Άσκηση της Τεσσαρακοστής, συνοδική διαδρομή
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές!
Τα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά συμφωνούν στην αφήγηση του επεισοδίου της Μεταμορφώσεως του Ιησού. Σε αυτό το γεγονός βλέπουμε την απάντηση του Κυρίου στην ακατανοησία που είχαν δείξει οι μαθητές του απέναντί του. Λίγο πριν, μάλιστα, είχε γίνει μια πραγματική σύγκρουση μεταξύ του Διδασκάλου και του Σίμωνα Πέτρου, ο οποίος, αφού ομολόγησε την πίστη του στον Ιησού ως τον Χριστό, τον Υιό του Θεού, είχε απορρίψει την αναγγελία του για το πάθος και τον σταυρό. Ο Ιησούς τον είχε επιτιμήσει έντονα: «Πήγαινε πίσω μου, Σατανά! Είσαι σκάνδαλο για μένα, επειδή δεν σκέπτεσαι σύμφωνα με τον Θεό, αλλά σύμφωνα με τους ανθρώπους!» (Ματθ. 16,23). Και ιδού, «μετά από έξι μέρες, ο Ιησούς παίρνει μαζί του τον Πέτρο και τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη τον αδελφό του, και τους ανεβάζει μόνους σ’ ένα ψηλό βουνό» (Ματθ. 17,1).
Το Ευαγγέλιο της Μεταμορφώσεως διακηρύσσεται κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή της Τεσσαρακοστής. Πράγματι, αυτή τη λειτουργική περίοδο ο Κύριος μας παίρνει μαζί του και μας οδηγεί κατά μέρος. Ακόμα κι αν οι καθημερινές μας δεσμεύσεις μας ζητούν να παραμείνουμε στα συνηθισμένα μέρη, ζώντας μια συχνά επαναλαμβανόμενη και μερικές φορές βαρετή καθημερινότητα, κατά την Τεσσαρακοστή καλούμαστε να «ανέβουμε σε ένα ψηλό βουνό» μαζί με τον Ιησού, να ζήσουμε με τον άγιο Λαό του Θεού μια ιδιαίτερη εμπειρία άσκησης.
Η άσκηση της Τεσσαρακοστής είναι μια δέσμευση, που πάντα εμψυχώνεται από τη Χάρη, για να ξεπεράσουμε την έλλειψη πίστεως και την αντίσταση να ακολουθήσουμε τον Ιησού στο μονοπάτι του σταυρού. Όπως ακριβώς αυτό που χρειάζονταν ο Πέτρος και οι άλλοι μαθητές. Για να εμβαθύνουμε τη γνώση μας για τον Διδάσκαλο, για να κατανοήσουμε πλήρως και να δεχτούμε το μυστήριο της θείας σωτηρίας, που πραγματοποιείται με την ολοκληρωτική δωρεά του εαυτού μας από αγάπη, πρέπει να αφήσουμε τους εαυτούς μας να μας οδηγήσει κατά μέρος και υψηλά, απομακρυνόμερνοι από τη μετριότητα και τη ματαιοδοξία. Πρέπει να μπούμε σε πορεία, σε ανοδική πορεία, που απαιτεί προσπάθεια, θυσία και αυτοσυγκέντρωση, όπως μια πεζοπορία στο βουνό. Αυτά τα προαπαιτούμενα είναι επίσης σημαντικά και για τη συνοδική πορεία που, ως Εκκλησία, δεσμευθήκαμε να πραγματοποιήσουμε. Θα μας κάνει καλό να στοχαστούμε πάνω σ’ αυτή τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην άσκηση της Τεσσαρακοστής και τη συνοδική εμπειρία.
Κατά την «απόσυρση» στο όρος Θαβώρ, ο Ιησούς παίρνει μαζί του τρεις μαθητές, που επιλέχθηκαν για να γίνουν μάρτυρες ενός μοναδικού γεγονότος. Θέλει αυτή η εμπειρία της χάριτος να μην είναι μοναχική, αλλά κοινή, όπως άλλωστε και ολόκληρη η ζωή της πίστεώς μας. Τον Ιησού πρέπει να τον ακολουθούμε όλοι μαζί. Και μαζί, ως Εκκλησία οδοιπορούσα μέσα στον χρόνο, ζούμε το λειτουργικό έτος και, μέσα σε αυτό, την Τεσσαρακοστή, πορευόμενοι με αυτούς που ο Κύριος έβαλε δίπλα μας συνοδοιπόρους. Κατ’ αναλογία με την ανάβαση του Ιησού και των μαθητών στο όρος Θαβώρ, μπορούμε να πούμε ότι η πορεία μας της Τεσσαρακοστής είναι «συνοδική», αφού την κάνουμε μαζί στον ίδιο δρόμο, μαθητές του μοναδικού Διδασκάλου. Και μάλιστα γνωρίζουμε ότι ο Αυτός ο ίδιος είναι η Οδός, και επομένως, τόσο στη λειτουργική διαδρομή όσο και σε αυτή της Συνόδου, η Εκκλησία δεν κάνει τίποτε άλλο από το να εισέρχεται όλο και πιο βαθιά και πλήρως στο μυστήριο του Σωτήρος Χριστού.
Και φθάνουμε στο αποκορύφωμα. Το Ευαγγέλιο διηγείται ότι ο Ιησούς «μεταμορφώθηκε μπροστά τους: το πρόσωπό του έλαμψε σαν τον ήλιο, ενώ τα φορέματά του έγιναν λευκά σαν το φως» (Ματθ. 17,2). Αυτή είναι η «κορυφή», ο στόχος της πορείας. Στο τέλος της ανάβασης, ενώ βρίσκονται στο ψηλό βουνό με τον Ιησού, δίνεται στους τρεις μαθητές η χάρη να τον δουν μέσα στη δόξα του, να λάμπει με ένα υπερφυσικό φως που δεν ερχόταν από έξω αλλά ακτινοβολούσε από Αυτόν τον ίδιο. Η θεϊκή ομορφιά αυτού του οράματος ήταν ασυγκρίτως ανώτερη από κάθε κόπο που θα μπορούσαν να είχαν κάνει οι μαθητές στην άνοδο προς το Θαβώρ. Όπως σε κάθε απαιτητική διαδρομή προς το βουνό: ανεβαίνοντας πρέπει να κρατάς τα μάτια σου προσηλωμένα στο μονοπάτι· αλλά το πανόραμα που ανοίγεται στο τέλος εκπλήσσει και ανταμείβει με το θαυμαστό του θέαμα. Ακόμη και η συνοδική διαδικασία φαίνεται συχνά επίπονη και μερικές φορές μπορεί να αποθαρρυνθούμε. Αλλά αυτό που μας περιμένει στο τέλος είναι σίγουρα κάτι υπέροχο και εκπληκτικό, που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα το θέλημα του Θεού και την αποστολή μας στην υπηρεσία της Βασιλείας του.
Η εμπειρία των μαθητών στο όρος Θαβώρ εμπλουτίζεται ακόμη περισσότερο όταν δίπλα στον μεταμορφωμένο Ιησού εμφανίζονται ο Μωυσής και ο Ηλίας, οι οποίοι αντίστοιχα είναι η προσωποποίηση του Νόμου και των Προφητών (πρβλ. Ματθ. 17,3). Η καινοτομία του Χριστού είναι η εκπλήρωση της παλαιάς Διαθήκης και των υποσχέσεων· είναι αχώριστη από την ιστορία του Θεού με τον λαό του και αποκαλύπτει το βαθύ νόημά της. Κατ’ αναλογία, η συνοδική πορεία έχει τις ρίζες της στην παράδοση της Εκκλησίας και ταυτόχρονα είναι ανοιχτή στην καινοτομία. Η παράδοση είναι πηγή έμπνευσης για την αναζήτηση νέων οδών, αποφεύγοντας τους αντίθετους πειρασμούς της στασιμότητας και των αυτοσχέδιων πειραματισμών.
Η ασκητική πορεία της Τεσσαρακοστής και ομοίως η συνοδική έχουν και οι δύο ως στόχο μια προσωπική και εκκλησιακή μεταμόρφωση. Μια μεταμόρφωση που και στις δύο περιπτώσεις βρίσκει το πρότυπό της σε εκείνη του Ιησού και πραγματοποιείται μέσα από τη χάρη του πασχαλινού μυστηρίου του. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η μεταμόρφωση μέσα μας φέτος, θα ήθελα να προτείνω δύο «μονοπάτια» για να ανέβουμε μαζί με τον Ιησού και να φτάσουμε μαζί του στον στόχο.
Το πρώτο αναφέρεται στην επιτακτική ανάγκη που απευθύνει ο Θεός Πατέρας στους μαθητές στο Θαβώρ, καθώς αυτοί κοιτάζουν με θαυμασμό τον μεταμορφωμένο Ιησού. Η φωνή από το σύννεφο λέει: «Αυτόν να ακούτε» (Ματθ. 17,5). Οπότε η πρώτη υπόδειξη είναι πολύ σαφής: ακούστε τον Ιησού. Η Τεσσαρακοστή είναι μια περίοδος χάριτος στον βαθμό που ακούμε Αυτόν που μας μιλάει. Και πώς μας μιλάει; Πάνω απ’ όλα με τον Λόγο του Θεού, που μας προσφέρει η Εκκλησία στη θεία Λατρεία: ας μην τον αφήσουμε να πέσει στο κενό. Αν δεν μπορούμε να συμμετέχουμε πάντα στη Λειτουργία, ας διαβάζουμε τα Βιβλικά Αναγνώσματα μέρα με την ημέρα, ακόμη και με τη βοήθεια του διαδικτύου. Εκτός από τις Γραφές, ο Κύριος μας μιλάει μέσα από τα αδέλφια, ειδικά στα πρόσωπα και τις ιστορίες εκείνων που χρειάζονται βοήθεια. Αλλά θα ήθελα επίσης να προσθέσω μια άλλη πτυχή, πολύ σημαντική στη συνοδική διαδικασία: η ακρόαση του Χριστού περνάει επίσης από την ακρόαση των αδελφών ανδρών και γυναικών μέσα στην Εκκλησία, αυτή την αμοιβαία ακρόαση που σε ορισμένες φάσεις είναι ο κύριος στόχος, αλλά που ωστόσο παραμένει πάντα απαραίτητος με τη μέθοδο και το στυλ μιας συνοδικής Εκκλησίας.
Στο άκουσμα της φωνής του Πατέρα, «οι μαθητές έπεσαν με το πρόσωπο στη γη και φοβήθηκαν πολύ. Αλλά ο Ιησούς πλησίασε και αγγίζοντάς τους, είπε: “Σηκωθείτε και μη φοβάστε!”. Και σηκώνοντας τα μάτια τους δεν είδαν κανένα, παρά αυτόν, τον Ιησού, μόνο.» (Ματθ. 17,6-8). Ιδού η δεύτερη ένδειξη για αυτή την Τεσσαρακοστή: να μην καταφεύγουμε σε μια θρησκευτικότητα που αποτελείται από εξαιρετικά γεγονότα, εντυπωσιακές εμπειρίες, από φόβο μην αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα με τους καθημερινούς της κόπους, τις κακουχίες και τις αντιφάσεις της. Το φως που δείχνει ο Ιησούς στους μαθητές του είναι μια προκαταβολή της πασχαλινής δόξας και πρέπει να πάμε προς αυτό το φως, ακολουθώντας «μόνον Αυτόν». Η Τεσσαρακοστή προσανατολίζεται στο Πάσχα: η «απόσυρση» δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μας προετοιμάζει να ζήσουμε το πάθος και τον σταυρό με πίστη, ελπίδα και αγάπη, για να φτάσουμε στην ανάσταση. Ακόμη και η συνοδική πορεία δεν πρέπει να μας παραπλανήσει ότι φτάσαμε, όταν ο Θεός μας δίνει τη χάρη κάποιων δυνατών εμπειριών κοινωνίας. Ακόμη και εκεί ο Κύριος μας επαναλαμβάνει: «Σηκωθείτε και μη φοβάστε». Ας κατεβούμε στην πεδιάδα, και η χάρη που βιώσαμε ας μας στηρίξει στο να είμαστε τεχνίτες της συνοδικότητας στη καθημερινή ζωή των κοινοτήτων μας.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, το Άγιο Πνεύμα είθε να μας ενθαρρύνει κατ’ αυτή την Τεσσαρακοστή στην ανάβαση μαζί με τον Ιησού, για να βιώσουμε τη θεϊκή του λαμπρότητα και έτσι, ενισχυμένοι στην πίστη, να συνεχίσουμε την πορεία μαζί Του, δόξα του λαού του και φως των εθνών.
Ρώμη, Άγιος Ιωάννης στο Λατερανό,
25 Ιανουαρίου, εορτή της Μεταστροφής του αποστόλου Παύλου.
ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
Μετάφραση: Στανίσλαος Στουραΐτης
