Την 1η Κυριακή της Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία του Ρωμαϊκού λειτουργικού τυπικού, μας προτείνει το ευαγγελικό επεισόδιο των πειρασμών του Ιησού στην έρημο από το διάβολο, ύστερα από σαράντα ημέρες προσευχής και νηστείας.
Θα σταθούμε στον πρώτο πειρασμό και στην απάντηση του Ιησού. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μας διηγείται: «Ο Ιησούς γεμάτος από Άγιο Πνεύμα αναχώρησε από τον Ιορδάνη και οδηγήθηκε από το Πνεύμα στην έρημο, όπου για σαράντα μέρες πειραζόταν από το διάβολο. Τις ημέρες εκείνες δεν έφαγε τίποτα και όταν συμπληρώθηκαν πείνασε. Κι ο διάβολος του είπε: “Αν είσαι Υιός του Θεού, πες σ’ αυτήν την πέτρα να γίνει ψωμί”. Κι ο Ιησούς του απάντησε: “Λέει η Γραφή: Δεν θα ζήσει ο άνθρωπος μόνο me ψωμί”,» (Λουκάς 4, 1-4). Και ο Ευαγγελιστής Ματθαίος συμπληρώνει: «…αλλά με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Θεού».
Ο Ιησούς πεινάει και ο διάβολος προσπαθεί να τον «διαβάλλει» από το θέλημα του Πατέρα, παρουσιάζοντάς του τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τη σωτηρία όχι μέσω του Σταυρού, αλλά μέσω «εντυπωσιακών» πράξεων. Η απάντησή του είναι: «Ο άνθρωπος δε ζει μόνο με ψωμί, αλλά με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Θεού». Ο άνθρωπος για να ζήσει έχει ανάγκη από ψωμί, αλλά και από πνευματική τροφή. Αν του λείπουν αυτές οι δύο τροφές, πεθαίνει. Και όμως έχουμε την εντύπωση ότι ο άνθρωπος αναζητά μόνο τον άρτο.
Ο Ρωμαίος ποιητής Ιουβενάλιος, (55–135 μ.Χ.) είχε πει: «[…] [populus] duas tantum res anxius optat panem et circenses». «Ο λαός μόνο δύο πράγματα εναγωνίως επιθυμεί: ψωμί και διασκέδαση». Το γνώριζαν αυτό οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, και έτσι για να έχουν το λαό της Ρώμης μαζί τους προσπαθούσαν να ικανοποιήσουν αυτές τις απαιτήσεις τους, φτάνοντας στο σημείο ακόμα και να προσφέρουν ως θέαμα το μαρτυρικό θάνατο χιλιάδων χριστιανών.
Βέβαια ο άνθρωπος έχει ανάγκη από μια αξιοπρεπή ζωή. Στο «Πάτερ ημών» ο Κύριος μας έμαθε να προσευχόμαστε: «Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον». Για τους Εβραίους, η λέξη «άρτος» σήμαινε ότι έχει ανάγκη ο άνθρωπος για να ζήσει: τροφή, ρούχα, σκεπή… Ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να απολαμβάνουν τα βασικά αγαθά για τη ζωή τους και για αυτό εμπλούτισε άφθονα τη γη. Αν υπάρχουν άνθρωποι που στερούνται από αυτά τα αγαθά, οφείλεται στην απληστία των εθνών και τον ανθρώπων.
Μερικά Έθνη, για να έχουν περισσότερη εξουσία, περισσότερο «ζωτικό χώρο», κάνουν πολέμους, εισβάλουν σε ανεξάρτητα Κράτη, προκαλούν θάνατο, καταστροφές, προσφυγιά, αφάνταστο πόνο. Ένα τέτοιο τραγικό παράδειγμα διαδραματίζεται αυτές τις ημέρες μπροστά στα μάτια μας.
Ο άνθρωπος για να ζήσει δεν έχει ανάγκη μόνο από ψωμί, έχει και άλλες ανάγκες ακόμα πιο βασικές. Έχει ανάγκη από ελευθερία, από αξιοπρέπεια.
Ο Antoine de Saint-Exupéry έγραφε: «Υπάρχει ένα μόνο πρόβλημα για τον κόσμο: να ξαναδοθεί στους ανθρώπους ένα πνευματικό νόημα, πνευματικές ανησυχίες… Δεν μπορούμε να ζούμε με ψυγεία, ισολογισμούς, οικονομία, πολιτική. Όχι δεν μπορούμε. Δεν μπορούμε να ζήσουμε μόνο με σάρκα και χωρίς πνεύμα».
Και κυρίως, πρέπει να είμαστε «πεινασμένοι από το Θεό» όπως έγραφε ο ιερός Αυγουστίνος, ο μεγάλος Πατέρας της Δυτικής Εκκλησίας. Γι’ αυτό ο Χριστός μας έδωσε τη δυνατότητα να τραφεί η ύπαρξή μας κι από τον ίδιο τον εαυτόν Του: «Αυτός που τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου έχει αιώνια ζωή κι εγώ θα τον αναστήσω κατά την έσχατη μέρα. Διότι η σάρκα μου είναι αληθινή τροφή και το αίμα μου είναι αληθινό ποτό».
Σε μία κοινωνία όπως η δική μας, στην οποία όλα έχουν μία τιμή, όλα αγοράζονται, όλα μετριούνται, το μόνο που ενδιαφέρει τα ΜΜΕ είναι η οικονομική κατάσταση και τα σκάνδαλα, το μόνο που ενδιαφέρει τους πολιτικούς μας είναι πως θα προσφέρουν στους ψηφοφόρους οικονομικές «ελαφρύνσεις». Βέβαια, λόγια όπως αυτά του Χριστού μπορεί να μας αφήσουν αδιάφορους, και ίσως μερικοί, διαβάζοντάς τα να χαμογελάσουν ειρωνικά, και όμως ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μόνο με ψωμί, δεν είναι μονοδιάστατος, είναι φτιαγμένος για την αιωνιότητα, προέρχεται από το Θεό και βαδίζει προς το Θεό, αν του αφαιρεθεί αυτή η θεϊκή του διάσταση, θα είναι υπαρξιακά ανάπηρος, πρόκειται για τη χειρότερη αναπηρία, να αφαιρέσουμε από τον άνθρωπο το αυθεντικό και πιο πολύτιμο συστατικό του εαυτού του, δηλαδή το Πνεύμα.
Να γιατί ο Χριστός μας δίδαξε να προσευχόμαστε: «Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον».
Πρέπει να ζητάμε από το Θεό αυτό το καθημερινό ψωμί μας, γιατί τα πάντα είναι δώρο δικό του και όπως κάθε δώρο που μας δίνεται με αγάπη, προκαλεί την ευγνωμοσύνη μας. Αυτήν τη δωρεά, όμως, δεν τη ζητάμε μόνο για τον εαυτό μας, αλλά και για την κοινότητα: «Τον άρτον ημών». Το ψωμί ανήκει σε όλους, το τεμαχίζουμε για να το μοιραστούμε. Η τροφή γίνεται μ’ αυτόν τον τρόπο κοινωνία και αδελφική αγάπη. Κυρίως κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής, ας μοιραστούμε αυτόν τον άρτο με τους άλλους.
Λέμε στο Θεό: «Πατέρα, μάθε μας κάθε μέρα να γίνουμε άξιοι του άρτου που μας δίνεις, να μην το αφαιρούμε από τους άλλους, να μην το συσσωρεύουμε, άφθονα να το μοιράζουμε, όπως άφθονα μας το χορηγείς, να συμβάλλουμε να πραγματοποιηθεί ένας κόσμος στον οποίο θα υπάρχει ψωμί για όλους».
Παρακαλούμε επίσης τον Πατέρα να μας δώσει τον άρτον του αύριο, τον εσχατολογικό άρτο που έχει γίνει η πνευματική τροφή για σήμερα μετά από την ανάσταση του Κυρίου και μας πλησιάζει υπό μορφή μυστηριακή στην Αγία Ευχαριστία. Ζητάμε να μας δίνει κάθε μέρα αυτόν τον άρτο για να μη χωριστούμε ποτέ από τον Ιησού. Ας ανοίξουμε το είναι μας για να δεχθούμε αυτόν τον ζωντανό Άρτο που «κατέβηκε από τον Ουρανό». Άλλωστε, Αυτός δεν αφαιρεί τίποτα από εμάς, αλλά στο τέλος μας δίνει τα πάντα, δίνοντας τον ίδιο τον εαυτόν Του.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
Αρχιεπίσκοπος πρώην Κερκύρας
