης χριστιανικής κοινότητας στην Ιερουσαλήμ. Αυτή η περιγραφή παραμένει το ιδανικό κάθε τοπικής Εκκλησίας και κάθε ενορίας:
«Ήταν αφοσιωμένοι στη διδαχή των αποστόλων και στην κοινωνία (=ενότητα) και στον τεμαχισμό του άρτου (=Λειτουργία) και στις προσευχές. Και όλοι οι πιστοί ζούσαν στο ίδιο μέρος και τα είχαν όλα κοινά, και τα κτήματα και τις περιουσίες τους πουλούσαν και τα διαμοίραζαν σε όλους, σύμφωνα με την ανάγκη που είχε ο καθένας. Και κάθε μέρα συγκεντρώνονταν με ομοψυχία στον ναό, και τεμάχιζαν στα σπίτια τους τον άρτο και έτρωγαν την τροφή τους με αγαλλίαση και απλότητα καρδιάς, αινώντας τον Θεό και έχοντας την εκτίμηση από όλο το λαό. Και κάθε μέρα ο Κύριος πρόσθετε σ’ αυτούς, εκείνους που σώζονταν». (Πρ 2,42-47).
Αυτή η περιγραφή μάς λέει ότι είναι τρεις οι κολώνες πάνω στις οποίες βασίζεται η ζωή κάθε γνήσιας χριστιανικής κοινότητας: (1) ακούνε τη διδασκαλία της Εκκλησίας, (2) προσεύχονται μαζί και τελούν τα Μυστήρια της σωτηρίας μαζί, (3) αγαπούν τον πλησίον τους φροντίζοντας για όσους έχουν ανάγκη από βοήθεια.
Για να ακούνε όμως οι βαφτισμένοι τη διδασκαλία, για να τελούν τα Μυστήρια και για να συνεργάζονται για να βοηθήσουν όσους έχουν ανάγκη, πρέπει να βρίσκονται μαζί με βάση την πίστη, και να είναι έτοιμοι να συναντήσουν και τους διαφορετικούς, και όχι να διαλέγουν μόνο αυτούς που γνωρίζουν.
► Επειδή όμως αυτό είναι ανθρώπινα δύσκολο, και μόνο ο Θεός μπορεί να το κατορθώσει, γι’ αυτό η Εκκλησία κατά τη Λειτουργία ομολογεί και λέει στον Θεό: «με τον λόγο του Ευαγγελίου του Υιού σου, σύναξες από κάθε λαό, γλώσσα και έθνος τη Μία Εκκλησία». Και παρακαλεί: «να λάμπει ο λαός σου ως προφητικό σημείο ενότητας και ειρήνης» [Α’ Αναφορά «Για διάφορες ανάγκες», θέμα «Η Εκκλησία σε πορεία προς την Ενότητα» (τόμος Β’ σελ.497-501), στο Προοίμιο].
Λέμε επίσης στη Λειτουργία: «Με την κοινωνία μας στο Σώμα και στο αίμα του Χριστού, το Πνεύμα το Άγιο να μας ενώσει σε ΕΝΑ ΣΩΜΑ» (Β’ Αναφορά).
► Όταν σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, ζούμε καθολικοί από κάθε φυλή και γλώσσα, δεν μπορούμε να είμαστε ενωμένοι μόνο στην πίστη, να πιστεύομε δηλαδή τις ίδιες αλήθειες, αλλά να μένομε ξένοι ο ένας από τον άλλο. Είναι ανάγκη αυτή η ενότητα να φαίνεται και στην πράξη, να αποτελούμε ΕΝΑ ΣΩΜΑ. Και ένα σώμα κινείται όλο μαζί. Δεν πάνε εδώ τα πόδια, εκεί τα χέρια, πιο κει το κεφάλι. Ένα σώμα σημαίνει: να ζούμε μαζί, να συναναστρεφόμαστε η μια φυλή την άλλη, να συνεργαζόμαστε μαζί σε κάθε ενορία: στο κατηχητικό, στη φιλανθρωπία, στο ενοριακό συμβούλιο, στη Λειτουργία, να συμμετέχομε όλοι μαζί στις συγκεντρώσεις και τις τελετές που γίνονται από όλη την Αρχιεπισκοπή.
Έφθασε λοιπόν ο καιρός να αρχίσομε πιο έντονα την προσπάθεια για να ενωθούμε όλες αυτές οι γλωσσικές ομάδες, έτσι ώστε να αποτελέσομε, όχι μόνο στην πίστη, αλλά και στην καθημερινή ζωή μέσα στις ενορίες, μία και μόνο Εκκλησία, την Καθολική Εκκλησία, συνεργαζόμενοι ισότιμα και χωρίς διακρίσεις μεταξύ μας.
Αυτό το έχουν επιτύχει σε διάφορες ενορίες, όπου υπάρχουν πιστοί από πολλές εθνικότητες. Σε άλλες ενορίες, όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός από τη μία ή την άλλη γλώσσα, ακόμη συνεχίζει η συνήθεια να συνάζεται ο καθένας με τους πιστούς της δικής του γλώσσας.
Βεβαίως πρέπει να έχομε υπόψη μας ότι υπάρχουν και μετανάστες που ήρθαν μόλις πριν λίγα χρόνια, και ακόμη δεν καταλαβαίνουν καλά τα ελληνικά. Γι’ αυτό δεν μπορούμε από τώρα να ενώσομε τα πάντα και αμέσως.
Όμως μετά από 30 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, νιώθομε την ανάγκη – και έφθασε η ώρα – να αρχίσομε μια νέα προσπάθεια. Σ’ αυτό θα βοηθήσετε και εσείς, με το διάλογο που θα κάνετε τώρα σε ομάδες, όπου θα συναντήσετε πιστούς από άλλες ενορίες και μάλιστα από άλλες εθνικότητες και γλώσσες.
► Ίσως να με ρωτήσετε: Πού βλέπεις Επίσκοπε, καταστάσεις που δείχνουν ότι έχομε ακόμη μια έλλειψη ενότητας;
Μπορώ να σας δώσω μερικά παραδείγματα, για να μπορέσετε έπειτα στις ομάδες να βρείτε εσείς και άλλες περιπτώσεις.
Έλλειψη ενότητας υπάρχει:
– όταν οι ομάδες νέων μιας εθνικότητας δεν συναντιούνται με νέους άλλης εθνικότητας (στην ίδια ενορία, στην Αρχιεπισκοπή, στις διεθνείς συναντήσεις),
– όταν η φιλανθρωπική δράση γίνεται μόνο για τους συμπατριώτες, και όχι για όλους,
– όταν οι κατηχήτριες δεν συμμετέχουν στην επιμόρφωση των κατηχητριών που κάνει η Αρχιεπισκοπή,
– όταν από το ενοριακό συμβούλιο λείπουν οι πιστοί μιας άλλης μεγάλης εθνικότητας,
– όταν πολλοί πιστοί πηγαίνουν μόνο στη Λειτουργία της δικής τους γλώσσας,
– όταν τα Μυστήρια Χρίσμα και Πρώτη Κοινωνία γίνονται σε διαφορετικές ηλικίες, επειδή κάποιοι συνεχίζουν την παράδοση που έχει η Εκκλησία στη χώρα από όπου προέρχονται, αλλά στην οποία δεν ζουν πλέον, και δεν ακολουθούν την παράδοση της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα μέσα στην οποία ζουν από χρόνια.
► Και με τι τρόπο μπορούμε να αρχίσομε προσπάθειες για μεγαλύτερη ενότητα; Δίνω κάποια παραδείγματα:
– Στην ενορία όπου τελούνται Λειτουργίες σε διάφορες γλώσσες, θα μπορούσε να αρχίσει μια Κυριακή τον μήνα, να γίνεται η Λειτουργία μόνο στην ελληνική γλώσσα ή στην ίδια Λειτουργία να γίνεται σε διάφορες γλώσσες, όπου να συμμετέχουν όλοι οι ενορίτες, και να έχουν μετά τη δυνατότητα να συναντηθούν στην ενοριακή αίθουσα όλοι μαζί,
– Εκεί όπου δεν φαίνεται δυνατό ακόμη να γίνει ολόκληρη η Λειτουργία στα ελληνικά, μπορεί να διαβάζονται ορισμένα μέρη στα ελληνικά, για να συνηθίζουν σιγά-σιγά την ελληνική γλώσσα στη Λειτουργία,
– να γίνονται πιο τακτικά συναντήσεις νέων με νέους άλλης εθνικότητας, μέχρι να ενωθούν κάποτε σε μία ομάδα,
– να αναδιοργανωθούν τα ενοριακά συμβούλια, ώστε να συμμετέχουν σ’ αυτά πιστοί από περισσότερες εθνικότητες,
– το ενοριακό συμβούλιο να διοργανώσει ομάδες διαφόρων εθνικοτήτων που θα καταγράψουν τις οικογένειες της ενορίας, έτσι ώστε να γνωρίζει ο εφημέριος καλύτερα το ποίμνιό του.
– Οι προσπάθειες που γίνονται σε κάθε ενορία, μπορούν να ανακοινώνονται σε όλες τις ενορίες, ως πρόταση για νέες ιδέες.
Αδελφοί μου, ακούσαμε τον Χριστό να ικετεύει τον Πατέρα Του: «Πατέρα να είναι όλοι ΕΝΑ, ώστε ο κόσμος να πιστέψει». Όπου οι χριστιανοί δημιουργούμε μεγαλύτερη ενότητα, αυτό αποτελεί το καλύτερο κήρυγμα «για να πιστέψει ο κόσμος».
●●●
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ στις ομάδες
1) Στην ενορία σου, σε ποια γεγονότα βλέπεις ότι ζείτε ενωμένοι οι πιστοί από διαφορετικές γλώσσες;
2) Στην ενορία σου τι προτείνεις να γίνει, για να πετύχετε μεγαλύτερη ενότητα;
3) για ποιο λόγο κάποιοι πιστοί δεν συμμετέχουν στη ζωή της ενορίας όπου κατοικούν, αλλά σε άλλη ενορία;
