Μία συγκλονιστική ομιλία του Ιωσήφ Ράτσινγκερ από το 2013, ποτέ έως τώρα δημοσιευμένη, περιλαμβάνεται στο νέο τόμο της Βατικανής Εκδοτικής Βιβλιοθήκης.
Ο Αείμνηστος Πάπας αναλύει τη σύγχρονη «παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας», την εμπορευματοποίηση του ανθρώπου και την ανάγκη μεταμόρφωσης της καρδιάς.
Ο Χριστός ως «αληθινός Σαμαρείτης» και η πίστη ως μοναδική απάντηση στην ψευδή πρόοδο και την καταστροφική ελευθερία.
Ένα κείμενο που παρέμεινε κρυμμένο για δώδεκα χρόνια
Η Βατικανή Εκδοτική Βιβλιοθήκη παρουσιάζει έναν νέο τόμο με 82 ομιλίες του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄, κείμενα που εκφωνήθηκαν σε μικρές, σχεδόν οικογενειακές λειτουργίες είτε κατά τη διάρκεια της θητείας του είτε μετά την παραίτησή του, αλλά ποτέ δεν είχαν δημοσιευθεί. Ανάμεσά τους, μια ιδιαίτερα έντονη και επίκαιρη ομιλία που εκφωνήθηκε στις 14 Ιουλίου 2013 στο μοναστήρι Mater Ecclesiae, την οποία δημοσιεύουμε εδώ σε ελληνική μετάφραση.
Το κείμενο αποκαλύπτει έναν Ράτσινγκερ στοχαστικό, βαθιά ανήσυχο για τη σύγχρονη πορεία της ανθρωπότητας, αλλά και ελπιδοφόρο, με το βλέμμα σταθερά στραμμένο στο Ευαγγέλιο.
Η παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας και ο άνθρωπος ως εμπόρευμα
Ο Βενέδικτος ξεκινά τη σκέψη του από την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη. Τη συνδέει άμεσα με εικόνες της σημερινής εποχής, όπως η τραγωδία της Λαμπεντούζα και τα πλήθη των μεταναστών που χάνουν τη ζωή τους αναζητώντας σωτηρία.
Ο άνθρωπος —τονίζει με έμφαση— έχει γίνει για πολλούς «εμπόρευμα». Από τους διακινητές ανθρώπων μέχρι τους εμπόρους ναρκωτικών, από τη σεξουαλική εκμετάλλευση μέχρι τα παιδιά-στρατιώτες, ο Αείμνηστος Πάπας περιγράφει έναν κόσμο όπου η ανθρώπινη ψυχή δεν αντιμετωπίζεται ως ιερή, αλλά ως αντικείμενο συναλλαγής.
«Ο άνθρωπος έπεσε στα χέρια ληστών», λέει, και περιμένει τον Σαμαρείτη που θα τον σώσει.
Πρόοδος χωρίς ψυχή: το αδιέξοδο της εποχής μας
Η νεότερη εποχή οικοδομήθηκε πάνω σε δύο μεγάλες λέξεις: πρόοδος και ελευθερία. Αλλά, όπως προειδοποιεί ο Ράτσινγκερ, χωρίς καθοδήγηση, χωρίς το «φως του Ευαγγελίου», αυτές οι έννοιες μπορούν να γίνουν διφορούμενες, ακόμη και επικίνδυνες.
Υπάρχει πραγματική πρόοδος: ο σεβασμός στους αδύναμους, η μέριμνα για τους ασθενείς, η προσπάθεια αποτροπής συγκρούσεων, η αύξηση ευαισθησίας απέναντι στην αναπηρία και τη διαφορετικότητα. Αυτά είναι, κατά τον Βενέδικτο, «πρόοδοι της ψυχής», καρπός της χριστιανικής κληρονομιάς.
Αλλά υπάρχει και η άλλη όψη: η τεχνολογία που μπορεί να καταστρέψει αντί να υπηρετήσει, η τάση να κατασκευάζει ο άνθρωπος τον ίδιο τον εαυτό του, να θεωρεί τον άνθρωπο όχι ως πρόσωπο αλλά ως προϊόν. Πρόοδος χωρίς ηθικό θεμέλιο γίνεται απειλή και οδηγεί σε «αυτοκαταστροφή».
Η ελευθερία που γίνεται νέα δουλεία
Ακόμη πιο αιχμηρός γίνεται όταν μιλά για την ελευθερία. Ενώ αναγνωρίζει τις μεγάλες κατακτήσεις —την κατάργηση της δουλείας, την ισότητα των φύλων, τον σεβασμό των παιδιών— παρατηρεί ότι μια στρεβλή αντίληψη της ελευθερίας οδηγεί σε μια νέα μορφή σκλαβιάς.
Το παράδειγμα που αναφέρει είναι χαρακτηριστικό: η «ελευθερία» που επικαλείται ο κόσμος των ναρκωτικών, η οποία καταλήγει σε απόλυτη εξάρτηση και καταστροφή.
Είναι η ελευθερία που γίνεται καρικατούρα· ελευθερία που υπηρετεί μόνο τον εαυτό και τελικά καταστρέφει τον ίδιο τον άνθρωπο.
Ο Χριστός ως ο αληθινός Σαμαρείτης της ανθρωπότητας
Απέναντι σε αυτό το σκοτεινό τοπίο, η απάντηση που προτείνει ο Βενέδικτος δεν είναι ούτε πολιτική ούτε οικονομική: είναι πνευματική.
Ο Χριστός είναι ο αληθινός Σαμαρείτης, Αυτός που σκύβει πάνω στις πληγές της ανθρωπότητας, που δίνει «λάδι και κρασί», δηλαδή τα Μυστήρια και τον Λόγο. Αυτός που προσφέρει καταφύγιο, την Εκκλησία, και μεταμορφώνει τον άνθρωπο ώστε να αποκτήσει «καρδιά από σάρκα».
Η αληθινή λύση, υποστηρίζει, είναι η μεταμόρφωση της ανθρώπινης καρδιάς: να γίνει όμοια με την καρδιά του Ιησού.
Η πίστη ως δύναμη που αλλάζει τον κόσμο
Το μήνυμα του Ράτσινγκερ καταλήγει σε μια ισχυρή πρόσκληση: να ανακαλύψουμε τον Χριστό, να πιστέψουμε, να επιτρέψουμε στη θεϊκή αγάπη να μεταμορφώσει τη ζωή και τη ματιά μας.
Η αλλαγή δεν έρχεται από οικονομικά συστήματα ή τεχνολογικές ανακαλύψεις, αλλά από ανθρώπους των οποίων η καρδιά έχει γίνει «καρδιά από σάρκα», ικανή για συμπόνια, δικαιοσύνη και αυθεντική αγάπη.
Και μόνο η ύπαρξη πίστης στον κόσμο, λέει, αρκεί για να τον μεταμορφώνει εκ των έσω.
Ένα κείμενο επίκαιρο όσο ποτέ
Παρότι γράφτηκε το 2013, η ομιλία μοιάζει να απευθύνεται κατευθείαν στη σημερινή εποχή: στις κρίσεις των μεταναστεύσεων, στην εκμετάλλευση των αδύναμων, στη σύγχυση γύρω από την έννοια της ελευθερίας, στην πνευματική κόπωση των κοινωνιών.
Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ δεν διατυπώνει απλώς μια διάγνωση· προτείνει θεραπεία: τη δύναμη της πίστης και την αναγέννηση της καρδιάς.
ΠΗΓΗ: Vatican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ.
