Αυτές τις ημέρες ακούγονται συχνότερα όσο ποτέ οι λέξεις «βασίλισσα», «βασιλιάς», «βασίλειο». Αυτήν την τελευταία λέξη, την μεταχειρίστηκε -συχνά- και ο ίδιος ο Χριστός.
Πράγματι, η βασική εικόνα που χρησιμοποίησε ο Χριστός για να αναγγείλει το ένδοξο μέλλον του ανθρώπου, είναι η εικόνα της «Βασιλείας του Θεού». Οι πρώτες λέξεις του Χριστού που αναφέρονται στο Ευαγγέλιο έχουν ως εξής: «Οι καιροί συμπληρώθηκαν, η Βασιλεία του Θεού πλησιάζει. Μετανοείτε και πιστεύετε στο Ευαγγέλιο» (Μαρ. 1,15). Η Βασιλεία του Θεού θα παραμείνει το κεντρικό θέμα του κηρύγματος του Χριστού. Η θεολογία προσπαθεί να παρουσιάσει και σήμερα μ’ αυτή την εικόνα την πίστη της Εκκλησίας γύρω από το μέλλον του ανθρώπου.
Τι είναι η Βασιλεία του Θεού;
Η Βασιλεία του Θεού, σαν υπόσχεση στο Λαό του Ισραήλ, η ίδια που ανήγγειλε ο Χριστός, είναι η τελική και οριστική νίκη του Θεού ενάντια στους εχθρούς του ανθρώπου: αμαρτία, κακό, αδικία, καταπίεση, πόνος και θάνατος. Είναι η εξουσία του Λόγου του Θεού πάνω στην ιστορία του ανθρώπου. Είναι η είσοδος του ανθρώπου στη νέα γη και στους καινούργιους ουρανούς.
Ο Χριστός κήρυξε τον ερχομό της Βασιλείας. Μέσω του Χριστού, ο Θεός εγκαινίασε ήδη αυτή τη Βασιλεία στην ιστορία μας. Με τη ζωή του ο Χριστός πραγματοποίησε «από τώρα-πρόωρα» τον ερχομό της Βασιλείας. Πράγματι, με την Ανάστασή του, νικήθηκε ο θάνατος και έγινε φανερός ο ένδοξος προορισμός του ανθρώπου. Στο τέλος των καιρών, ο Χριστός θα επανέλθει να εγκαταστήσει οριστικά και φανερά την ένδοξη Βασιλεία. Η έκφραση του Χριστού: «Η Βασιλεία του Θεού πλησιάζει» σημαίνει ότι η νίκη του Θεού πάνω στο κακό έχει ήδη εγκαινιαστεί για το Λαό του και ότι ο καινούργιος «αιώνας» άρχισε ήδη να ενεργεί στο παρόν. Η μέλλουσα Βασιλεία του Θεού πλησιάζει, ελευθερώνοντας τον άνθρωπο από την αμαρτία και την αδικία και τον ετοιμάζει για μία συμφιλιωμένη ανθρωπότητα.
Με τι δεν πρέπει να ταυτιστεί η Βασιλεία του Θεού;
- Όχι με τον παράδεισο (ουρανό). Ο Χριστός ανήγγειλε τον ερχομό της Βασιλείας του Θεού με τρόπο ώστε να ξεπερνάει τη διαφορά μεταξύ ουρανού και γης. Ουρανός και γη είναι «διαστημικές» έννοιες. Ο Χριστός μιλάει για «νέους καιρούς». Η Αγία Γραφή αναφέρεται στους «νέους ουρανούς και στη νέα γη» (Α΄ Πε. 3,13. Απ. 2,1). Η μέλλουσα νίκη του Χριστού πάνω στο κακό θα πραγματοποιηθεί και στην ιστορία. Υπερβαίνει όμως και ξεπερνά την ιστορία. Αν ταυτίσουμε τη Βασιλεία του Θεού με τον παράδεισο, ξεχνάμε ότι η γη και η ιστορία είναι ο χώρος όπου ο Θεός συναντά τους ανθρώπους και μετατρέπει την προσωπική και κοινωνική τους ζωή.
- Όχι με την προσωπική σωτηρία. Ο Ιησούς ανήγγειλε τον ερχομό της Βασιλείας με τρόπο που ξεπερνάει τη διαφορά μεταξύ προσώπου και κοινωνίας. Η μέλλουσα Βασιλεία, σαν σωτηρία, αφορά όλα τα πρόσωπα των διαφόρων θρησκευτικών και πολιτικών κοινωνιών. Όλες οι κοινωνικές δομές θα ξαναδημιουργηθούν. Με το να ταυτίσουν το Μήνυμα της Βασιλείας με την προσωπική σωτηρία, οι χριστιανοί είχαν συχνά ξεχάσει ότι οι υποσχέσεις του Θεού αφορούν και την τροποποίηση της κοινωνίας. Για τον Ιησού, η σωτηρία δεν είναι μία προσωπική υπόθεση, αλλά κοινωνική και «δημόσια». Η ταύτιση της Βασιλείας με την προσωπική σωτηρία περιορίζει τις υποσχέσεις του Θεού σε μία προσωπική υπόθεση.
- Όχι με την αθανασία της ψυχής. Ο Ιησούς ανήγγειλε τη Βασιλεία με τρόπο που ξεπερνάει τη διαφορά μεταξύ ψυχής και σώματος. Η σωτηρία αφορά όλο τον άνθρωπο: Το σώμα του, την κοινωνική του ύπαρξη, το θάνατό του. Με το να ταυτίσουν τη Βασιλεία με τη σωτηρία της ψυχής, οι χριστιανοί είχαν ξεχάσει ότι οι υποσχέσεις του Θεού μεταμορφώνουν την ιστορική ύπαρξη του ανθρώπου, σε όλες τις διαστάσεις του.
- Όχι με την Εκκλησία. Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι να αναγγείλει τη Βασιλεία και όχι να ταυτιστεί με αυτήν. Μπορεί να θεωρήσουμε την Εκκλησία σαν μια αρχή και ένα σπόρο της Βασιλείας του Θεού στη γη.
Η Βασιλεία του Θεού ταυτίζεται με την «αιώνια ζωή».
Ο ερχομός του Θεού «εν δόξη» (που άρχισε ήδη μεταξύ μας και που ωστόσο παραμένει μελλοντικός), στα πρώτα τρία Ευαγγέλια ονομάζεται «Βασιλεία» (Βλέπε Ματθ. Μαρ. Λουκ.). Στο τέταρτο Ευαγγέλιο ονομάζεται «ζωή αιώνια», η δε εικόνα της Βασιλείας, μας λέει ότι, η μεγάλη νίκη του Θεού, αν και μελλοντική, βρίσκεται σε δράση ήδη από τώρα. Η εικόνα της «αιώνιας ζωής», μας λέει ότι, ήδη από τώρα ζούμε μία ζωή που μας υπερβαίνει και μας σπρώχνει εμπρός για να πραγματοποιήσουμε το πεπρωμένο μας. Μας βοηθά να ξεπερνάμε κάθε εμπόδιο και να καταλάβουμε πως ο Θεός δεν θα μας αφήσει να πεθάνουμε χωρίς να αναστηθούμε.
Οι γλωσσικές εκφράσεις της μέλλουσας Βασιλείας.
Η ένδοξη Βασιλεία που έρχεται είναι λοιπόν η νίκη του Θεού ενάντια στο κακό, σε κάθε μορφή και φάση του. Οι υποσχέσεις του Θεού αφορούν το ένδοξο μέλλον του ανθρώπου μετά το θάνατο. Αυτό το μέλλον όμως θα πραγματοποιηθεί υπό συνθήκες εντελώς άγνωστες σε μας, συνθήκες που μας ξεπερνούν και μας υπερβαίνουν. Έτσι αν και πιστεύουμε στη μέλλουσα πραγματικότητα, δεν μπορούμε να πούμε πολλά πράγματα γύρω απ’ αυτή. Ο ίδιος ο Χριστός, μιλώντας για την έσχατη πραγματικότητα του ανθρώπου και του κόσμου, μεταχειρίζεται εικόνες της αποκαλυπτικής λογοτεχνίας της εποχής του.
Οι επιπτώσεις της Βασιλείας του Θεού στο σήμερα του ανθρώπου.
Επειδή η Βασιλεία είναι η τελική νίκη του Θεού ενάντια στο κακό, σε όλες τις μορφές του κακού και όχι μόνο στην προσωπική ζωή του ανθρώπου, αλλά και στην κοινωνική, τότε ο χριστιανός πρέπει ήδη με την προσωπική και την κοινωνική του δράση να εγκαινιάσει από τώρα μία «πρόωρη» πραγματοποίηση της Βασιλείας. Έτσι, προσπαθώντας να μετατρέψει προς το καλύτερο τις κοινωνικές δομές, θα φέρει πιο κοντά του τη Βασιλεία. Εξ’ άλλου, αν πιστεύει στο ένδοξο μέλλον του ανθρώπου, όσο δοκιμασμένη και αν είναι η ζωή του, ξέρει ότι τελικά η νικηφόρα χάρη του Θεού θα εισβάλει στον κόσμο αυτό. Ο χριστιανός θεωρεί την προσωπική του ιστορία ως τον χώρο όπου πραγματοποιείται ο νικηφόρος ερχομός του Κυρίου, έστω και αν ο θάνατος τον περιμένει, έστω κι αν καταρρεύσει ο κόσμος, αυτός μένει αφοσιωμένος στο Μήνυμα της Βασιλείας. Πιστεύει πως οι δοκιμασίες τον κάνουν πιο άνθρωπο και τον φέρνουν πιο κοντά στην εικόνα του Χριστού.
Η αρετή της ζωντανής ελπίδας γίνεται έτσι, η ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζει το σήμερα, για το προσωπικό και το παγκόσμιο καθαρό Αύριο του Ανθρώπου εν Θεώ.
† Ιωάννης Σπιτέρης, Αρχιεπίσκοπος πρώην Κερκύρας
