ΜΙΑ ΤΕΤΡΑΛΟΓΊΑ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΓΡΑΤΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΚΥΡΟ ΥΑΚΙΝΘΟ ΓΑΔ
“Η ΕΚΑΤΟΣΤΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ”
ΟΜΙΛΙΑ
του ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ Δ. ΔΡΟΥΛΙΑ
Εσπέρας Τετάρτης, 25 Ιανουαρίου 2012,
εορτή αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου
Στον ιερό ναό τούτον τού Τριαδικού Θεού, οι εδώ τώρα συνεκκλησιαζόμενοι πιστοί συναθροισθήκαμε πρωτίστως για να συμπροσευχηθούμε υπέρ τής ενότητος1 και τελικής ενώσεως των Εκκλησιών και των Ομολογιών όλων όσοι πιστεύουν στον Χριστό, όπως έχει καθορισθεί αυτή η εβδομάδα χριστιανικώς. Είναι η ένωση εκείνη για την οποία ο Θεάνθρωπος Κύριος Ιησούς =Σωτήρ -ο Χριστός, προσευχόμενος προς τον ουράνιο Πατέρα υπέρ όσων θα πιστεύσουν σ’ Εκείνον, είπε: «ίνα πάντες έν ώσι, καθώς συ, πάτερ, εν εμοί καγώ εν σοι, ίνα και αυτοί εν υμίν έν ώσιν, ίνα ο κόσμος πιστεύσηι ότι συ με απέστειλας»2 (δηλαδή, “για να είναι ένα όλοι, όπως Εσύ Πατέρα είσαι ενωμένος μ’ εμένα κι εγώ μ’ Εσένα, για να είναι και εκείνοι ένα σε επικοινωνία τους με εμάς, ώστε ο κόσμος /ο ανθρώπινος εννοείται/ να πιστέψει ότι Εσύ με έχεις αποστείλει). Όμως επί αιώνες είμαστε και παραμένομε διαιρεμένοι εκκλησιαστικώς & αλλιώς, διχασμένοι, αποξενωμένοι απ’ αλλήλων οι χριστιανοί από χριστιανούς, μη αγαπώντες αλλήλους εν αντιθέσει προς την εντολή τού Κυρίου «αγαπάτε αλλήλους»2α! Την εντολή εκείνη τού Θεανθρώπου εφήρμοζαν οι πρώτοι χριστιανοί, γι’ αυτό και τους ανεγνώριζαν ως μαθητές τού Χριστού, λέγοντας οι άλλοι “ίδετε πώς αγαπώσιν αλλήλους”!
Με την ευκαιρία τής σημερινής αυτής συνάθροισης και συμπροσευχής μας υπέρ εκείνης τής ενότητας, οι ελλόγιμοι και σεβάσμιοι ιερομόναχοι Ελληνόρρυθμοι Καθολικοί, με επί κεφαλής τον Αποστολικό Έξαρχο Θεοφιλέστατο Επίσκοπο και πανεπιστημιακό Καθηγητή κ. Δημήτριο, καθόρισαν να συνεορταστεί συγχρόνως “hic et nunc”(δηλαδή, εδώ και τώρα) η 100η επέτειος της γέννησης του αειμνήστου Επισκόπου κυρού Υακίνθου Γαδ, προ-προκατόχου τού Επισκόπου κ. Δημητρίου. Οι σεβαστοί εκείνοι Κληρικοί, τιμώντες τον τιμώμενο για το Γενέσιόν του, ο οποίος διετέλεσε Επίσκοπός τους [1958-1975], τιμούν οι τιμητές αυτοί «εαυτούς και αλλήλους» με την πιστή ανάμνηση και έμπρακτη τιμητική εκδήλωσή τους μνήμης για τον ”εκδημήσαντα προς Κύριον” πριν 37 χρόνια. Την ανάλογη “Ομιλία” τής εν λόγωι εκατονταετηρίδας οι ειρημένοι εκείνοι ανέθεσαν ομοφώνως στον ομιλούντα, μετά από πρόταση του πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου σεβαστού πατρός Στεφάνου Μαραγκού, με έγκριση του Σεβασμιωτάτου κ. Δημητρίου. Ο ομιλητής -για την ευμενή επιλογή την εξαιρέτως τιμώσα αυτόν- εκφράζει ευλαβώς προς εκείνους εγκάρδιες ευχαριστίες.
Στην τετραλογία μας αυτήν, επισημαίνοντας τέσσερα αλληλένδετα κύρια σημεία, περί του Αρχιερέως Υακίνθου Γαδ, θεωρούμε απαραίτητο εισαγωγικώς να εξετάσομε το ονοματεπώνυμό του. Στο Αγιολόγιο αναγράφονται τρεις άγιοι έχοντες το όνομα Υάκινθος. Οι δύο εξ αυτών ήσαν μάρτυρες. Ο πρώτος είναι ο σημαντικώτερος. Καταγόμενος από την Καισάρεια της Καππαδοκίας ανήκε, στην υπηρεσία τού ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού(του οποίου διάδοχος ήταν ο Αδριανός). Περί το έτος 110 μ.Χ. κατηγορήθηκε ως χριστιανός. Συνελήφθηκε, φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο από πείνα! (μνήμη του 3 Ιουλίου)3. Προφανώς ο Επίσκοπος Υάκινθος ήταν φερώνυμος εκείνου τού μάρτυρος, εορτάζοντας τα ονομαστήριά του την 3η Ιουλίου. Το επώνυμο Γαδ μάς θυμίζει τον έβδομο γυιό τού Ιακώβ, τον οποίο απέκτησε από της πρώτης συζύγου του Λείας τη δούλη της Ζελφά (καθ’ υπόδειξη της κυρίας της)4.
***
Ι. Γενέσιον.
Η γέννηση ενός ανθρώπου αποτελεί δωρεά-δώρο τού Δημιουργού Θεού προσφερόμενο δια μέσου τών ανθρωπίνων γεννητόρων. Ο «ζωής Χορηγός»5 τής ύπαρξής μας, ως και όλων τών όντων, είναι ο γενεσιουργός δωροδότης μας. Το ζην οφείλομε σ’ Αυτόν «τον ποιητήν και πατέρα τούδε του παντός»6, όπως Τον αποκαλεί ο παμμέγιστος μονοθεϊστής φιλόσοφος Πλάτων στον υπέροχο διάλογό του Τίμαιος [ή περί φύσεως φυσικός]. Το γεγονός τής γέννησης ενός ανθρώπου είναι σημαντικώτατο γι’ αυτόν τον ίδιο και συνάμα για τους δικούς του “συγγενείς τε και φίλους”7, οι οποίοι χαίρουν για το συμβάν αυτό, καθώς επίσης επιχαίρουν αργότερα συγχαίροντάς τον στα γενέθλιά του.
Αναφέραμε προηγουμένως όχι τη λέξη Γενέθλια αλλά Γενέσιον, όπως επακριβώς αναγράφεται εκκλησιαστικώς «Γενέσιον τής Θεοτόκου», «Γενέσιον του Βαπτιστού Ιωάννου», αν και κάποτε γράφεται και «Γενέθλιον». Γιατί άραγε καταγράφεται Γενέσιον και όχι Γενέθλιον ή Γενέθλια; Για τον λόγο ότι το “Γενέσιον” είναι παλαιότερος λεκτικός τύπος τής γενέθλιας ημέρας ενός μεταθανατίως εορταζομένου τιμητικώς. Υποσημειώνομε πως για τον όρο «Γενέσιον τής Θεοτόκου και Γενέσιον του Προδρόμου» ο, εκ των εδώ Ενωτικών Κληρικών, διατελέσας επί δεκαετίες Διευθυντής και Αρχισυντάκτης τής έγκριτης Εφημερίδας “Καθολική”, ο όντως πανοσιολογιώτατος, πολυμαθέστατος και ευρυμαθέστατος αρχιμανδρίτης αξιοσέβαστος, πατήρ Γεώργιος Σαργολόγος συμπεριλαμβάνει τη λέξη «Γενέσιον» σε τριάδα άρθρων του στην ειρημένη Εφημερίδα8.
Ως προς το γενέσιον ή τα γενέσια αναφέρομε το εξής αξιόλογο και αξιοπρόσεκτο αρχαιοελληνικό ιστορικό γεγονός, το οποίο ιδιαζόντως είναι εντυπωσιακό, αναγραφόμενο από τον αποκαλούμενο «pater historiae»(πατέρα τής Ιστορίας) -τον πρώτο μεθοδικό ιστοριογράφο τής αρχαιότητας- Ηρόδοτο στο έργο του Ιστορίη9(Ιστορία). Στην Αρχαία Ελλάδα, για καθένα πολίτη, που είχε αποβιώσει, τα παιδιά του ή άλλοι συγγενείς του εξακολουθούσαν να εορτάζουν και μετά τον θάνατό του τα γενέσιά του την ημερομηνία τών γενεθλίων του κάθε χρόνο. Πρβλ. εορτασμούς, οι οποίοι στην εποχή μας τελούνται εθνικώς ή διεθνώς για τα εκατό χρόνια, την εκατοστή επέτειο -την εορταστική εκατονταετηρίδα ή επί πλέον εκατονταετίες από τη γέννηση ή τον θάνατο μιας εξαίρετης προσωπικότητας, πρβλ. και χιλιεηρίδα ή χιλιετηρίδες ενός ιστορικού γεγονότος.
Αυτού του είδους τον εορτασμό -το γενέσιον, μετά εκατό χρόνια -μια εκατονταετία από τη γέννηση του αειμνήστου Επισκόπου Υακίνθου Γαδ επιτελούν οι πνευματικοί συγγενείς του Κληρικοί και μαζί τους εμείς όλοι οι συμπαριστάμενοι αδελφικώς, πνευματικώς, ψυχικώς και φιλικώς προς εκείνους. Άλλωστε, όπως Γρηγόριος ο Θεολόγος αναγράφει σε επιστολή του, που απευθύνει προς τον ομώνυμό του Γρηγόριο Νύσσης -τον φιλοσοφικώτερο τών Εκκλησιαστικών Πατέρων- αδελφό τού Μεγάλου Βασιλείου, ότι είναι «κρείττων(καλύτερη) η πνευματική συγγένεια της σωματικής»10! Παρομοίως, ο Αθηναίος νομοθέτης Σόλων την «φιλίαν τε συγγενείας ετίμησε μάλλον(και τη φιλία ετίμησε περισσότερο από τη συγγένεια)»11! – Πρβλ. παρεμφερή ποιητικό στίχο σύγχρονής μας ποιήτριας «να έχεις ένα φίλο αληθινό…αξίζει πιότερο απ’ ένα αδελφό»12!
ΙΙ. Βιογραφικά στοιχεία και Εργογραφία τού τιμωμένου Επισκόπου
Ο Επίσκοπος Υάκινθος γεννήθηκε στη Βάρη τής Σύρου την 28η Ιανουαρίου 1912. Το βαπτιστικό όνομά του ήταν Δομίνικος. Σπούδασε επί δύο χρόνια Φιλοσοφία και τέσσερα χρόνια Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αngelicum στη Ρώμη. Γνώριζε τρεις ξένες Γλώσσες, Λατινικά, Ιταλικά και Γαλλικά. Σε ηλικία 46 ετών επελέγη Εξαρχος Ελληνορρύθμων Καθολικών Ελλάδος, χειροτονηθείς Επίσκοπος στις 12 Μαρτίου τού 1958. Αμέσως άρχισε έργα εκκλησιαστικά και κοινωνικοπρονοιακά. Θεμελίωσε τον ιερό τούτον ναό τής Αγίας Τριάδος, τον οποίο μετά τετραετία εγκαινίασε το 1962. Διοργάνωσε κατασκηνωτική μονάδα μόνιμη στα Καμένα Βούρλα και ίδρυσε ειδική μονάδα περίθαλψης ηλικιωμένων “Η Βηθανία” στη Νέα Μάκρη. Μετέσχε της Β΄ Βατικανής Συνόδου, κατά την έναρξη της οποίας, μετά την και ελληνιστί ευλογία που έδωσε ο φιλέλληνας Πάπας Ιωάννης 23ος, ο έλληνας ιεράρχης Υάκινθος ανέγνωσε ειδική ευχή στα ελληνικά. Ορίστηκε Μέλος τής Συνοδικής Επιτροπής επί των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών και το 1972 Μέλος τής Επιτροπής για την αναθεώρηση του Ανατολικού Κανονικού Δικαίου. Στην Ελλάδα επισκέφθηκε επτά Ορθόδοξους Μητροπολίτες και ισάριθμες Ορθόδοξες Ιερές Μονές.
Ήταν συγραφέας πολυγραφώτατος, κυρίως λεγομένων “πνευματικών βιβλίων”. Σε όλα τα έγγραπτα έργα του διαπιστώσαμε προσωπικώς την ευρυμάθεια και πολυμάθειά του. Π.χ. σε σειρά μικρών τευχών διακρίναμε με ικανοποίηση, ότι ο συγγράψας προβαίνει, εκτός τών άλλων, σε συνειρμούς -συνδυασμούς (καθώς και ο ομιλών εφαρμόζει την ίδια μεθοδολογία από δεκαετιών) αρχαιολληνικών αποφθεγμάτων σοφών με αγιογραφικά. Γράφει λ.χ. «“Πρεσβύτερον σέβου” (δηλαδή, ηλικιωμένο /γέροντα να σέβεσαι) έλεγε ένας από τους επτά σοφούς τής Αρχαίας Ελλάδος, Χίλων ο Λακεδαιμόνιος». «“Αντιλαβού εν γήραι πατρός σου”(δηλαδή, να βοηθάς στα γεράματά του τον πατέρα σου) συμβουλεύει ο σοφός τής Παλαιάς Διαθήκης στο βιβλίον τής Σοφίας Σειράχ. “Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου” διατάσσει ο Δεκάλογος»13. «“Θυμού κράτει”(να συγκρατείς τον θυμό σου) συνεβούλευε ένας από τους επτά σοφούς, ο Χείλων ο Λακεδαιμόνιος και ο Απόστολος των Εθνών, ο άγιος Παύλος έγραψε προς Εφεσίους[4,26] “οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε”»13α. Σε ορισμένα μελετήματά του εξετάζει αίτια ανθρωπίνων ενεργειών ή αντιδράσεων από ψυχολογικής επόψεως. Συστηματικό είναι το τριπλό μελέτημά του τιτλοφορούμενο «Μεγάλη Κατήχησις. Προς χρήσιν τών Καθολικών πιστών. Μέρος Α΄ Δογματική, Μέρος Β΄ Ηθική (Β΄ έκδοσις, Αθήναι 1974), Μέρος Γ΄ Τα μέσα εξαγιασμού» (Β΄ έκδοσις, Αθήναι 1958). Εντυπωσιασμένοι αναφέρομε δύο ογκωδέστατους τόμους του, τίτλος τού ενός «Θησαυρός γνώσεων και ευσεβείας» σελίδες 803 και ένα μεταφραστικό του τόμο τού υπέροχου συγγράμματος τού διακεκριμένου Καθηγητού τού Εθνικού Πανεπιστημίου τής Ρώμης Giuseppe Riccioti, με τίτλο «Ο βίος τού Ιησού Χριστού», σελίδες 822. Ακόμη ένα σημαντικό σύγγραμμα του Επισκόπου, τιτλοφορούμενο «Τα λόγια Σου μελέτη μου» [2η έκδοση, σελίδες 428], όπου εμπεριέχονται εμπεριστατωμένες θαυμάσιες κηρυγματικές Ομιλίες σε εορτές και Κυριακές (επί ευαγγελικών περικοπών). Περί του συγγραφικού συνολικού έργου του διερωτώμαστε: Παρά τις ποιμαντικές ποικίλες δραστηριότητες και λοιπές ασχολίες του, πότε και πώς αυτός ο άνθρωπος ο καρδιοπαθής κατόρθωνε να συγγράφει τα διάφορα τόσα πολλά έγγραπτα έργα του, πολυειδώς εμπλουτισμένα και εμπνευσμένα με απαράβλητη ικανότητα (συγγράφοντας ασφαλώς νυχθημερόν).
Η Επισκοπική του πνευματική, κοινωνικοπρονοιακή και συγγραφική Διακονία στην Καθολική Ελληνόρρυθμη Εκκλησία διήρκεσε επί δεκαεπταετία (17 έτη, αφαιρουμένου ενός μηνός επακριβώς).
ΙΙΙ. Μια συνανθρωπιστική συμπεριφορά του ως προσωπικό μας βίωμα.
Ας μας επιτραπεί να αναφέρομε εδώ ένα προσωπικό μας βίωμα από εμπειρία μας συνανθρωπιστικής συμπεριφοράς τού μνημονευομένου μας Ιεράρχου. Πρόκειται για διαπίστωση και βίωσή μας σε μια συμπτωματική συνάντηση στη Μακεδονία συνταξιδεύοντας με τον συνανθρωπιστή Αρχιερέα. Προ πολλών ετών, ταξιδεύοντας για λόγους κοινωνικώς προνοιακούς υπηρεσιακούς, από Θεσσαλονίκη προς Σέρρες σιδηροδρομικώς, συνήντησα στο ίδιο βαγόνι τον προειρημένο Επίσκοπο. Τον πλησίασα, υποβάλλοντάς του τα σέβη μου και ασπαζόμενος το χέρι το αρχιερατικό. Ο υψηλόσωμος, ευθυτενής, ευάγωγος, ευγενικός και πολιτισμένος Επίσκοπος εγέρθηκε από τη θέση του ανταποδίδοντας ο αξιοπρεπής αυτός άνθρωπος τον χαιρετισμό, αντιχαιρετώντας μέ εγκαρδιότητα. Αμέσως μετά συμπαρακαθήσαμε στα καθίσματα απέναντι αλλήλων συνομιλούντες. Ανάμεσα σε άλλα, είπα στον σεβάσμιο συνταξιδιώτη μου πως, αν και προ διημέρου είχα αισθανθεί οξύ πόνο στα νεφρά και φίλος γιατρός μού είχε συστήσει να μην ταξιδέψω, όμως, μη όντας τύπος αναβλητικός και στην περίπτωση αυτή για ιδιάζοντες λόγους, ταξίδεψα αεροπορικώς από Αθήνα σε Θεσσαλονίκη και κατόπιν σιδηροδρομικώς μέχρι τις Σέρρες, όπου την επομένη από εκεί θα με οδηγούσε αυτοκίνητο της Υπηρεσίας μεταβαίνοντας τελικώς στο Σιδηρόκαστρο. Εκεί θα προέβαινα σε κοινωνική έρευνα συνθηκών διαμονής, διαβίωσης και μελέτης γυμνασιοπαίδων που προέρχονταν από πλησιέστερες περιοχές, προκειμένου να ιδρυόταν ειδικό ίδρυμα.γι’ αυτούς τους μαθητές. Ενώ του έλεγα αυτά, αισθάνθηκα έντονο πόνο στα νεφρά. Αντελήφθηκε από τους μορφασμούς μου πως υπέφερα πολύ. Πάραυτα ο Επίσκοπος σηκώθηκε από τη θέση του και υποβαστάζοντάς με, με οδήγησε σε άλλο κάθισμα σε ανετώτερο χώρο και κινώντας ο ίδιος το έμβολο του καθίσματος προσέκλινε τη θέση εκείνη ως ανάκλιντρο, όπου εξάπλωσα. Επί αρκετό διάστημα, ενώ ιδρώτας έρρεε από το μέτωπό μου, ο Αρχιερέας στεκόταν όρθιος πλησίον μου. Τελικώς συνήλθα προσωρινώς και πλησιάζοντας στο σταθμό τών Σερρών με συνόδευσε μέχρι τη θύρα τού βαγονιού, όπου στην έξοδο του σιδηροδρομικού σταθμού με ανέμενε αυτοκίνητο της Υπηρεσίας. Η “ανθρωπιστική” συμπεριφορά και συνανθρωπιστική συμπαράσταση, η όντως χριστιανική, εκείνου τού ανωτέρου Κληρικού έχει έκτοτε παραμείνει όχι μόνο στη μνήμη μου, αλλά είναι και ανεξίτηλα βιωματικώς χαραγμένη στην ψυχή μου. Μνημονεύοντάς τον τώρα, αναπολώ συνάμα τρεις ψαλμικούς στίχους συναφείς: «εις μνημόσυνον αιώνιον έσται(θα είναι ο) δίκαιος»14 και ότι ο «δίκαιος ως φοίνιξ(ωσάν φοίνικας θα) ανθήσει,(και) ωσεί η κέδρος η εν τωι Λιβάνωι…(όντας φοίνικας και κέδρος) πεφυτευμένοι εν τωι οίκωι Κυρίου, εν ταις αυλαίς τού Θεού ημών εξανθήσουσιν(θα ξανανθίσουν)»15. Η λέξη δίκαιος Αγιογραφικώς σημαίνει συνήθως “ευσεβής και ενάρετος”.
Μετά λίγα χρόνια, επί της οδού Αχαρνών εμπρός από το εδώ κτήριο συνήντησα τυχαίως τον πολυσέβαστο, αξιοθαύμαστο και αξιαγάπητο πατέρα Ελπίδιο Στεφάνου, Καθηγούμενο των πατέρων Αssomptionistes(Μεταστάσεως της Θεοτόκου), επίλεκτο μέλος τών “Συναντήσεων16 Ορθοδόξων και Καθολικών Κληρικών και Λαϊκών προς αλληλογνωριμία, αλληλοεκτίμηση και αμοιβαία πρσέγγιση, συνεξετάζοντας θέματα ανάλογα κοινά τών δύο διχασμένων Εκκλησιών μας”. Είχαμε αυτήν την ομάδα συγκροτήσει προσωπικώς μαζί με τον πατέρα Αντώνιο Βακόνδιο και τον συμφοιτητή, ισάδελφο, ομόφρονα, ομόψυχο και αδελφικό τού ομιλούντος φίλο, εντιμολογιώτατο Καθηγητή -Διδάκτορα διακεκριμένο ιστοριογράφο τών Ανατολικών Εκκλησιών και μεταγενέστερα Γενικό Διευθυντή τού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Αθανάσιο Αρβανίτη. Ο π. Ελπίδιος, κατ’ εκείνην την τυχαία συνάντησή μας, με ερώτησε εάν επήγαινα για τον αποβιώσαντα Επίσκοπο Υάκινθο. Έμεινα εμβρόντητος, λέγοντας ότι δεν εγνώριζα το θλιβερό γεγονός. Αμέσως αμφότεροι εισήλθαμε στο κτήριο και προσκυνήσαμε με συγκίνηση το σκήνωμα του Ιεράρχου.
ΙV. Γέννηση και θάνατος. Θάνατος και ύπνος. Ο θάνατος ως αποδημία /εκδημία.
Σχετικώς με του τιμωμένου Επισκόπου, του οποίου την εκατοστή επέτειο της γέννησης, είπαμε, επιτελούμε οι συνεορτάζοντες σήμερα, μετά 37 χρόνια από τον θάνατό του, το γενέσιόν του, ας ακούσομε ευκαιριακώς εν συνειρμώι τα εξής αξιοπαρατήρητα ως σημαντικά για τη διασύνδεση και σύζευξη της γέννησης εκάστου ανθρώπου με τη λήξη τής επίγειας ζωής -του θανάτου παντός όντος ανθρωπίνου.
Α΄. Εξ όσων σχετικών έχομε μελετήσει επιμελώς και επισημάνει, πρώτος το 500 π.Χ., ο Εφέσιος φιλόσοφος «Ηράκλειτος θάνατον την γένεσιν καλεί»17(γένεσιν /με ένα νι[ν] από το γίγνεσθαι.). Παρεμφερής είναι η καταπλήττουσα έγγραπτη φράση ενός μεγάλου έλληνα λογοτέχνη παγκοσμίου φήμης «Ευτύς ως γεννηθούμε αρχίζει κι η επιστροφή. ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός»18! Πρβλ. τον ερωτηματικό σχετικό στίχο συριανού στιχουργού και λαϊκού τραγουδιστή «Ποιος άνθρωπος γεννήθηκε για να μην αποθάνει;»19 και τον δημώδη στίχο πως άλλωστε «όλους μάς προσμένει ο Χάρος νιους, γερόντους και παιδιά»19α.
Β΄. Θάνατος και ύπνος
Ο θάνατος ως αιώνιος ύπνος τού μνημονευομένου μας Επισκόπου.
Τις συνθήκες υπό τις οποίες απήλθε “εκ του κόσμου τούτου” και τον τρόπο τής αναπάντεχης και αιφνιδιαστικής εκδημίας τού Επισκόπου Υακίνθου, πρώτη προσφάτως μάς ανέφερε η οσιολογιωτάτη μοναχή αδελφή Θεοδοσία τής ιεράς Μονής Παμμακαρίστου και Γενική Διευθύντρια του Νοσοκομείου “Η Παμμακάριστος” (στο οποίο είχε νοσηλευθεί και ο έλληνας επιφανής ποιητής Άγγελος Σικελιανός). Επίσης, λεπτομέρειες για το περιστατικό τού Επισκόπου μάς έδωσε ο σεβαστός πατήρ Μιχαήλ Πρίντεζης. Αμφότεροι εκείνοι, η μοναχή και ο ιερωμένος, ήσαν παρόντες κατ’ εκείνην την ώρα τού τέρματος της επίγειας διαδρομής τού Ιεράρχου.
Ήταν 30 Ιανουαρίου τού έτους 1975, εορτή τών Τριών Μεγάλων Ιεραρχών και Οικουμενικών Διδασκάλων, ώρα μεσημβρινή. Στο ονομαστό Νοσοκομείο «Η Παμμακάριστος» ετελείτο ο εορτασμός τής τριακονταετηρίδας τής ίδρυσης αυτού [1944-1974]. Στην αίθουσα τελετών, όπου επιτελείτο η εορταστική εκδήλωση, στην τιμητική θέση καθόταν ο Πρόεδρος του Νοσοκομείου Επίσκοπος Υάκινθος. Κύριος ομιλητής ήταν ο Διευθυντής τής Παθολογικής Κλινικής, διακεκριμένος γιατρός κ. Ανδρέας Βάρδας, ο οποίος περαίνοντας τον πανηγυρικό λόγο του, παρεκάλεσε προσκαλώντας τον Πρόεδρο Επίσκοπο να προσέλθει στο “βήμα” και απευθύνει προς την ομήγυρη την προσήκουσα προσλαλιά. Ο Επίσκοπος ανταποκρινόμενος καταφατικώς στην κλήση με κλίση τής κεφαλής του, αλλά…αμέσως πάλι «και κλίνας την κεφαλήν παρέδωκε το πνεύμα»20, ως ο «Ιησούς ο Ναζωραίος»20α επί του Σταυρού -«ο Χριστός ο υιός τού Θεού»21 -«ο Χριστός ο υιός τού Ευλογητού»22! Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο Επίσκοπος εκείνος, αποκοιμήθηκε με ύπνο βαθύ -τον αιώνιο ύπνο “μέχρι της κοινής Αναστάσεως”! Έτσι είχε βεβαίως «Χριστιανά τα τέλη τής ζωής, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά», καθώς κατά τη Θ. Λειτουργία προσευχόμαστε επευχόμενοι όλοι να έχομε εκείνα τα ευλογημένα τέλη τής επί γης βιοτής μας. Με τέτοιον τρόπο η εκδημία συναποτελεί ευλογία. Απεβίωσε από εμβολή τής καρδιάς του, κυκλωμένος από γιατρούς τού Νοσοκομείου, οι οποίοι, παρά τις προσπάθειές τους, δεν κατόρθωσαν να τον αναζωογονήσουν. Απήλθε του κόσμου τούτου σε ηλικία 63 ετών (και 2 ημερών / 28 Ιανουαρίου 1912 η γέννησή του, 30 Ιανουαρίου 1975 η εκδημία του).
– Σημειωτέον ότι ο Μέγας Βασίλειος γράφει πως «Ύπνος τοις δικαίοις(δηλαδή στους ευσεβείς και εναρέτους είναι) ο θάνατος»23. – Παρομοίως ο Ιωάννης Δαμασκηνός αναγράφει ότι «ο θάνατος γαρ των αγίων ύπνος μάλλον εστί ή θάνατος»24. Επίσης Γρηγόριος ο Νύσσης θεωρεί «οίον τινά(κατά κάποιο τρόπο) ύπνον τον θάνατον»25.
Ο Πλούταρχος σε παρηγορητική επιστολή του περί θανάτου έχει γράψει ότι «Ο δε Σωκράτης παραπλήσιον έλεγεν είναι τον θάνατον ήτοι τωι βαθυτάτωι ύπνωι…προμύησις γαρ όντως εστί του θανάτου ο ύπνος»26 και ο Σοφοκλής στην τραγωδία Οιδίπους επί Κολωνώι προσαγορεύει τον Άδη αιώνιο ύπνο «Άιδα…σε τοι κεκλήσθω τον αιένυπνον(ω Άδη, θα σε αποκαλέσω αληθώς αιώνιο ύπνο)»27
Ο εθνο-ιεραπόστολος», Διδάχος τού Γένους τών σκλαβωμένων Ελλήνων, Εθνο-οσιο-ιερομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός δίδασκε, ότι “καλλίτερος διδάσκαλος δεν είναι άλλος από τον θάνατον. Ο ύπνος τί είναι; Μικρός θάνατος και ο θάνατος μεγάλος ύπνος”28.
Ως προς τον συνδυασμό ύπνου και θανάτου μάλιστα με αδελφοποίησή τους, ο Όμηρος στο 1ο έπος του, την Ιλιάδα, γράφοντας για τον νεκρό Σαρπηδόνα (βασιλιά τής Λυκίας, σύμμαχο των Τρώων, τον οποίο φόνευσε ο φίλος τού Αχιλλέα Πάτροκλος) προβάλλει ως αδέλφια δίδυμα τον ύπνο και τον θάνατο, επαναλαμβάνοντας δυο φορές τη φράση «Ύπνωι και Θανάτωι διδυμάοσιν»29. Ακολουθώντας εκείνο το ομηρικό, ο αλεξανδρινός περιώνυμος ποιητής Καβάφης, σε στίχο τού ποίηματός του «Η κηδεία τού Σαρπηδόνος», γράφει «οι δυο αδελφοί Ύπνος και Θάνατος»30. Ο Δ. Μαρωνίτης επισημαίνει πως στην «ομηρική Οδύσσεια» «ο θάνατος γίνεται η αδελφική παρομοίωση του ύπνου»31.
Στα σημαντικά για σύνδεσμο αδελφικό θανάτου και ύπνου προσθέτομε, όπως λέγεται, ότι και ο Άγιος Φραγκίσκος απεκάλεσε “αδελφό τον Θάνατο…αδελφό μας το σωματικό Θάνατο”. Σε βιογραφικό διήγημα διαβάσαμε: «να ευχηθεί το καλώς ώρισες στον αδελφό Θάνατο…καλώς να ορίσεις αδελφέ Θάνατε!…“Βλογημένος νάσαι, Κύριε, για τον αδελφό μας το σωματικό Θάνατο” …να του ψάλλουν…τους ύμνους τού αδελφού του Θανάτου…“Βλογημένος νάσαι, Κύριε, και Θεέ μου για τον αδελφό το σωματικό Θάνατο”…Οι αδελφοί Άγγελος και Λέων τού τραγούδησαν και πάλι τον “΄Yμνο τού ήλιου”. κι ακατάπαυστα έβγαιναν από το στόμα τού ετοιμοθάνατου (Φραγκίσκου) τα τελευταία λόγια τού ΄Yμνου: “Βλογημένος νάσαι, Κύριε, και Θεέ μου, για τον αδελφό το Θάνατο»32. Έλληνας διηγηματογράφος διεθνούς φήμης (ο οποίος μετέφρασε εκείνο το διήγημα), έχει σε αντίστοιχο δικό του προσθέσει, πως είπε ο Φραγκίσκος: «περίμενε ακόμα λίγο, αδερφέ Θάνατε…Αδερφέ Θάνατε…συχώρεσε τους ανθρώπους. δεν κατέχουν το τρισεύγενο μήνυμά σου και γι’ αυτό σε φοβούνται»33!
Γ΄. Ο θάνατος ως μετοίκηση, μετάβαση, μετάσταση, εκδημία και ενδημία τού ανθρώπου
Ο Πλάτων, στον διάλογό του Φαίδων [ή περί ψυχής, ηθικός], προβαίνει σε «μελέτη θανάτου»34. Αξιολογώτατη είναι η ανάλογη σωκρατο-πλατωνική επερώτηση και συνάμα η εντυπωσιακή ανταπάντηση περί θανάτου στην «Απολογία Σωκράτους»: Τί «το τεθνάναι(τί είναι το να πεθαίνει ο άνθρωπος και αποκρίνεται πλατωνικώς)…μεταβολή…και μετοίκησις τηι ψυχήι τού τόπου τού ενθένδε(εντεύθεν/από εδώ) εις άλλον τόπον»35. Πρβλ. το θεόφθογγο περί μεταβάσεως του πιστού «μεταβέβηκεν εκ του θανάτου εις την ζωήν…καν αποθάνηι ζήσεται»36. Βλέπ. το ανάλογο ευριπίδειο για μετάσταση «θανείν πέπρωται(το να πεθαίνει είναι πεπρωμένο μοιραίο) και μεταστήναι βίου»37 και δύο παρεμφερή υμνογραφικά «γήθεν(εκ της γης) μετέστης προς αιωνίους μονάς και προς ατελεύτητον ζωήν»38 και «Μετέστης προς την ζωήν, μήτηρ υπάρχουσα της ζωής»39. Για διάβαση από τον θάνατο στην πληρότητα της ζωής βλέπ. τίτλο Ομιλίας τού μακαριστού Πάπα Ιωάννου Παύλου τού 2ου «Η διάβαση στον θάνατο είναι στην πραγματικότητα η επίσημη είσοδος στην πληρότητα της ζωής»40. Πρβλ. ότι του Ντοστογιέφσκι «ο θάνατός του είναι…μια “γαλήνια κοίμηση”, που σημαίνει αφύπνιση σε μια νέα ζωή, πίστη στην ανάσταση των νεκρών»41!
Στην προαναφερθείσα πλατωνική δια του θανάτου “μεταβολή και μετοίκησιν” της ψυχής, παραβάλλομε, την προσόμοια εκείνης ευχολογική πεποίθηση, ότι «Ουκ έστιν ουν(δεν υπάρχει λοιπόν)…θάνατος, εκδημούντων ημών από του σώματος, και προς σε τον Θεόν ενδημούντων, αλλά μετάστασις…και ανάπαυσις και χαρά»42. – Προς αυτές τίς λέξεις και έννοιες «θάνατος, εκδημούντων… ενδημούντων, μετάστασις», πρβλ. τα εξής παρεμφερή που καταγράφει Γρηγόριος ο Θεολόγος περί του Μεγάλου Βασιλείου: «Βασιλείου θάνατον…εκδημίαν, ην(την οποία) εξεδήμησεν αφ’ ημών ίν(α)’ ενδημήσηι προς Κύριον»43, βλέπ. και το υμνογραφικό περί του Αποστόλου Παύλου πως «προς ουρανόν την πορείαν εποιήσατο…προς τον Σωτήρα εκδημήσας»44. Εκείνα τα γρηγοριανά «εκδημίαν», «εξεδήμησεν προς Κύριον», καθώς και το υμνογραφικό «εκδημήσας», δεν χρησιμοποιούμε σε γραπτό και προφορικό λόγο μας οι Νεοέλληνες;
Μετά τα όσα στοχαστικά, εξαίρετοι διανοητές έχουν διατυπώσει εξειδικευμένα για τη γέννηση, τον θάνατο ως ύπνο και την εκδημία στη μεταθανάτια ζωή, που προβάλαμε σε συνάρτηση με την εκατονταετηρίδα τής γέννησης -το εορταζόμενο σήμερα γενέσιον του τετιμημένου μας Ιεράρχη σε συνδυασμό με την αιώνια αποδημία του, προσθέτομε εν τέλει την απρόσμενη και ασύγκριτη συμβουλευτική υπόδειξη του μεγάλου έλληνα κρητός λογοτέχνη παγκοσμίου φήμης: «κοίτα χάμω τη γης κι έχε το νου σου στο θάνατο. ή κοίτα απάνω τον ουρανό κι έχε στο νου σου το Θεό(!)»45.
Περαίνομε τελικώς την τετραλογία μας με μια τριπλή συμπερασματική σκέψη μας.
Η συμπλήρωση ενός αιώνος από τη γέννηση του μνημονευομένου μας αειμνήστου Επισκόπου κυρού Υακίνθου Γαδ και η, μετά 37 χρόνια από την εκδημία του “προς Κύριον”, ανάλογη ανάμνηση πνευματικών “συγγενών τε και φίλων” του, που σήμερα συνεορτάσαμε το γενέσιον εκείνου, επαληθεύει το ανάλογο παλαιοδιαθηκικό σοφικό: «Δίκαιοι δε εις τον αιώνα ζώσι»46! Ω ναι, οι δίκαιοι(δηλαδή οι ευσεβείς και ενάρετοι) άνθρωποι, όπως ήταν ο εδώ τιμηθείς, ζουν, επιζούν, υπάρχουν αιώνια! Έτσι και με το «τελετουργικό»47 τού γενεσίου τής εκατονταετηρίδας τού προκεκοιμημένου “δούλου τού Θεού Υακίνθου Αρχιερέως” αποβαίνει αληθώς «αιωνία αυτού η μνήμη»48!
———————————————————————-
Παραπομπές
1. Για τις επίσημες προσπάθειες ενότητας Καθολικών και Ορθοδόξων με συγκεκριμένες ενέργειες εξαίρετες υπευθύνων προσωπικοτήτων βλέπ. εμπεριστατωμένο δίτομο ογκώδες (1400 σελίδων) περισπούδαστο σύγγραμμα σε εναλλασσόμενες μεταφραστικώς δύο Γλώσσες (Ελληνική και Γαλλική) τού π. Παύλου –Γρηγορίου Garo(Γκαρώ), Πορεία προς την ενότητα, Αθήναι 1978.
Ο συγγραφέας, άριστος γλωσσικώς ελληνογνώστης και γαλλομαθέστατος, άνθρωπος αξιοπρεπής, σοβαρός και “καθώς πρέπει”, διετέλεσε επί σειράν ετών επαξίως Διευθυντής τής Εφημερίδας “Καθολική”. Ο ίδιος, “τιμής ένεκεν”, μας προσέφερε “ιδίαις χερσί” “κατ’ οίκον” αυτό το magnum opus(μέγα έργο) του, για το οποίο ακόμη και μετά τον θάνατό του εκφράζομε από εδώ ευγνώμονες ευχαριστίες, δοθέντος μάλιστα ότι στον Α΄ τόμο του, σελ. 34, αριθμ. παραπομπής 73, παραπέμπει και σε σχετική ημέτερη μονογραφία.
2. Ιωάν. ιζ΄ 21. – Στην ως άνω (σε παρένθεση) νεοελληνική μεταγλώττισή μας εκείνης τής ευαγγελικής φράσης, πρβλ. Π. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, σελ. 610-611.
2α. Ιωάν. ιγ ΄ 34.
3.Υάκινθος, βλέπ. Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, τόμ. 11ος, στήλη 923.
4. Γένεσις λ΄ 9-12.
5. Οι δυο λέξεις «ζωής Χορηγός» εμπεριέχονται στη γνωστή προσευχή «Βασιλεύ ουράνιε», που ως ιδιόμελος ύμνος ψάλλεται δις σε ήχο πλάγ. β΄ την Κυριακή τής Πεντηκοστής. στον Όρθρο, εξενός μετά τον Ν΄(50ο) ψαλμό και εξετέρου ως Δοξαστικό τών Αίνων. Αυτός άλλωστε ο ύμνος είναι γνωστός ως προσευχή τής Ανατολικής Χριστιανικής Εκκλησίας, ο οποίος απαγγέλλεται από τον ιερουργό κατά την έναρξη εκάστης ιερής Ακολουθίας τού Όρθρου(μετά το υπό του ιερέως “Ευλογητός ο Θεός”). Επίσης η προσευχή αυτή λέγεται από τους πιστούς σε ατομικές, ομαδικές, καθώς και σχολικές, προσευχές.
6. Πλάτωνος, Τίμαιος 28c.
7. ‘Ι.Ακολουθία Νεκρώσιμος, μετά την Απόλυση, Στιχηρό προσόμοιο, ήχος β΄ (έχοντας πρώτη φράση του την προτροπή «Δεύτε τελευταίον ασπασμόν»).
8. Βλέπ. «Στις 8 τού μηνός Σεπτεμβρίου η Εκκλησία εώρτασε το Γενέσιον της Θεοτόκου» π. Γεωργ. Σαργολόγου, Απαρχή τής σωτηρίας η γέννησις της Θεοτόκου, Εφημερίδα “Καθολική” αριθμ. φύλ. 2961, 10 Σεπτεμβρίου 2002, παρομοίως «του Ιωάννου Προδρόμου, δηλαδή η του Γενεσίου του [24 Ιουνίου]» Του Ιδίου, Από την πλουσιωτάτη Υμνογραφία τής Ανατολικής Εκκλησίας, Η ιερά ακολουθία τών Τριών Ιεραρχών, Εφημερίδα “Καθολική” αρ. φύλ. 2971, 28 Ιανουαρίου 2003, σελ. 7, ως επίσης «θεομητορικές εορτές Γενέσιον» Του Ιδίου, Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή στη βυζαντινή λατρεία και υμνογραφία, Εφημερίδα “Καθολική” αρ. φύλ. 2975, 25 Μαρτίου 2003, σελ. 5.
9. Ηροδότου, Ιστορίη 4ο βιβλίο Δ 26.
10. Γρηγορίου Θεολόγου, Επιστολή [187], Γρηγορίωι Νύσσης, ΒΕΠΕΣ, τ. 60ος, σελ. 317(8).
11. Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, Σόλων ΧΧΙ.
12. Βίκυ Κατσαράκη-Γαβαλά, Ποιήματα, Στοχασμοί και Μηνύματα, Αθήνα 2001, σελ. 8 [ποίημα Η Φιλία].
13. Σεβασμ Υακίνθου, Πρεσβύτερον σέβου, Αθήναι, χ. χρ., Έρευνα και αλήθεια -σειρά Α΄, αριθμ. 74, σελ. 4. 13α. Του Ιδίου, Θυμού κράτει, ίδια σειρά Α΄, αριθμ.90, σελ.5.
14. Ψαλμ. 111,6. 15. Ψαλμ. 91,13-14.
16. Για τις “Συναντήσεις” εκείνες βλέπ.: α΄) Ι. Δρούλια, Εντυπώσεις, βιώσεις και απόψεις ενός Ορθοδόξου για την ενότητα Ορθοδόξων και Καθολικών, Αθήνα 1985, ιδίως σελ. 8-9 & β΄) Του ιδίου, (Πρόλογο) “Συναντήσεις” σε «Απόψεις επί της προσεγγίσεως των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσεως, Αθήναι 1964, σελ.5-7, με Ομιλίες π. Ελπιδίου Στεφάνου και π. Γεωργίου Πυρουνάκη.
17. Βλέπ. Γιάν. Γεωργακόπουλου, Ηράκλειτος ο Εφέσιος [Μια μικρή απόπειρα σπουδής πάνω στο Έργο τού Σκοτεινού Εφέσιου], εκδ. “Δίον”, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 97.
18. Ν. Καζαντζάκη, Ασκητική, Salvatores Dei(=Σωτήρες τού Θεού), β΄ έκδ., Αθήνα 1962, σ. 9.
19. Μ. Βαμβακάρη, σε Ευαγγ. Στάθη, Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, Από τον ομηρικό μύθο και τ’ αρχέτυπα σχήματα στους ρεμπέτες τής Σμύρνης, της Θεσσαλονίκης και του Πειραιά, Αθήνα 2004, σελ. 547. 19α. Ευαγγ. Στάθη, μνημ. έργ., σελ. 539.
20. Ιωάν. ιθ΄ 30. 20α. Ιωάν. ιθ΄ 19. 21. Ματθ. κστ΄ 63.
22. Μάρκ. ιδ΄ 61. Βλέπ. ότι λέγει «ο αρχιερεύς…ο υιός τού ευλογητού, ίνα είπηι τού Θεού. “Ήτοι του Θεού, του ευλογητού, του υμνητού” [Ζιγαβηνός]…Είναι ιουδαϊκή περίφρασις ευλαβείας χρησιμοποιουμένη προς αποφυγήν τού ονόματος του Θεού, δια του κυρίου ονόματος Ιεχωβά» Π. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις το κατά Μάρκον Ευαγγέλιον, Αθήναι 1951, σελ. 285 (3&4).
23. Μεγ. Βασιλείου, Ομιλία ιζ΄, Εις Βαρλαάμ τον μάρτυρα, ΒΕΠΕΣ, τόμ. 54ος, σελ. 161(9).
24. Ιωάννου Δαμασκηνού, ΄Εκδοσις ακριβής τής Ορθοδόξου Πίστεως, Περί των αγίων και της των λειψάνων αυτών τιμής, Δ΄ 15(88), Ν. Ματσούκα, εκδ. “Π. Πουρνάρα”, Θεσσαλονίκη 1983, σελ. 386.
25. Γρηγορίου Νύσσης, Περί κατασκευής ανθρώπου, ΒΕΠΕΣ, τ. 65οςΑ, σελ. 72(19).
26. Πλουτάρχου, Ηθικά, Παραμυθητικός(παρηγορητική επιστολή) προς Απολλώνιον 107,12d&e.
27. Σοφοκλέους, Οιδίπους επί Κολωνώι 1576. – Το αρχαιοελληνικό τοι είναι πολύσημο(=έχει πολλές σημασίες). Ανωτέρω έχει τη σημασία τού «αληθώς» ή μάλλον «ως εκ τούτου». Βλέπ. Ιωάν. Σταματάκου, Λεξικόν τής Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αθήναι 1972, σελ. 997. – Η λέξη αιένυπνον<ς>, έχοντας πρώτο συνθετικό το αιέν που είναι έτερος τύπος τού αιεί=αεί [πρβλ. αιών], σημαίνει τον αιώνιο ύπνο, μνημ. Λεξικόν, σελ. 29[αεί], 38[αιεί, αιέν].
28. Βλέπ. σε Ι. Δρούλια, Ένας Διδάχος τού Γένους πρόδρομος της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Κοσμάς ο Αιτωλός, Αθήνα 1992, σ. 29.
29. Ομήρου, Ιλιάς Π 672 & 682.
30. Κ. Καβάφη, Η κηδεία τού Σαρπηδόνος, σε Κ. Π. Καβάφη, Ποιήματα Α΄ [1896-1918], εκδ. “Ίκαρος” 1963, σ. 111,112.
31. Δ. Ν. Μαρωνίτη, Επιλεγόμενα στην ομηρική Οδύσσεια, εκδ. “Κέδρος”, 2005, σελ. 107.
32. Johannes Joergensen, Ο άγιος Φραγκίσκος τής Ασίζης, Η ζωή και το έργο του, μετάφραση και πρόλογος Ν. Καζαντζάκη, 3η έκδ., Καλός Τύπος, Αθήνα, χ. χρονολογ, σελ. 295, 298, 306.
33. Ν. Καζαντζάκη, Ο φτωχούλης τού Θεού, χ. τόπο & χρόνο έκδ., σελ. 182, 370.
34. Πλάτωνος, Φαίδων 81a. 35. Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτους 40c.
36. Ιωάν. ε΄24, ια΄ 26.
37. Ευριπίδου, Άλκηστις 21.
38. Ιωάννου Δαμασκηνού, Κανών [2ος] Κοιμήσεως τής Θεοτόκου, ωδή ε΄, ειρμός, ήχος δ΄.
39. Απολυτίκιο εορτή Κοιμήσεως Θεοτόκου (15 Αυγούστου), ήχος α΄.
40. Pape Jean-Paul II, Le passage à la mort est en réalité l’entrée solennelle dans la plénitude de la vie, Εφημερίδα “L’Osservatore Romano”, 12 novembre 2002, σελ. 6.
41. Μιχ. Μακράκη, Ο αμαρτωλός “άγιος”, Περιστασιακές προσεγγίσεις για το 2000 έτος Όσκαρ Ουάιλντ, Αθήνα 2000, σελ. 80. – Πρβλ. «Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν τού μέλλοντος αιώνος».
42. ‘Ι. Ακολουθία τής Γονυκλισίας, Ευχή 4η(6η κατά σειρά με τις συναπτόμενες Ευχές).
43. Γρηγορίου Θεολόγου, Επιστολή [76], Γρηγορίωι Νύσσης, ΒΕΠΕΣ, τ. 60ος, σ. 248(22-24).
44. Ανδρέου Κρήτης, Εορτής τών πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου [29 Ιουνίου] Εσπέριο Απόστιχο 3ο, ήχος α΄.
45. Ν. Καζαντζάκη, Ο τελευταίος πειρασμός, έκδ. 5η, Αθήναι 1965, σελ. 81.
46. Σοφία Σολομώντος ε΄15.
47. Βλέπ. λέξη «τελετουργικός…(β) τελετουργικό(το) σύνολο αυστηρά και παραδοσιακά κωδικο- ποιημένων πράξεων, λόγων» Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό τής Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 1998, σελ. 1770.
48. Νεκρωσίμου Τρισαγίου καταληκτική επευχή.
25 Ιανουαρίου 2012
Ιωάννης Δ. Δρούλιας
τ. Καθηγητής τής Αρσακείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας
Μία ανακοίνωση τριπλή
Πριν αποχωρήσω απ’ τη θέση αυτήν ως ομιλητής, παρακαλώ πάντες τους ακροατές και πάσες τις ακροάτριες να ακούσετε τρία συντομώτατα σχετικά με την Ομιλία μας.
1ον) Τα βιογραφικά ως και άλλα έντυπα σημαντικά στοιχεία, καθώς και συγγαφικά έργα τού αοιδίμου Επισκόπου κυρού Υακίνθου αναζήτησε, ανεύρε και συγκέντρωσε; ταξινομώντας αυτά υποδειγματικά, ο σεβαστός, ευγενικός και πρόθυμος προς εξυπηρέτηση, πατήρ Μιχαήλ Πρίντεζης. Ο ίδιος επίσης υποβλήθηκε στον κόπο να μεταφέρει το βαρύ ως και βαρυσήμαντο εκείνο έντυπο υλικό από την οδό Αχαρνών στο μελετητήριό μου στη Γλυφάδα.
Εις επήκοον όλων τών εδώ παρόντων, “τίμιε πάτερ”, ολοψύχως με ευγνωμοσύνη Σάς ευχαριστώ.
2ον) Ο πατήρ Πρίντεζης επίσης φωτοτύπησε σε πολλά φωτοαντίγραφα το κείμενο της Ομιλίας μας μαζί με τις αξιόλογες και απαραίτητες παραπομπές ως τεκμηριώσεις τών όσων αναφέραμε. Παρακαλούμε να προσέλθετε άπαντες πλησίον μας και να παραλάβετε από τον συμπαριστάμενό μου σεβαστό πατέρα Πρίντεζη Μιχαήλ φωτοαντίγραφο, ώστε στο ενδιαίτημά Σας με την άνεσή Σας να μελετήσετε το κείμενο και τις παραπομπές του, μάλιστα να το κρατήσετε ως ενδιαφέρον μελέτημα.
3ον και τελευταίο) Τον προσωπικό επί δεκαεπταήμερο αδιάκοπο “κόπον και μόχθον”1 ημερήσιο και νυκτερινό -ενίοτε έως τη 2α μεταμεσονύκτια ώρα- προς εξεύρεση, συλλογή, συστηματική κατανομή και καταγραφή τών περιεχομένων όλου τού κειμένου και των συνολικώς 50 παραπομπών τής Ομιλίας, προσφέρω «εξ όλης μου τής καρδίας2 και «εκ του βάθουε τής διανοίας»3 προς τον -επαινετικώς παρουσιάσαντα εμαυτόν στην ομήγυρή μας- προσφιλέστατο και φίλτατο πνευματικό “αδελφόν”4 μου «εν Χριστώι Ιησού τωι Κυρίωι ημών»5 πατέρα Αθανάσιο Αρμάο για την πρόσφατη συμπλήρωση πεντηκονταετίας τής ιερατικής διακονίας και συγγραφικής συνεχούς δραστηριότητάς του. Γι’ αυτόν, τον πολύγλωσσο, μελωδό, και κατά Πλάτωνα “ελλόγιμον”6, Αθανάσιον θα ίσχυε το εξής, που έγραψε Γρηγόριος ο Θεολόγος περί του Μεγάλου Αθανασίου: «Αθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι…Αρετήν δε επαινών, Θεόν επαινέσομαι, παρ’ ου τοις ανθρώποις(παρά του Οποίου στους ανθρώπους) η αρετή»7!
Ευχαριστώντας όλους τούς ακροατές μας, Σας αποχαιρετώ με προσήκοντα σεβασμό και υπόληψη.
————————————————————-
Παραπομπές
1. Βλέπ. «τον κόπον ημών και τον μόχθον» Α΄ Θεσσαλ. β΄ 9.
2. Σοφία Σολομώντος η’ 21.
3. Διοδώρου τού Ταρσέως, Σχόλια εις τους Ψαλμούς, ΒΕΠΕΣ, τόμ. 82ος, σελ.12.
4. Πρβλ. το προαναφερθέν στην Ομιλία μας, ότι είναι «κρείττων(καλύτερη) η πνευματική συγγένεια της σωματικής» Γρηγορίου Θεολόγου, Επιστολή [187], Γρηγορίωι Νύσσης, ΒΕΠΕΣ, τ. 60ος, σελ. 317(8).
5. Ρωμ. στ΄ 11.
6.Βλέπ. «ελλόγιμος, προσλαβών επιστήμην τε και μελέτην» Πλάτωνος, Φαίδρος 269d και σημασία της λέξης «ελλόγιμος…3) νεώτ. επί προσώπων, ο εν τοις γράμμασι διαπρέπων» Δ Δημητράκου, Μέγα Λεξικόν .ολης τής Ελληνικής Γλώσσης, τόμ. 3ος, σελ. 2448.
7. Γρηγορίου Θεολόγου, Εις τον Μέγαν Αθανάσιον, Επίσκοπον Αλεξανδρείας, ΒΕΠΕΣ, τόμ. 59ος, σελ. 148(16,21-22). Βλέπ. «επαινώ…μέλλων επαινέσω και συνηθέστερον επαινέσομαι» Δ. Δημητράκου, μνημ. Λεξικόν, τόμ. 3ος, σελ. 2684.
—————————————
Εσπέρας Τετάρτης, 25ης Ιανουαρίου 2012, εορτή αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου.
Ιωάννης Δ. Δρούλιας
