Σεβασμιότατοι,
Αξιότιμοι Διευθυντές
Η Καθολική Εκκλησία, αν και μια θρησκευτική μειονότητα, μέσα στον Ελλαδικό χώρο, από αιώνες τώρα, δίνει τη μαρτυρία της με την προσπάθειά της να ανταποκρίνεται πιστή και αποτελεσματική στην τρισδιάστατη αποστολή της, δηλαδή την μετάδοση του Λόγου του Θεού (το κήρυγμα), τη λατρεία (μυστήρια κλπ) και τη Διακονία (τη φιλανθρωπία, την αλληλεγγύη προς τον αναγκεμένο Συνάνθρωπο).
Από πάντα μέσα στις Ενορίες κάθε Εκκλησιαστικής Επαρχίας στην Ελλάδα εξασκείται η φιλανθρωπία. Προσφέροντας ηθική, οικονομική, υλική και κάθε είδους συμπαράσταση στον συνάνθρωπο που την έχει ανάγκη.
Η Κάριτας στην Ελλάδα, λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Συνόδου της Καθολικής Ιεραρχίας της Ελλάδος, εστιάζοντας τις δραστηριότητές της στους πιο ευάλωτους και κοινωνικά αποκλεισμένους συνανθρώπους μας. Η Κάριτας Ελλάς συντονίζει την υλοποίηση του έργου της σε επείγουσες και μη ανάγκες, παρέχει κοινωνική υπηρεσία και συνηγορεί υπέρ ενός καλύτερου και πιο δίκαιου κόσμου για όλους τους ανθρώπους.
Η παρατεταμένη οικονομική και προσφυγική κρίση που ξέσπασε στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία καθόρισε σε μεγάλο βαθμό το έργο και τις δράσεις της με την αύξηση σημαντικών αιτημάτων βοήθειας από συμπατριώτες μας και αδελφούς Πρόσφυγες.
Στα πλαίσια αυτά, ο Πάπας Φραγκίσκος προσωπικά, οι αδελφές Τοπικές Εκκλησίες της Ευρώπης και Η.Π.Α μέσω της Κάριτας, αλλά και οι διεθνείς εταίροι μας προέκριναν την ανάγκη ενίσχυσης και ενδυνάμωσης του Εθνικού γραφείου της Κάριτας στην Ελλάδα, ώστε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην υλοποίηση προγραμμάτων τόσο για το προσφυγικό όσο και για το υπόλοιπο πεδίο δράσης της.
Η Κάριτας Ελλάς έγινε από μια μικρή οργάνωση σε μία από τις αποτελεσματικότερες και πιο αξιόπιστες οργανώσεις αναφορικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής και προσφυγικής κρίσης στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, χάρη στην ανάπτυξη ικανοτήτων και την επιχειρησιακή αναβάθμισή της, με την τεχνογνωσία και τη χρηματική βοήθεια του δικτύου της Κάριτας (Κάριτας Ευρώπης και Διεθνής Κάριτας), κατάφερε να ανταποκριθεί σε διαφορετικές καταστάσεις που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα.
Η Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα, μέσω της Κάριτας Ελλάς, συνεχίζει την προσπάθεια να δώσει άμεσες και έμμεσες λύσεις σε αυτά τα δύσκολα ζητήματα.
Θα αναφερθώ, συνοπτικά, ως υπεύθυνος της Κάριτας στην Ελλάδα, στα εξής ζητήματα:
- Στο φαινόμενο της μετανάστευσης και της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών
- Σε ένα σύντομο ιστορικό της ελληνικής πραγματικότητας γύρω από τη μετανάστευση
- Στην κάλυψη των βασικών αναγκών προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα, μέσα από το έργο της Κάριτας που βρίσκεται σήμερα στην πρώτη γραμμή ανταπόκρισης σε αυτό το σημαντικό ανθρωπιστικό ζήτημα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο που ακολουθεί τον άνθρωπο από την αρχή της ιστορίας του. Ανθρώπινοι πληθυσμοί, για αιώνες μετακινούνταν μαζικά, είτε από την ανατολή προς τη Δύση, είτε αντίστροφα.
Το να προσπαθεί κανείς να σταματήσει τη μετανάστευση και την προσφυγιά, είναι σαν να προσπαθεί να σταματήσει τη βροχή. Παρά τα τείχη, τα συρματοπλέγματα, τις περιπολίες και τα εμπόδια, καθημερινά, χιλιάδες άνθρωποι, παίρνουν μία από τις πιο δύσκολες αποφάσεις στη ζωή τους: να εγκαταλείψουν τα σπίτια, τη χώρα, την κοινότητά τους, συχνά ακόμα και την οικογένειά τους, σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Τις πιο πολλές φορές, ρισκάρουν την ίδια τους τη ζωή σε αυτή την προσπάθεια. Πολλοί την έχασαν, άλλοι έζησαν μετρώντας απώλειες στη διαδρομή: παιδιά, οικογένεια, σύζυγο, φίλους.
Ο πόλεμος, οι συρράξεις, οι πολιτικές διώξεις, η κλιματική αλλαγή, οι φυσικές καταστροφές και η φτώχεια, αποτελούν τις βασικές αιτίες της μετανάστευσης.
Είμαστε όλοι μάρτυρες εικόνων εξαθλίωσης, βίας, απελπισίας, φόβου, ρατσισμού, αγωνίας αλλά και ελπίδας, αλληλεγγύης, αδελφοσύνης, ανθρωπιάς και συμπόνοιας.
Η μετανάστευση είναι ένα ζήτημα παγκόσμιο και όχι μόνο ευρωπαϊκό ή μεσογειακό ή Ελληνικό. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε για τους Πρόσφυγες, πάνω από 70,8 εκατομμύρια άνθρωποι είναι αυτή τη στιγμή αναγκαστικά εκτοπισμένοι από τις εστίες τους σε όλο τον κόσμο.
Είναι πολύ σημαντικό να διακρίνουμε τους όρους «πρόσφυγας», «μετανάστης» και «παράτυπος μετανάστης».
Πρόσφυγες είναι τα άτομα που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους εξαιτίας του φόβου διώξεων, διαμαχών, γενικευμένης βίας, ή άλλων καταστάσεων που έχουν διαταράξει σοβαρά την έννομη τάξη και, ως αποτέλεσμα, δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Το βασικό στοιχείο για έναν πρόσφυγα είναι ότι, το κράτος του δεν είναι σε θέση ή δε θέλει να του παρέχει προστασία οπότε εξαναγκάζεται να φύγει. Στη συνέχεια, αποζητά διεθνή προστασία σε κάποιο άλλο κράτος, είναι η διεθνής κοινότητα που αναλαμβάνει την προστασία του. Τέλος, σε ό,τι αφορά έναν πρόσφυγα, δεν επιτρέπεται ο επαναπατρισμός του μια που αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλειά του.
Αν και δεν υπάρχει επίσημος νομικός ορισμός για τον διεθνή μετανάστη, η πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί ότι διεθνής μετανάστης είναι όποιος αλλάζει τον τόπο συνήθους κατοικίας του/της, ανεξαρτήτως του λόγου μετανάστευσης ή του νομικού καθεστώτος.
Υπάρχουν περιπτώσεις που η διάκριση δεν είναι εύκολο να είναι σαφής. Σε περιπτώσεις π.χ. που ένα κράτος λαμβάνει οικονομικά μέτρα αποκλεισμού συγκεκριμένων εθνικών ή θρησκευτικών ομάδων, τα πρόσωπα που πλήττονται, μπορεί και να είναι πρόσφυγες όταν εγκαταλείπουν τη χώρα τους.
Ο μετανάστης είναι ένα άτομο, το οποίο εγκαταλείπει οικειοθελώς τη χώρα του. Παρόλο που σήμερα, οι λόγοι του ξεριζωμού είναι όλο και πιο πολύ αναγκαστικοί (φυσικές καταστροφές, απόλυτη φτώχεια κλπ) και όχι αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής, οι μετανάστες θεωρείται ότι μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα τους, ενώ οι πρόσφυγες όχι.
Η χορήγηση ασύλου στους πρόσφυγες, δεν είναι μια πράξη ανθρωπισμού και φιλανθρωπίας, είναι υποχρέωση της χώρας που τους φιλοξενεί βάσει των διεθνών συνθηκών, της ευρωπαϊκής και της ελληνικής νομοθεσίας.
Με λίγα λόγια, οι οικονομικοί μετανάστες εγκαταλείπουν τη χώρα τους προσβλέποντας σε καλύτερες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης. Οι πρόσφυγες αντίθετα, φοβούνται για τη ζωή τους, εξαιτίας της φυλής, της θρησκείας, των πολιτικών τους πεποιθήσεων κλπ. Οι οικονομικοί μετανάστες μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα τους όποτε το θελήσουν, σε αντίθεση με τους πρόσφυγες που δεν μπορούν να επιστρέψουν μέχρις ότου αλλάξει η κατάσταση ώστε να είναι ασφαλείς. Η χώρα που υποδέχεται έναν πρόσφυγα όχι μόνο δεν μπορεί να τον αναγκάσει να επιστρέψει πίσω, αλλά είναι υποχρεωμένη να του παρέχει προστασία.
Τέλος, ο όρος Παράτυπος Μετανάστης χρησιμοποιείται για τα άτομα που δεν έχουν νόμιμη άδεια εισόδου ή παραμονής σε μια χώρα. Η χρήση του όρου «παράνομος» ή «λαθρομετανάστης» και συνεπώς η κατηγοριοποίηση των παράτυπων μεταναστών ως εγκληματίες είναι λάθος. Η έλλειψη εγγράφων δεν αποτελεί από μόνη της αδίκημα και υπάγεται στο αστικό δίκαιο, και όχι στο ποινικό. Τέλος, ακόμα και αν ο παράτυπος μετανάστης δεν δικαιούται παροχής ασύλου, το κράτος που τον φιλοξενεί οφείλει πλήρη σεβασμό στα διεθνώς αποδεκτά και ισχύοντα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το 1923, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, η Ελλάδα δέχτηκε ένα τεράστιο κύμα προσφύγων από την Τουρκία. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που, με μοναδικό κριτήριο τη θρησκεία, δύο κράτη συμφώνησαν σε ανταλλαγή πληθυσμών. Σχεδόν 1.200.000 ορθόδοξοι χριστιανοί μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα από την Τουρκία, και, 600.000 μουσουλμάνοι ακολούθησαν τον αντίθετο δρόμο.
Η τότε ελληνική κυβέρνηση, είχε να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο πρόβλημα μια που, το 20% του πληθυσμού της χώρας, ήταν πρόσφυγες από την Τουρκία. Περίπου 150.000 οικογένειες εγκαταστάθηκαν τότε σε αγροκτήματα και πολλές στις πόλεις όπου χτίστηκαν 127.000 σπίτια. Πολλοί τέλος, έμεναν σε παράγκες.
Όλο τον υπόλοιπο 20ο αιώνα, η Ελλάδα υπήρξε κατά κανόνα χώρα αποστολής μεταναστών προς τις Η.Π.Α., την Αυστραλία, τον Καναδά και χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης. Μισό εκατομμύριο Έλληνες, έφυγαν ως μετανάστες από το 1900 ως το 1930. Άλλο ένα εκατομμύριο, μεταξύ 1946 ως το 1977. Τέλος, με την πρόσφατη οικονομική κρίση στην Ελλάδα, άλλο μισό εκατομμύριο αναζήτησε μια καλύτερη ζωή στις ευρωπαϊκές χώρες.
Τη δεκαετία του 1990, χρόνια μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης, η Ελλάδα δέχτηκε ένα δεύτερο μεγάλο κύμα μεταναστών. Με την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, πρόσφυγες από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Πολωνία αλλά και Έλληνες από τον Πόντο και τη Βόρειο μετανάστευσαν στην Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι μόνο από την Αλβανία μετανάστευσαν 1.000.000 άνθρωποι.
Παρά τα προβλήματα, τις αντιδράσεις και τις δυσκολίες, το νέο αυτό κύμα μεταναστών μπόρεσε να ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία σχετικά γρήγορα. Απασχολήθηκαν κυρίως στη γεωργία, τις οικοδομές, οικιακές κ.α. εργασίες. Η εγκατάστασή τους από την άλλη σε πολλές αγροτικές περιοχές ή και νησιά, όχι μόνο οδήγησε σε μια δημογραφική τόνωση του ντόπιου πληθυσμού αλλά απέτρεψε το κλείσιμο πολλών σχολείων λόγω έλλειψης μαθητών.
Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Το καλοκαίρι του 2015, και στη μέση μια σκληρής οικονομικής κρίσης που είχε τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις στον Ελληνικό λαό, ένα τεράστιο κύμα προσφύγων, κυρίως από τη Συρία, άρχισε να καταφθάνει στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας και των ελληνικών νησιών. Χιλιάδες άνθρωποι έφταναν με βάρκες σχεδόν σε όλα τα νησιά που βρίσκονταν κοντά στα τουρκικά παράλια. Μόνο το 2015, πέρασαν από την Ελλάδα 857.000 πρόσφυγες, το 2016 άλλοι 174.000, μέχρι το κλείσιμο των ευρωπαϊκών συνόρων και την Κοινή Δήλωση Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το Μάρτιο του 2016, οι πρόσφυγες και μετανάστες που φτάνουν στην Ελλάδα, δεν μπορούν πια να περάσουν τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας προς τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και τα αιτήματα ασύλου υποβάλλονται στην Ελλάδα.
Οι ρυθμοί νέων αφίξεων μειώθηκαν τα επόμενα χρόνια, αλλά από το καλοκαίρι του 2019 μέχρι σήμερα, αυξήθηκαν σημαντικά. Πάνω από 20.000 έφτασαν στην Ελλάδα μόνο τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο.
Η ένταση στις προσφυγικές ροές έχει δημιουργήσει περαιτέρω πιέσεις στα ήδη υπερπλήρη κέντρα υποδοχής στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, ιδίως στη Σάμο και τη Λέσβο. Έως τις 30 Σεπτεμβρίου, βρίσκονταν στα νησιά σχεδόν 30.700 πρόσφυγες και μετανάστες, από τους οποίους περίπου 25.900 βρίσκονταν στα πέντε Κέντρα Υποδοχής ενώ η χωρητικότητά τους είναι για 5.400. Οι συνθήκες στα νησιά παραμένουν δεινές και χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ των οποίων πολλές οικογένειες με μικρά παιδιά, εκτίθενται σε πολλούς κινδύνους. Στους κινδύνους αυτούς περιλαμβάνονται αυτοί που προκαλούνται από τον υπερσυνωστισμό και τις ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής, κίνδυνοι πυρκαγιάς, αυξανόμενες εντάσεις στις αγανακτισμένες κοινότητες, καθώς και σεξουαλική και έμφυλη βία. Είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης, όπως σε αυτοσχέδια καταλύματα και θερινές σκηνές σε μεγάλες εκτάσεις έξω από τα κέντρα υποδοχής χωρίς φως και άλλες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα οι κίνδυνοι να είναι αυξημένοι ιδίως για τις γυναίκες και τα παιδιά. Η πρόσβαση σε ιατρική και ψυχοκοινωνική στήριξη στα κέντρα υποδοχής είναι πολύ περιορισμένη λόγω του πολύ μικρού αριθμού επαγγελματιών υγείας και κοινωνικών λειτουργών που παρέχει το Κράτος .
Οι περισσότεροι άνθρωποι που φτάνουν παράτυπα στην Ελλάδα προσπαθούν να ξεφύγουν από συρράξεις, διώξεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όσοι φθάνουν μέσω θαλάσσης προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν και τη Συρία, αλλά και από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Ιράκ και την Παλαιστίνη. Πολλοί χρήζουν διεθνούς προστασίας και θα πρέπει να τους παρέχεται άμεση πρόσβαση σε διαδικασίες ασύλου ώστε η αίτηση ασύλου που υποβάλλουν να εξετάζεται με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο.
Πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες συνέχισαν να μετακινούνται με τη βοήθεια διακινητών, από την Ελλάδα μέσω των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ μικρός μόνο αριθμός παρέμεινε στα Δυτικά Βαλκάνια και ζήτησε άσυλο εκεί. Φέτος, έως τις 30 Σεπτεμβρίου, το Υπουργείο Ασφαλείας είχε αναφέρει ότι περίπου 21.800 άτομα είχαν φτάσει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ χιλιάδες συγκεντρώνονται στα βορειοδυτικά, κοντά στα σύνορα με την Κροατία. Στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες εξακολουθούν να αναφέρουν ότι υπήρξαν θύματα ξυλοδαρμού και ότι τους επέστρεψαν πίσω στα σύνορα. Πολλές αναφορές προέρχονται από άτομα που επεστράφησαν άτυπα από τα σύνορα της Κροατίας με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και από τα σύνορα της Κροατίας με τη Σερβία, ενώ υπάρχουν και αναφορές για άτυπες αναγκαστικές επιστροφές στη Σερβία από άλλα γειτονικά κράτη.
Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, υπάρχουν πάνω από 95.000 πρόσφυγες. Από αυτούς, το ένα τρίτο βρίσκεται στα νησιά σε εξαιρετικά δυσμενείς και απάνθρωπες συνθήκες. Περίπου 25.000 φιλοξενούνται σε διαμερίσματα, κτίρια και ξενοδοχεία με το πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ» της Ύπατης Αρμοστείας. Οι υπόλοιποι διαμένουν σε ανοικτά κέντρα υποδοχής (camps) στην ελληνική ενδοχώρα όπου επίσης υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις σε θέματα ασφάλειας, ιδιωτικότητας και αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Οι υπηρεσίες ασύλου στην Ελλάδα, αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλες προκλήσεις προκειμένου να ανταπεξέλθουν στα χιλιάδες αιτήματα. Ο μεγάλος αριθμός των αιτήσεων, η ανεπάρκεια σε προσωπικό και η μεγάλη γραφειοκρατία, οδηγούν χιλιάδες ανθρώπους σε αναμονή που μπορεί να φτάνει ακόμα και τα 2 χρόνια.
Δυστυχώς, στη διαχείριση αυτής της ευρωπαϊκής – και όχι μόνο ελληνικής – προσφυγικής κρίσης, η Ευρώπη απέτυχε να στηρίξει τις αρχές της αλληλεγγύης και της ισότητας ανάμεσα στα μέλη της. Με μονομερείς αποκλεισμούς συνόρων και τις αρνήσεις πολλών κρατών να υποδεχτούν και να φιλοξενήσουν πρόσφυγες στο βαθμό που τους αναλογεί, οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου αφήνονται να λύσουν τα πρόβλημα μόνες τους ως κράτη – σύνορα που λειτουργούν ως πρώτη υποδοχή.
Παρά τις χρηματοδοτήσεις, είτε προς το κράτος είτε προς μεγάλες οργανώσεις, κυβερνητικές και μη, η Ελλάδα αδυνατεί να ανταπεξέλθει σε αυτούς τους ρυθμούς άφιξης νέων πληθυσμών προσφύγων και μεταναστών.
Το προσφυγικό ζήτημα, γίνεται πεδίο εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης και εκμετάλλευσης με επικίνδυνες προεκτάσεις για τη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας. Επίσης, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι, η αλληλεγγύη χάνει τη δυναμική της ακόμα και μέσα στην ελληνική επικράτεια, όταν, δήμοι και κοινότητες, αντιδρούν στην υποδοχή και φιλοξενία προσφύγων στο βαθμό που τους αναλογεί.
Η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, οι επιθετικές συμπεριφορές απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες, είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για μια κοινωνία δημοκρατική που εύκολα μπορεί να πειστεί ότι ο «ξένος» είναι το βασικό της πρόβλημα.
Όσο στην ευρύτερη περιοχή εξακολουθεί να υφίσταται ο πόλεμος, η βία, η απόλυτη φτώχεια και η ανασφάλεια, η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει να αγνοεί την αμείλικτη πραγματικότητα των χιλιάδων ανθρώπων που δεν έχουν άλλη επιλογή από τη φυγή από τον τόπο τους.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κάριτας Ελλάς, εδώ και 4 χρόνια στηρίζει με πολύπλευρο έργο τους πρόσφυγες και μετανάστες, σε συνεργασία πάντα με άλλους φορείς και οργανώσεις, κρατικούς και μη.
ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ:
- ΕΙΔΗ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ:
Τόσο στα νησιά της Λέσβου, της Χίου, της Κω, της Σάμου, της Ρόδου, όσο και στην Αθήνα και την Ειδομένη, η Κάριτας Ελλάς προχώρησε στην παροχή χιλιάδων ειδών πρώτης ανάγκης: τροφίμων, ρούχων, κουβερτών, υπνόσακων, σκηνών, πακέτα προσωπικής υγιεινής, πάνες, σακίδια, καροτσάκια για τα μωρά, σεντόνια και πολλά άλλα. Βοήθησε στη βελτίωση των συνθηκών ζωής στις δομές φιλοξενίας με παροχή χημικών τουαλετών, εγκαταστάσεων για ντους, παροχή φωτισμού, απεντομώσεις και άλλες παρεμβάσεις ανάλογα πάντα με τις ανάγκες.
- ΣΤΕΓΑΣΗ:
Η Κάριτας Ελλάς ήταν η πρώτη οργάνωση που προχώρησε στην παροχή ασφαλούς στέγασης σε πρόσφυγες εστιάζοντας σε μονογονεϊκές οικογένειες, εγκύους και οικογένειες με μικρά παιδιά.
Με την ενοικίαση 3 ξενοδοχείων, 1 στη Λέσβο και 2 στην Αθήνα μπόρεσε να προσφέρει ζεστά γεύματα, ασφαλή και αξιοπρεπή στέγαση για τους πρόσφυγες που έφταναν εξαθλιωμένοι στα Ελληνικά νησιά και την Αθήνα, ώστε να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τα βόρεια σύνορα με την υπόλοιπη Ευρώπη. Στο διάστημα αυτό, πάνω από 8.000 άνθρωποι διέμειναν για 2-3 νύχτες στα ξενοδοχεία αυτά. Με το κλείσιμο των συνόρων, η Κάριτας Ελλάς, διατήρησε τα ξενοδοχεία για τους πρόσφυγες που είχαν αποκλειστεί στη χώρα μας φιλοξενώντας κυρίως τις πιο ευάλωτες περιπτώσεις δηλαδή οικογένειες με πολλά παιδιά, έγκυες γυναίκες κλπ.
Στη συνέχεια, σε συνεργασία με την Κάριτας Η.Π.Α. και την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι Κάριτας Ελλάς και Αθήνας, φιλοξενούν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη περίπου 1800 ψυχές σε διαμερίσματα και ξενώνες.
Στη δομή των Διαβατών, η Κάριτας Ελλάς αγόρασε και τοποθέτησε 50 οικίσκους για τη φιλοξενία προσφύγων.
Στην περιοχή του Νέου Κόσμου, η Κάριτας Ελλάδας λειτουργεί ένα ευέλικτο πρόγραμμα κοινωνικής εστίας σε συνεργασία με την Εξαρχία των Εν Ελλάδι Αρμενίων Καθολικών και την Κοινότητα του Πάπα Ιωάννη ΧΧΙΙΙ. Έμφαση δίνεται σε ευάλωτες οικογένειες που φιλοξενούνται στο κτίριο της Νουντσιατούρας το οποίο δόθηκε μέσα στο 2018 στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται κυρίως από την Κάριτας Γερμανίας, Ιταλίας και Σουηδίας.
Το κύριο στοιχείο είναι η προσπάθεια δημιουργίας και λειτουργίας ενός κοινοτικού μοντέλου που θα διέπεται από την αρχή της πολυπολιτισμικότητας και θα είναι διαθρησκευτικό. Η επιτυχία του έργου έγκειται στην ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού, η προώθηση της αρμονικής συμβίωσης και ενσωμάτωσης των προσφύγων, καθώς και στην αντιμετώπιση περιστατικών αποκλεισμού και κοινωνικής απομόνωσης.
- Κοινωνικές και άλλες Υπηρεσίες:
Παράλληλα με την παροχή στέγασης, τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη, δημιουργήθηκαν 3 Κοινωνικά Κέντρα για την παροχή αρωγής τόσο σε πρόσφυγες – μετανάστες, όσο και σε ευάλωτους ή άνεργους Έλληνες.
Επίσης, σταθερή ομάδα της Κάριτας Ελλάς παρέχει βοήθεια σε πρόσφυγες στη δομή του Καρα Τεπέ στη Λέσβο. Σε αυτούς τους χώρους οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι:
- Κοινωνική, ψυχολογική και ψυχιατρική βοήθεια.
- Στήριξη για την εγγραφή των παιδιών στο σχολείο
- Καθοδήγηση των προσφύγων για την απόκτηση νομικών και άλλων διοικητικών εγγράφων
- Εργασιακή και νομική συμβουλευτική
- Συνοδεία σε υπηρεσίες με παροχή μεταφραστών που βοηθούν στην επικοινωνία.
- Δραστηριότητες για την ομαλή ενσωμάτωση των προσφύγων μέσα από δράσεις πολιτισμικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές
- Μαθήματα ελληνικής και αγγλικής γλώσσας
- Παροχή φοροτεχνικών υπηρεσιών
- Ψυχαγωγικές δραστηριότητες για ενήλικες και παιδιά, όπως καλοκαιρινό σινεμά, μαθήματα φωτογραφίας και άλλες δραστηριότητες.
- Διευκόλυνση Πρόσβασης στην Υγειονομική Περίθαλψη
Παρατηρώντας την τεράστια δυσκολία επικοινωνίας στις υπηρεσίες υγείας λόγω της έλλειψης μεταφραστών στα νοσοκομεία, η Κάριτας Ελλάς υλοποίησε μια καινοτόμο δράση: Σε συνεννόηση με τις διοικήσεις μεγάλων νοσοκομείων, τοποθέτησε μεταφραστές σε μόνιμη βάση ώστε να διευκολύνει τους γιατρούς στο δύσκολο έργο τους.
Ταυτόχρονα, λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο νησί της Χίου υπάρχει μόνο ένα ασθενοφόρο για την κάλυψη των αναγκών, η Κάριτας Ελλάς ανέλαβε τη μεταφορά και συνοδεία των προσφύγων από τον καταυλισμό της Βιάλ στο νοσοκομείο.
- Πρόγραμμα ενσωμάτωσης αναγνωρισμένων προσφύγων
Σε συνεργασία με την Κάριτας Η.Π.Α. και το Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, οι Κάριτας Ελλάς και Αθήνας συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα ενσωμάτωσης των προσφύγων που έχουν πάρει αναγνώριση στην Ελλάδα. Το Πρόγραμμα έχει δύο πυλώνες: α. Στέγαση: Οι ομάδες της Κάριτας Ελλάς, βοηθούν τους πρόσφυγες να βρουν και να ενοικιάσουν το δικό τους σπίτι ενώ θα υποστηρίζονται για 6 μήνες στην κάλυψη του μηνιαίου ενοικίου τους και β. Εκπαίδευση: Θα εγγράφονται σε μαθήματα εντατικής εκμάθησης της Ελληνικής γλώσσας καθώς και ανάπτυξης επαγγελματικών, κοινωνικών και άλλων δεξιοτήτων για την ανεύρεση εργασίας
Επίλογος
Το 2015, αποτελεί ένα έτος ορόσημο, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλη την Ευρώπη. Μέσα από την αναπάντεχη εισροή χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών προς την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Ισπανία, το ευρωπαϊκό σύνορο έδειξε ότι καταρρέει και τα αδιέξοδα της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής έγιναν ορατά σε όλους μας.
Αν, αυτό που έκανε την Ευρωπαϊκή ιδέα μοναδική είναι το πρότυπο σεβασμού και προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης, η πρόσφατη προσφυγική κρίση έδειξε ότι η Ευρώπη εγκλωβίζεται στο δίλημμα μεταξύ συνοριακής ασφάλειας και ανθρωπισμού.
Σε όλη την περιφέρεια της Ε.Ε., στις ζώνες πολιτικής και οικονομικής της επιρροής, στις πρώην αποικίες της, βασικά χαρακτηριστικά είναι η γεωπολιτική αστάθεια και η οικονομική εξαθλίωση. Δυστυχώς, η διπλωματική αδράνεια, οι αποτυχημένες επεμβάσεις και οι εκμεταλλευτικές πρακτικές οδήγησαν σε χιλιάδες απελπισμένων ανθρώπων να αναζητούν μια καλύτερη τύχη μέσα στην Ευρώπη. Αποτέλεσμα της μαζικότητας του φαινομένου αυτού, είναι οι δυσκολίες στην εξέταση των αιτημάτων ασύλου ένα προς ένα, όπως πρέπει να γίνει αλλά και οι δυσκολίες στην επιστροφή όσων δεν δικαιούνται ασύλου. Χιλιάδες ανθρώπων εγκλωβίζονται στην Ελλάδα, ζώντας σε συχνά αφόρητες συνθήκες και ίσως μελλοντικά και σε καταστάσεις αναγκαστικού εγκλεισμού.
Την ίδια στιγμή όμως, τουλάχιστον στην Ελλάδα, γίναμε μάρτυρες συγκινητικών εκδηλώσεων αλληλεγγύης και κοινωνικής στήριξης τόσο από απλούς πολίτες, όσο και από μια απέραντη ποικιλία ελληνικών και διεθνών οργανώσεων, αυθόρμητων πρωτοβουλιών της τοπικής κοινωνίας αλλά και δήμων και κοινοτήτων. Πρόκειται για όλους εκείνους τους μη κυβερνητικούς ή τοπικούς φορείς στους οποίους μεταφέρθηκε στην πράξη, τόσο από το Ελληνικό δημόσιο, όσο και από την Ευρώπη, η βασική μέριμνα για την προστασία της αξιοπρέπειας των χιλιάδων αυτών ψυχών.
Πόσο πιθανό είναι η Ευρώπη να διαχειριστεί το φαινόμενο αυτό συνολικά και με μία ισότιμη κατανομή των μελών της? Εξακολουθεί να αποτελεί ένα ερωτηματικό με μία τάση προς μια αρνητική απάντηση.
Όπως αναφέρει ο Etienne Balibar “To να επαναλαμβάνεις διαρκώς ότι το ηθικό θεμέλιο της Ευρωπαϊκής κατασκευής, ο διακριτικός της χαρακτήρας, έγκειται στην προαγωγή των δικαιωμάτων του ανθρώπου και, ταυτόχρονα, να αρνείσαι κάθε έννοια σχετικής υποχρέωσης, είναι ένας από τους ασφαλέστερους τρόπους να χάσει ένας πολιτικός θεσμός την νομιμοποίησή του».
Κλείνοντας, θα ήθελα να υπενθυμίσω τα λόγια του Πάπα Φραγκίσκου:
«Οι πόλεμοι πλήττουν μόνο κάποιες χώρες του κόσμου, όμως τα όπλα με τα οποία γίνονται, παράγονται και πωλούνται από άλλες χώρες, που εμφανίζονται κατόπιν απρόθυμες να υποδεχθούν τους πρόσφυγες που δημιουργούν οι συρράξεις».
Στην ίδια ομιλία του, τόνισε ότι οι ηγέτες των κρατών του κόσμου γίνονται ολοένα πιο «ελιτιστές και σκληροί έναντι των αποκλεισμένων» και πρόσθεσε ότι είναι καθήκον των χριστιανών να φροντίζουν όλους όσοι αφέθηκαν πίσω από την «κουλτούρα της απόρριψης των αχρήστων» που ριζώνει, κατ’ αυτόν, στην κοινωνία.
«Αυτό σημαίνει να είσαι γείτονας όλων αυτών που υφίστανται κακομεταχείριση, που εγκαταλείπονται στους δρόμους του κόσμου μας, να καταπραΰνεις τις πληγές τους, να τους πηγαίνεις στο πλησιέστερο καταφύγιο όπου μπορούν να ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους».
Ο κόσμος δεν μπορεί να επιδεικνύει αδιαφορία μπροστά στην «παγερή απομόνωση, την περιφρόνηση και τις διακρίσεις που υφίστανται όσοι δεν είναι “δικοί μας”».
