Από τη γενική ακρόαση του Πάπα Φραγκίσκου την Τετάρτη 1/4/2020
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Σήμερα διαβάζουμε μαζί τον έκτο μακαρισμό, που υπόσχεται τη θέαση του Θεού και έχει ως προϋπόθεση την καθαρότητα της καρδιάς.
Λέει ένας Ψαλμός: «Η καρδιά μου θυμήθηκε πως είπες: “Αναζητήστε το πρόσωπό μου!”. Το πρόσωπό σου, Κύριε, θα αναζητήσω. Μην αποστρέψεις το πρόσωπό σου από μένα» (27,8-9).
Αυτό το λεξιλόγιο φανερώνει τη δίψα μιας προσωπικής σχέσης με τον Θεό, όχι μηχανική, όχι κάπως νεφελώδη, όχι: προσωπική, την οποία το βιβλίο του Ιώβ εκφράζει ως σημείο μιας ειλικρινούς σχέσης. Έτσι λέει το βιβλίο του Ιώβ: «Σε γνώριζα μόνο απ’ όσα είχα για σένα ακουστά· αλλά τώρα με τα μάτια μου σε είδα» (Ιωβ 42,5). Και πολλές φορές νομίζω ότι αυτή είναι η πορεία της ζωής, στις σχέσεις μας με τον Θεό. Γνωρίζουμε τον Θεό απ’ όσα έχουμε γι’ Αυτόν ακουστά, αλλά με την εμπειρία μας προχωρούμε, προχωρούμε, προχωρούμε και στο τέλος τον γνωρίζουμε απ’ ευθείας, αν είμαστε πιστοί… Και αυτή είναι η ωριμότητα του Πνεύματος.
Πώς να φθάσουμε σ’ αυτή την οικειότητα, να γνωρίσουμε τον Θεό με τα μάτια; Μπορούμε να σκεφτούμε τους μαθητές της Εμμαούς, για παράδειγμα, που έχουν τον Κύριο Ιησού δίπλα τους, «τα μάτια τους όμως εμποδίζονταν, έτσι που να μην τον αναγνωρίζουν» (Λκ 24,16). Ο Κύριος θα τους διευρύνει το βλέμμα στο τέλος μιας πορείας που κορυφώνεται με την κλάση του άρτου και είχε αρχίσει με μια επίπληξη: «Ανόητοι, που η καρδιά σας αργεί να πιστέψει όλα όσα είπαν οι προφήτες!» (Λκ 24,25). Αυτή είναι η αρχική επίπληξη. Ιδού η αιτία της τυφλότητάς τους: η ανόητη και βραδυκίνητη καρδιά τους. Και όταν η καρδιά είναι ανόητη και βραδυκίνητη, δεν βλέπουμε τα πράγματα. Βλέπουμε τα πράγματα συσκοτισμένα. Εδώ βρίσκεται η σοφία αυτού του μακαρισμού: για να μπορέσουμε να δούμε, είναι απαραίτητο να εισέλθουμε μέσα μας και να κάνουμε χώρο στον Θεό, διότι, όπως λέει ο Άγ. Αυγουστίνος, ο Θεός είναι “βαθύτερος από ό,τι πιο βαθύ έχω μέσα μου” (“interior intimo meo”: Εξομολογήσεις, III,6,11). Για να δούμε τον Θεό δεν χρειάζεται ν’ αλλάξουμε γυαλιά ή σημείο παρατήρησης, ή ν’ αλλάξουμε θεολογικούς συγγραφείς που διδάσκουν την πορεία: χρειάζεται να ελευθερώσουμε την καρδιά από τα τεχνάσματά της! Αυτός ο δρόμος είναι ο μοναδικός.
Αυτή είναι μια καθοριστική ωρίμανση: όταν αντιλαμβανόμαστε ότι ο χειρότερος εχθρός μας, συχνά, κρύβεται μέσα στην καρδιά μας. Η πιο ευγενής μάχη είναι εκείνη ενάντια στα εσωτερικά τεχνάσματα που γεννούνται από τις αμαρτίες μας. Διότι οι αμαρτίες αλλάζουν την εσωτερική όραση, αλλάζουν την αξιολόγηση των πραγμάτων, μας κάνουν να βλέπουμε πράγματα που δεν είναι αληθινά, ή τουλάχιστον δεν είναι τόσο αληθινά.
Συνεπώς είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι είναι η “καθαρότητα της καρδιάς”. Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να θυμηθούμε ότι για τη Βίβλο η καρδιά δεν συνίσταται μόνο στα συναισθήματα, αλλά είναι ο πιο ενδόμυχος τόπος της ανθρώπινης ύπαρξης, ο εσωτερικός χώρος όπου ο άνθρωπος είναι μόνος με τον εαυτό του. Αυτό σύμφωνα με τη βιβλική νοοτροπία.
Το ίδιο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο λέει: «Αν το φως που έχεις μέσα, μεταβληθεί σε σκοτάδι, σκέψου πόσο θα ’ναι το σκοτάδι!» (6,23). Αυτό το “φως” είναι το βλέμμα της καρδιάς, η προοπτική, η σύνθεση, το σημείο απ’ όπου διαβάζουμε την πραγματικότητα (βλ. Αποστ. Παρ. Η χαρά του Ευαγγελίου, 143).
Αλλά τι σημαίνει “καθαρή” καρδιά; Ο καθαρός στην καρδιά ζει στην παρουσία του Κυρίου, φυλάγοντας μέσα στην καρδιά ό,τι είναι άξιο της σχέσης του με Εκείνον· μόνο έτσι έχει μια ζωή “ενωποιημένη”, γραμμική, όχι αποκλίνουσα αλλά απλή.
Η κεκαθαρμένη καρδιά είναι συνεπώς το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που επιφέρει μια απελευθέρωση και μια απόρριψη. Ο καθαρός στην καρδιά δεν γεννιέται ως τέτοιος, βίωσε μια εσωτερική απλοποίηση, μαθαίνοντας να απορρίπτει το κακό, κάτι που στη Βίβλο ονομάζεται περιτομή της καρδιάς (βλ. Δτ 10,16· 30,6· Ιεζ 44,9· Ιερ 4,4).
Αυτός ο εσωτερικός καθαρισμός συνεπιφέρει την αναγνώριση εκείνου του μέρους της καρδιάς που είναι υπό την επήρεια του πονηρού – “Ξέρεις, Πατέρα, εγώ νιώθω έτσι, σκέφτομαι έτσι, τα βλέπω έτσι, κι αυτό είναι άσχημο”: να αναγνωρίσουμε το άσχημο μέρος, το μέρος που είναι συσκοτισμένο από τον Πονηρό – για να μάθουμε την τέχνη να αφήνουμε τον εαυτό μας να διδάσκεται συνεχώς και να καθοδηγείται από το Άγιο Πνεύμα. Η πορεία η οποία, από την ασθενή καρδιά, από την αμαρτωλή καρδιά, από την καρδιά που δεν μπορεί να δει καλά τα πράγματα διότι είναι στην αμαρτία, οδηγεί στην πληρότητα του φωτός της καρδιάς είναι έργο του Αγίου Πνεύματος. Είναι Αυτό που μας καθοδηγεί να κάνουμε αυτή την πορεία. Ιδού, διαμέσω αυτής της πορείας της καρδιάς, φθάνουμε να “δούμε τον Θεό”.
Σ’ αυτή τη μακαριοποιό θέαση υπάρχει μια μελλοντική διάσταση, εσχατολογική, όπως σε όλους τους Μακαρισμούς: είναι η χαρά της Βασιλείας των Ουρανών προς την οποία πορευόμαστε. Αλλά υπάρχει και η άλλη διάσταση: να δούμε τον Θεό σημαίνει να βλέπουμε το σχέδιο της θείας Πρόνοιας σε ό,τι μας συμβαίνει, να αναγνωρίζουμε την παρουσία του στα Ιερά Μυστήρια, την παρουσία του στους αδελφούς, προπάντων στους φτωχούς και σε όσους υποφέρουν, και να τον αναγνωρίζουμε όπου Αυτός φανερώνεται (βλ. Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, 2519).
Αυτός ο μακαρισμός είναι κάπως ο καρπός των προηγούμενων: αν ακούσαμε τη δίψα του αγαθού που κατοικεί μέσα μας και θέλουμε με επίγνωση να ζήσουμε δείχνοντας έλεος, αρχίζει μια πορεία απελευθέρωσης που διαρκεί όλη τη ζωή και οδηγεί ως τον Ουρανό. Είναι μια σοβαρή εργασία, μια εργασία την οποία επιτελεί το Άγιο Πνεύμα αν εμείς του δώσουμε χώρο για να την επιτελέσει, αν είμαστε ανοιχτοί στη δράση του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα έργο του Θεού σ’ εμάς – στις δοκιμασίες και στην κάθαρση της ζωής – και αυτό το έργο του Θεού και του Αγίου Πνεύματος οδηγεί σε μια μεγάλη χαρά, σε μια αληθινή ειρήνη. Ας μη φοβόμαστε, ας ανοίξουμε τις πόρτες της καρδιάς μας στο Άγιο Πνεύμα, ώστε να μας καθαρίσει και να μας αξιώσει να συνεχίσουμε την πορεία προς την πλήρη χαρά.
Μετάφραση: π. Λ / kantam.gr
