Ακούμε ή διαβάζουμε συχνά πως ο Θεός κάνει θαύματα «κατά παραγγελία» ή ακόμα χειρότερα πως τον «αναγκάζουμε» να επέμβει θαυματουργικά, για να δικαιολογήσουμε την πίστη μας ή τους τρόπους με τους οποίους εκφράζουμε αυτήν την πίστη. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που συναντάμε σε όλες τις χριστιανικές ομολογίες, ακόμα και σε εντελώς διαφορετικές θρησκείες. Έτσι λ.χ. ο Θεός θα επέμβει ώστε να μην μολυνθούμε από τον κορωνοϊό ή από κάποια άλλη αρρώστια, αν συμμετέχουμε με πίστη σε ορισμένες λειτουργικές πράξεις, στις οποίες, εκ των πραγμάτων, υπάρχει εμφανής ο κίνδυνος της μόλυνσης. Βέβαια ο Θεός είναι ελεύθερος, στην παντοδυναμία του, να επέμβει όταν θέλει και όπως θέλει για να βοηθήσει και για να προστατέψει τα παιδιά του με τρόπο πέρα από τη λογική μας. Αλλά κανένας δεν μπορεί, εκ των πρότερων, να εξαναγκάσει το Θεό να επεμβαίνει θαυματουργικά όποτε εμείς νομίζουμε και όποτε εμείς θέλουμε, έστω και στις πιο ιερές θρησκευτικές πράξεις.
Για να γίνει αντιληπτό αυτό που εννοώ σας παραθέτω μέρος ενός παλαιότερου άρθρου μου γύρω από τη σημασία και το σκοπό των θαυμάτων του Ιησού, πρότυπο όλων αυτών των φαινομένων στην ιστορία της χριστιανοσύνης, του χτες και του σήμερα.
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ
Τι σημασία έχουν τα θαύματα του Χριστού; Ποια λυτρωτική αξία έχουν για μας; Ο Χριστός θεράπευσε μονάχα μερικούς αρρώστους της εποχής του, ενώ στην εποχή μας πεθαίνουν κάθε χρόνο δέκα εκατομμύρια άνθρωποι μόνο από τον καρκίνο, και όμως ο Χριστός δεν επεμβαίνει για να τους θεραπεύσει. Ο Χριστός χόρτασε πέντε χιλιάδες άτομα με τον πολλαπλασιασμό των άρτων και όμως σήμερα το 1/3 της ανθρωπότητας υποφέρει από την πείνα. Εξ’ αιτίας του κορωνοϊού, μέχρι αυτή τη στιγμή έχουν πεθάνει πάνω από 400.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο και ο αριθμός αυξάνεται όλο και περισσότερο. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι πως ο Θεός και σήμερα εκφράζει την παντοδυναμία του και την αγάπη στου ανθρώπους επεμβαίνοντας στην ζωή τους «με χέρι κραταιό». Ωστόσο τα θαύματα του Ιησού δεν έχουν σημασία αυτά κάθε αυτά, αλλά θέλουν να φανερώσουν κάτι για τους ανθρώπους της εποχής του Ιησού, αλλά και για εμάς σήμερα.
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ ΣΚΟΠΟ ΝΑ ΜΑΣ ΦΑΝΕΡΩΣΟΥΝ
ΤΗΝ ΑΟΡΑΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Τα Ευαγγέλια δε μεταχειρίζονται ποτέ τη λέξη «θαύμα», αλλά εκφράσεις όπως: «Τα έργα του Χριστού», «σημεία», «σημεία και δυνάμεις». Μπροστά σ’ αυτά τα «έργα του Χριστού» ο λαός «θαυμάζει». Είναι ακριβώς η ίδια ορολογία που μεταχειρίζεται η Παλαιά Διαθήκη όταν αναφέρεται στα «θαυμάσια έργα» που είχε επιτελέσει ο Ιαχβέ κατά την Έξοδο από την Αίγυπτο, χάριν του λαού Του. Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη χριστιανική κοινότητα είδε στα «έργα του Χριστού» τη συνέχιση των θαυμαστών επεμβάσεων του Θεού υπέρ του λαού Του. Όπως στο παρελθόν, ο Θεός βοήθησε με «θαυμαστό τρόπο» τους ανθρώπους που πίστευαν σ’ Αυτόν και τον εμπιστεύθηκαν και το ίδιο εξακολουθεί να κάνει και τώρα στο πρόσωπο του Ιησού από την Ναζαρέτ.
Αυτό σημαίνει ακόμη ότι ενώ εμείς με τη δική μας ορθολογική νοοτροπία εννοούμε το θαύμα κυρίως σαν κάτι το οποίο παραβιάζει τους νόμους της φύσης, η Αγία Γραφή εννοεί το θαύμα ως ένα «σημείο» δηλαδή ως ένα γεγονός που αποκαλύπτει και φανερώνει κάτι το κεκαλυμμένο.
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΦΑΝΕΡΩΝΟΥΝ
ΤΟ ΣΤΟΡΓΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Τα περισσότερα θαύματα που μας διηγούνται τα Ευαγγέλια αναφέρονται σε θεραπείες αρρώστων και σε εξορκισμούς. Η αρρώστια για τους Εβραίους ήταν «σημείο», μια ένδειξη ότι ο άνθρωπος βρισκόταν κάτω από την εξουσία του «Κακού». Για τη σημιτική νοοτροπία ο άνθρωπος υποφέρει κάτω από την εξουσία του Σατανά, με τον πειρασμό, την αρρώστια και τον θάνατο.
Με τον ερχομό του Χριστού, αυτό το βασίλειο του κακού καταστρέφεται και εγκαινιάζεται η Βασιλεία του Θεού: «Εάν εγώ, διώχνω τα δαιμόνια με τη δύναμη του Πνεύματος του Θεού, αυτό σημαίνει που έφτασε σε σας η Βασιλεία του Θεού» (Μτ. 12,28).
Αυτά τα «θαυμαστά έργα» του Χριστού, λοιπόν, δείχνουν τον ερχομό του αναμενόμενου Μεσσία του Χριστού, έτσι όπως τον είχαν παρουσιάσει οι προφήτες (Βλ. Μτ.11, 2-6). Αυτά τα ίδια «θαυμαστά έργα» που πράττει ο Ιησούς τα είχε προβλέψει ο Προφήτης Ησαΐας ως χαρακτηριστικά σημεία του εσχατολογικού Μεσσία (Βλ. Ησ. 26,19/29,9-10/42,18). Εξ’ άλλου ο ίδιος ο Χριστός στη συναγωγή της Ναζαρέτ εφαρμόζει στον εαυτό του το κείμενο του Ησαΐα: «Το Πνεύμα του Κυρίου είναι επάνω μου. Γι’ αυτό και με έχρισε να φέρω το χαρμόσυνο μήνυμα στους φτωχούς. Με απέστειλε να κηρύξω στους αιχμαλώτους την απελευθέρωση, και την ανάβλεψη στους τυφλούς, να στείλω τους καταπιεσμένους στην ελευθερία, να κηρύξω το έτος της χάρης του Κυρίου» (Λκ. 4,16-21).
Τα θαύματα του Ιησού, επομένως, έχουν ως κύριο σκοπό όχι να εντυπωσιάσουν ή να απαλλάξουν τους ανθρώπους από τη δεινή κατάσταση που τους δημιουργεί ο πόνος και ο θάνατος, αλλά να αποκαλύψουν την παρουσία της Βασιλείας του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού.
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΦΑΝΕΡΩΝΟΥΝ
ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Εάν τα «θαυμαστά έργα» του Χριστού, είναι «σημεία» που φανερώνουν την παρουσία της Βασιλείας του Θεού ανάμεσά μας, αποκαλύπτουν ταυτόχρονα και τη φύση αυτής της Βασιλείας. Πρόκειται για τη στοργική και ισχυρή παρουσία του Θεού η οποία εκδηλώνεται όχι μόνο με λόγια αλλά και με έργα, απελευθερώνοντας κάθε είδος δυστυχισμένου και φτωχού από κάθε μορφής σκλαβιάς. Ο Χριστός με τα έργα του, είναι αυτός για τον οποίο ο λαός έλεγε με θαυμασμό: «Όλα τα έκανε καλά, και τους κουφούς κάνει να ακούν και τους μουγκούς να μιλούν» (Μκ.7,37).
Η παρουσία του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού αποκαλύπτει μία ευεργετική και στοργική Παρουσία για τους άλλους, με άλλα λόγια τα «θαυμαστά έργα» του Χριστού φανερώνουν την ίδια τη φύση του Θεού. Μας φανερώνουν ποιος είναι ο Θεός, ο Θεός είναι ο Σωτήρας μας, νοιάζεται για εμάς. Αυτός είναι ο λόγος που ο Χριστός δεν μεταχειρίζεται τα θαύματα για τον εαυτό του, ή έστω για να επιβάλλει στους άλλους να αναγνωρίσουν τη δόξα του (Βλ. Μτ.4,1-11, Λκ.4,1-13).
Γι’ αυτό το λόγο τα θαύματα που έκανε εδώ και είκοσι αιώνες ο Ιησούς, έστω και εάν δεν επαναλαμβάνονται σήμερα με αυτή την μορφή και με αυτήν τη συχνότητα, (πεθαίνουν άνθρωποι από καρκίνο, το 1/3 της ανθρωπότητας πεινάει κ.ο.κ.), ωστόσο δεν παύουν έως σήμερα να έχουν την ίδια σημασία για εμάς, όπως εκείνη που είχαν την εποχή του Ιησού, καθώς παραμένουν «σημεία» που φανερώνουν τη φύση του Θεού. Αποτελούν ένα είδος κατήχησης που, με πράξεις, κηρύττουν ποιος είναι ο Θεός: ο Θεός είναι «ο Θεός – μαζί μας», Αυτός που νοιάζεται για το βασανισμένο λαό του. Τα θαύματα, επομένως, δεν αποτελούν αυτοσκοπό, αλλά έχουν σημασία ως σημεία για να μας αποκαλύψουν την ευεργετική παρουσία του Θεού ανάμεσά μας, και ως σημεία έχουν εκπληρώσει το σκοπό τους και εξακολουθούν να τον εκπληρώνουν και σήμερα για χάρη μας.
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΦΑΝΕΡΩΝΟΥΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΘΑΥΜΑ:
ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ
Τα ευεργετικά έργα του Χριστού για τους ανθρώπους, αρρώστους και δυστυχισμένους, είναι ένα σημείο του μεγαλύτερου θαύματος του Χριστού: του Θανάτου και της Ανάστασής Του. Η πρωτοχριστιανική Κοινωνία είδε τα θαύματα του Χριστού ως μία απόδειξη πως ο Ιησούς, με τα πάθη του, φορτώθηκε την απέραντη συμφορά του ανθρώπου και έφερε τη λύτρωση, με την ανάστασή Του.
Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, μετά την αφήγηση της θεραπείας της πεθεράς του Πέτρου, καταλήγει αναφέροντας τα λόγια του προφήτη Ησαΐα: «Αυτός επήρε τας ασθενείας μας και τας νόσους μας εβάσταξε» (Μτ. 8,16-17). Μ’ αυτή την έννοια λοιπόν, τα θαύματα, δεν αναιρούν το σταυρό από τη ζωή αυτών που πιστεύουν. Η σχέση μας με το Θεό δεν χαρακτηρίζεται από τον εξαναγκασμό, αλλά από την ελευθερία της αγάπης, ο Θεός δε μας ελκύει σε Αυτόν με την παντοδυναμία των θαυμάτων. Αντίθετα, η νικηφόρος δύναμη του Θεού κρύβεται στην αδυναμία του Σταυρού, σημαίνει ότι η αποδοχή του Σταυρού είναι η αναγκαστική διάβαση για την ελπίδα της ανάστασης. Δεν είναι τα θαύματα που μας σώζουν αλλά ο Σταυρός, από τον οποίο έπρεπε να περάσει και ο ίδιος ο Χριστός για να φτάσει στο μεγαλύτερο από τα θαύματα του Θεού: την Ανάσταση του Υιού του (Βλ. Λκ. 24-26).
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΜΑΣ ΦΑΝΕΡΩΝΟΥΝ
ΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΜΑΣ
Τα θαυμαστά έργα του Χριστού κατέχουν και μία εσχατολογική σημασία, δηλαδή αποτελούν ένα ενδεικτικό βέλος που δείχνει προς που βαδίζουμε, προς το τελικό προορισμό του ανθρώπου, προς την οριστική σωτηρία του. Η Βασιλεία του Θεού, έχει ήδη εγκαινιασθεί στο πρόσωπο του Χριστού, αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, βρίσκεται καθ’ οδόν προς την οριστική ωρίμανση στη «συντέλεια των καιρών». Υπό αυτήν την προοπτική, τα θαύματα του Χριστού δεν είναι μόνο σημεία της παρουσίας του στοργικού Θεού ανάμεσά μας, αλλά και υπόσχεση για το μέλλον. Αποδεικνύουν την τελική σωτηρία του ανθρώπου, είναι παράθυρα προς στο μέλλον, μια πρόγευση για το πώς θα είναι ο άνθρωπος όταν θα φτάσει στον οριστικό προορισμό του, όταν δηλαδή ο Θεός
«θα εξαλείψει κάθε δάκρυ από τα μάτια τους
και ο θάνατος πια δε θα υπάρχει,
ούτε πένθος ούτε κραυγή
ούτε πόνος πια θα υπάρχει,
διότι τα παλιά πέρασαν» (Απ. 21,4).
Με την πίστη μας ομολογούμε ότι ο Χριστός μας έσωσε από το βασίλειο του κακού, ωστόσο έχουμε την πικρή εμπειρία πως υπάρχει ακόμη η αρρώστια, ο θάνατος και η δυστυχία. Αλλά η πίστη μας φανερώνει, επίσης, ότι ο Χριστός ο πάσχων φορτώθηκε τον πόνο μας, και με τα θαύματά του μας απέδειξε το πώς θα είναι η τελική κατάσταση των λυτρωμένων. Καθένας που αγωνίζεται για να μειωθεί μέσα στο κόσμο, η θλίψη, η αρρώστια, ο πόνος, η φτώχεια, η δυστυχία, συνεργάζεται με το Θεό και έτσι συμβάλλει στο να ωριμάσει ο εσχατολογικός ερχομός της Βασιλείας. Γι’ αυτό ο Χριστιανός αντί να περιμένει θαύματα για τον εαυτό του, πρέπει να κάνει θαύματα αγάπης και αλληλεγγύης για τους άλλους.
† Ιωάννης Σπιτέρης
