Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε έχουν σημασία και ειδικά σε καιρό πολέμου. Γι’ αυτό, καθώς ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται και ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται, όσοι κρατούνται όμηροι μαραζώνουν στην αιχμαλωσία και όσοι κρατούνται χωρίς δίκη αυξάνονται σε αριθμό, νιώθουμε την ανάγκη να μιλήσουμε ενάντια στην κακή χρήση ενός όρου που χρησιμοποιείται στην κοινωνική διδασκαλία : Αυτός ο όρος είναι ο «δίκαιος πόλεμος», μια έννοια που αναπτύχθηκε στην πρωτοχριστιανική αρχαιότητα, ο οποίος, προς ανησυχία μας, ως Χριστιανοί, χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να δικαιολογήσει τη συνεχιζόμενη βία τη Γάζα.
Αν και η βία βρίσκεται στο επίκεντρο της χριστιανικής μας πίστης, κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι Καθολικοί στοχαστές προσπάθησαν να διαμορφώσουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ένας πόλεμος δεν είναι μόνο αναπόφευκτος αλλά και δίκαιος. Ως αποτέλεσμα, από την εποχή του Αγίου Αυγουστίνου και του Αγίου Θωμά του Ακινάτη, η Εκκλησία έχει υιοθετήσει την έννοια του «δίκαιου πολέμου». Η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας (καν.2309) περιγράφει τα κριτήρια για ένα δίκαιο πόλεμο σημειώνοντας ότι «η ζημιά που προκαλεί ο επιτιθέμενος στο Έθνος ή την Κοινότητα των Εθνών πρέπει να είναι διαρκής σοβαρή και βέβαιη και όλα τα άλλα μέσα γα τον τερματισμό της πρέπει να έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά – πρέπει να υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας και η χρήση των όπλων δεν πρέπει να προκαλεί κακό πιο σοβαρό από αυτό που πρέπει να εξαλειφθεί».
Μετά τις φρικιαστικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, κατοικημένες περιοχές και σε ένα μουσικό Φεστιβάλ στο νότιο Ισραήλ, από την Χαμάς και άλλους υποστηρικτές της και τον καταστροφικό πόλεμο που ξεκίνησε, ως απάντηση, από το Ισραήλ, οι καθολικοί Ηγέτες, ξεκινώντας από τον Πάπα Φραγκίσκο, ζητούν συνεχώς την άμεση παύση του πυρός και την απελευθέρωση των ομήρων. Καθολικοί θεολόγοι, σε όλο τον λατινικό κόσμο, έχουν επίσης περιγράψει ότι ούτε οι επιθέσεις της Χαμάς, ούτε ο καταστροφικός πόλεμος του Ισραήλ, ως απάντηση, ικανοποιούν τα κριτήρια για «δίκαιο πόλεμο». Δεν είναι η θέση μας εδώ να επαναλάβουμε επιχειρήματα που έχουν ήδη διατυπωθεί, όπως ότι δεν εξαντλήθηκαν οι διαπραγματεύσεις πριν από τη χρήση βίας και ότι η έλλειψη δηλωμένων στόχων του Ισραήλ καθιστά αδύνατη τη μέτρηση των «σοβαρών προοπτικών επιτυχίας». Το πιο σημαντικό, οι δίκαιοι πόλεμοι πρέπει να κάνουν ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ αμάχων και μαχητών, μια αρχή που αγνοήθηκε έντονα στον παρόντα πόλεμο και από τις 2 πλευρές, με τραγικά αποτελέσματα. Οι δίκαιοι πόλεμοι πρέπει επίσης να χρησιμοποιούν μια ανάλογη χρήση βίας, κάτι που δεν μπορεί εύκολα να ειπωθεί για έναν πόλεμο, στον οποίο ο αριθμός των νεκρών Παλαιστίνιων νέων είναι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι μεγαλύτερος από αυτόν του Ισραήλ και στον οποίο η μεγάλη πλειοψηφία των θυμάτων των Παλαιστινίων είναι γυναίκες και παιδιά.
Η αμφίβολη εφαρμογή της θεωρίας του «δίκαιου πολέμου» στις σύγχρονες συγκρούσεις, ειδικά σε εκείνες που διαρκούν για δεκαετίες, έχει προκαλέσει σκέψη που υποδηλώνει ότι «δίκαιοι πόλεμοι» μπορούν να υπάρχουν σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ένα πλαίσιο στο οποίο, η ανάπτυξη της βιομηχανίας όπλων, μπορεί να προκαλέσει θάνατο και καταστροφή σε άγνωστη κλίμακα. Πρέπει να έχουμε επαγρύπνηση απέναντι σε όσους χειραγωγούν την έννοια του δίκαιου πολέμου, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Στη Γενική Ακρόαση της 11-10-23, 4 μέρες μετά την επίθεση της Χαμάς, ο Πάπας Φραγκίσκος επικαλέσθηκε το δικαίωμα του Ισραήλ, για αυτοάμυνα, απέναντι στις επιθέσεις. «Είναι δικαίωμα όσων δέχονται επίθεση να αμυνθούν». Ωστόσο, πρόσθεσε αμέσως: «Αλλά ανησυχώ πολύ για την πλήρη πολιορκία, κάτω από την οποία ζουν οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα, όπου υπήρξαν επίσης πολλά αθώα θύματα». Αργότερα, η Αγία Έδρα, αντί να χρησιμοποιήσει τη θεωρία του δίκαιου πολέμου, για να συγχωρήσει τη βία στη Γάζα, τη χρησιμοποίησε για να καλέσει το Ισραήλ να δώσει εξηγήσεις. Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Αγίας Έδρας στον ΟΗΕ δήλωσε την 24-1-24: «Οποια ενέργεια λαμβάνεται για αυτοάμυνα πρέπει να καθοδηγείται από τις αρχές της διάκρισης και της αναλογικότητας και να συμμορφώνεται με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».
Μια άλλη κριτική της αρχής του «δίκαιου πολέμου» είναι ότι μπορεί να εκτραπεί η συζήτηση στο αν αυτός διεξάγεται «ηθικά» και όχι αν μπορούσε να αποφευχθεί. Ο Πάπας Φραγκίσκος επαναλαμβάνει τακτικά ότι ο πόλεμος είναι μισητός για όλους. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ σημείωνε ότι δεν είναι πάντα αναπόφευκτος αλλά είναι πάντα μια ήττα για την ανθρωπότητα. Ο Φραγκίσκος έχει προχωρήσει την κριτική, χαρακτηρίζοντας τον πόλεμο «απάτη», καλώντας να κατευθύνουμε τις προσπάθειές μας για οικοδόμηση ανθρώπινης αδελφοσύνης.
Ως καθολικοί στους Αγίους Τόπους, συμμεριζόμαστε το όραμα του Πάπα Φραγκίσκου για έναν κόσμο ειρηνικό. Είμαστε εξοργισμένοι που πολιτικοί παράγοντες, στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, προβάλουν τη θεωρία του δίκαιου πολέμου, για να διαιωνίσουν και νομιμοποιήσουν το συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα. Αυτή η θεωρία προσπαθεί να δικαιολογήσει τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων φίλων και γειτόνων μας. Υπάρχουν εκείνοι που ισχυρίζονται ότι ο πόλεμος ακολουθεί τους κανόνες της «αναλογικότητας» υποστηρίζοντας ότι ο πόλεμος που συνεχίζεται, ως το πικρό τέλος, μπορεί να σώσει τις ζωές των Ισραηλινών στο μέλλον, εξισορροπώντας τις ζωές των χιλιάδων Παλαιστινίων που χάνονται στο παρόν: το προνόμιο της ασφάλειας των υποθετικών ανθρώπων στο μέλλον έναντι των ζωντανών, που αναπνέουν και σκοτώνονται καθημερινά. Εν ολίγοις, η χειραγώγηση της γλώσσας, της θεωρίας του «δίκαιου πολέμου», δεν αφορά μόνο λέξεις, έχει απτά, μοιραία, αποτελέσματα.
Αν και είμαστε μια μικρή κοινότητα στους Αγίους Τόπους, οι Καθολικοί είμαστε αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας αυτής της γης. Θέλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι εμείς και η θεολογική μας παράδοση δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να δικαιολογηθεί αυτή η βία. Η μαρτυρία που φέρνουμε δεν είναι του πολέμου αλλά της μεταμορφωτικής αγάπης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης, του διαλόγου και της συμφιλίωσης,της ελευθερίας και της ισότητας. Σε πνεύμα ελπίδας δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε έναν σκληρό, άδικο και καταστροφικό πόλεμο ως «δίκαιο». Πρέπει να επιχειρηματολογούμε για την ακεραιότητα τ ης γλώσσας. Παραμένουμε πεπεισμένοι ότι η αληθινή δικαιοσύνη είναι ακόμα δυνατή, αν μπορούμε να κρατήσουμε σταθερή την υπόσχεσή της.
Όταν οι λέξεις διαστρέφονται, η ίδια η γλώσσα είναι ανίκανη να σχεδιάσει ένα μέλλον απαλλαγμένο από τις μάστιγες του παρόντος. ΄Ένας, υποτιθέμενος «δίκαιος πόλεμος», που διαιωνίζει την αδικία και βαθαίνει την καταστροφή, κινδυνεύει να κάνει και τη λέξη «δικαιοσύνη» να ακούγεται ως κοροϊδία… Όλοι πρέπει να πιστέψουμε σε ένα καλύτερο μέλλον. Ήρθε η ώρα να τερματισθεί αυτή η σύγκρουση, να αποτραπεί η εξάπλωσή της, που απειλεί με παγκόσμιο πόλεμο, και να κινητοποιηθεί μια γλώσσα που ανοίγει νέους ορίζοντες
Ελπίζουμε ότι ο πόλεμος θα τελειώσει και ότι Ισραήλ και Παλαιστίνη μαζί, ζώντας σε ελευθερία και ισότητα, θα αναζητήσουν την πραγματική δικαιοσύνη, προωθώντας την αληθινή ειρήνη
Ανακοινωθέν της 30-6-2024
===========================================================
Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ χαρακτήρισε μονόπλευρο το ανωτέρω κείμενο. Προσπάθησα να το αποδώσω στο σύνολό του, για να έχει, όποιος επιθυμεί προσωπική άποψη. Ο προχθεσινός, 8-7-24, βομβαρδισμός του καθολικού σχολείου στη Γάζα, δυστυχώς επιβεβαιώνει πλήρως τις ανωτέρω εκφρασθείσες απόψεις της Επιτροπής.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΕΒΑΝΤΗΣ
ΜΕΛΟΣ ΣΥΝΟΔΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ « ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑ ΕΙΡΗΝΗ»
