Το καλοκαίρι θεωρείται καιρός ξεκούρασης, χαλάρωσης και θα τολμούσα να προφέρω τη λέξη: καιρός «χαράς». Εκφράζομαι με αυτόν τον επιφυλακτικό τρόπο όσον αφορά τη χαρά, διότι οι καιροί που διανύουμε χαρακτηρίζονται από νευρικότητα, άγχος και γενικά απαισιοδοξία. Για πολλούς οι διακοπές αποτελούν ένα άπιαστο όνειρο και παράγουν επιπλέον κούραση και απογοήτευση. Επομένως, το να μιλάμε για χαρά, ακούγεται σχεδόν προκλητικό.
Γενικά υπάρχει μια μεγάλη απαισιοδοξία στη σύγχρονη κουλτούρα. Ο μεγάλος συγγραφέας Μίλαν Κούντερα που απεβίωσε πρόσφατα (11 Ιουλίου 2023), έγραψε: «Στο να ζεις δεν υπάρχει ευτυχία. Το να ζεις σημαίνει να κουβαλάς τον θλιμμένο εαυτό σου μέσα στον κόσμο…» (Μυθιστόρημα, «Η αθανασία»). Ο τίτλος του πιο γνωστού μυθιστορήματός του είναι ενδεικτικός: «Η Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι».
Και όμως, η πίστη μας, «δεν μπορεί παρά να προκαλεί χαρά, όλη τη χαρά του κόσμου. Δεν εννοείται γνήσιος χριστιανός χωρίς τη χαρά» (πάπας Φραγκίσκος).
Ακόμα και ανεξάρτητα από την πίστη μας, ο άνθρωπος, από τη φύση του, προσδοκά την ευτυχία και την χαρά. Είναι μια έννοια τόσο έντονα αισθητή, που αποτελεί ένα από τα σημεία του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ως «δικαίωμα στην ευτυχία». Τα συναισθήματα της ελευθερίας, της ειρήνης και της αλληλεγγύης, εκφράζονται μέσα από τη συγκλονιστική μουσική του Ευρωπαϊκού Ύμνου, την «Ωδή στη Χαρά», που προέρχεται από την Ενάτη Συμφωνία του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν σε στίχους του Φρίντριχ Σίλερ: «Κόρη εσύ των Ηλυσίων, ω Χαρά, σπίθα πανέμορφη, θεϊκή, ένα πύρινο μεθύσι στον δικό σου ναό μας οδηγεί». Βέβαια, τα λόγια αυτά αντανακλούν τον γερμανικό ρομαντισμό της εποχής. Η χαρά όμως, στην οποία αναφερόμαστε, εμπνέεται από εντελώς διαφορετικές αξίες.
Η ΧΑΡΑ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
Στην Αγία Γραφή, τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη, η χαρά επανέρχεται ξανά και ξανά, σαν μια συμφωνία που διατρέχει όλες τις μουσικές χορδές της ύπαρξης. Η κραυγή δοξολογίας και χαράς προς τον Θεό, το «Αλληλούια», που τόσο συχνά ακούγεται και στη χριστιανική λειτουργική ζωή, εκφράζει την πιο έντονη χαρά του ανθρώπου που πιστεύει και δοξάζει τον Θεό.
Στην Παλαιά Διαθήκη, κυρίως στο Ψαλτήριο, υπάρχουν περισσότερες από 250 λέξεις που επαναλαμβάνονται πολύ συχνά και εκφράζουν τη συγκρατημένη χαρά της προσευχής ή την ασυγκράτητη χαρά της ευγνωμοσύνης, προτρέποντας ακόμη και σε χορό και τραγούδι. «Αλαλάξτε στον Κύριο, η γη ολόκληρη, υπηρετήστε τον Κύριο με ευφροσύνη, εισέλθετε ενώπιόν του με αγαλλίαση» (Ψαλμός 100,2).
Ο ίδιος ο όρος «Ευ-αγγέλιο», περιέχει την έννοια της χαράς: πρόκειται για τα καλά νέα, το χαρμόσυνο μήνυμα της σωτηρίας που μας χάρισε ο Χριστός.
Στα Ευαγγέλια, λοιπόν, η χαρά ξεσπά και επανέρχεται με ιλιγγιώδη ένταση. Βρίσκουμε το «χαίρε» του Αγγέλου προς την Παρθένο Μαρία (βλ. Λουκάς 1,28), την αγαλλίαση του Ιωάννη στα σπλάχνα της μητέρας του Ελισάβετ (Λουκάς 1,44) και τη Μαρία από τη Ναζαρέτ να εκστομίζει τα λαμπρά λόγια του «Μεγαλυνάριου», «το πνεύμα μου αγαλλιάζει για τον Θεό, τον Σωτήρα μου» (Λουκάς 1,47).
Υπάρχει επίσης και η χαρά του πατέρα, που ξαναβρίσκει τον άσωτο γιο του, αλλά και του ποιμένα που βρίσκει το χαμένο πρόβατό του. Το κεφάλαιο 15 του Ευαγγελιστή Λουκά αποτελεί ολόκληρο έναν ύμνο στη χαρά. Και στα υπόλοιπα Ευαγγέλια και στις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου υπάρχουν πολλά παραδείγματα, αλλά σίγουρα στα λόγια του Ιησού βρίσκουμε την μεγαλύτερη εκπλήρωση της έννοιας της ευαγγελικής χαράς: «Αυτά σας τα είπα για να είναι η χαρά μου μέσα σας και η χαρά σας να είναι πλήρης» (Ιωάννης 15, 11).
Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ
Η λέξη «χαρά», «χαίρω» προέρχεται από τη ρίζα «χάρις», όρος που, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (Ρητορική, 2,7), σημαίνει δώρο που παρέχεται ανιδιοτελώς και εξαρτάται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία και την ελευθερία του δωρητή.
Δεν είναι τυχαίο που την λέξη αυτή, τη «χάρις», τη συναντάμε πάνω από 150 φορές στην Καινή Διαθήκη και πάνω από 90 φορές στον Απόστολο Παύλο. Από αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε πως η χαρά στην οποία αναφέρεται η Αγία Γραφή, είναι δώρο των μεσσιανικών καιρών, δώρο του Λυτρωτή, συγκεκριμένα, πρόκειται για την πασχαλινή χαρά.
Είναι, φυσικά, αυτονόητο πως όταν μιλάμε για «χαρά», στο πλαίσιο της πίστης, δεν αναφερόμαστε σε κάποια χαζοχαρούμενη διάθεση.
«Η χαρά», είπε σε κάποια αυθόρμητη ομιλία του ο πάπας Φραγκίσκος, «είναι κάτι που δεν προέρχεται από τους συγκυριακούς λόγους, από τους λόγους της στιγμής, είναι κάτι βαθύτερο, είναι ένα δώρο. Η χαρά ως ευθυμία, ως κέφι, αν θέλουμε να τη ζούμε κάθε στιγμή και με κάθε τρόπο, στο τέλος μετατρέπεται σε ελαφρότητα, σε επιπολαιότητα, και μάλιστα μας οδηγεί σε εκείνη την κατάσταση έλλειψης χριστιανικής σοφίας. Η χαρά, όμως, είναι κάτι άλλο. Η χαρά είναι ένα δώρο από τον Κύριο. Μας γεμίζει από μέσα μας. Είναι ένα από τα δώρα του Αγίου Πνεύματος. Και αυτή η χαρά βασίζεται στην βεβαιότητα ότι ο Ιησούς είναι μαζί μας».
Ο ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΧΑΡΑ
ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΤΕΡΕΖΑΣ ΤΗΣ ΚΑΛΚΟΥΤΑΣ
Η ζωή, τα έργα και τα γραπτά της Μητέρας Τερέζας της Καλκούτας, αγίας της Καθολικής Εκκλησίας και κατόχου βραβείου Νόμπελ για την ειρήνη, ξεχειλίζουν από χαρά. Συγκεκριμένα, το ποίημα αυτό που παραθέτουμε στην συνέχεια, είναι ο συγκινητικός ύμνος μιας αγίας, που έκανε την κάθε απλή, καθημερινή χειρονομία να φαίνεται ηρωική, τη φτώχεια και το δώρο του εαυτού της, να μετατρέπονται σε μία ανεξάντλητη πηγή αγάπης. Με αυτούς τους στίχους, η Αγία Θηρεσία μας διδάσκει τη χαρά:
«Μια χαρούμενη καρδιά είναι το φυσιολογικό αποτέλεσμα μιας καρδιάς που φλέγεται από αγάπη.
Η χαρά δεν είναι απλώς θέμα ιδιοσυγκρασίας, είναι πάντα δύσκολο να παραμείνουμε χαρούμενοι.
Ένας λόγος παραπάνω για να προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε την χαρά και να την κάνουμε να αναπτυχθεί στην καρδιά μας.
Η χαρά είναι προσευχή, η χαρά είναι δύναμη, η χαρά είναι αγάπη.
Δίνει όλο και περισσότερο, όσο περισσότερο κανείς δίνει με χαρά:
Στα παιδιά και στους φτωχούς, σε όλους εκείνους που υποφέρουν και είναι μόνοι,
να τους χαρίζετε πάντα ένα χαρούμενο χαμόγελο,
να τους δίνετε όχι μόνο τη φροντίδα σας, αλλά και την καρδιά σας.
Αν είστε γεμάτοι χαρά, η χαρά θα λάμπει στα μάτια σας και στην εμφάνισή σας, στη συζήτησή σας και στην ικανοποίησή σας.
Δεν θα μπορείτε να την κρύψετε, γιατί η χαρά ξεχειλίζει.
Η χαρά είναι πολύ μεταδοτική.
Προσπαθήστε, λοιπόν, να πλημμυρίζετε από χαρά όπου κι αν πάτε….
Η χαρά πρέπει να είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της ζωής μας.
Μερικές φορές είναι επίσης ένας μανδύας που περιβάλλει…μια ζωή θυσίας και αυτοπροσφοράς.
Ένα άτομο που διαθέτει αυτό το χάρισμα φτάνει συχνά σε μεγάλα ύψη.
Λάμπει σαν ήλιος στους κόλπους μιας κοινότητας…
Είθε ο Θεός να σας αποδώσει με αγάπη, όλη την αγάπη που δώσατε ή όλη τη χαρά και την ειρήνη που έχετε σπείρει γύρω σας, από τη μια άκρη του κόσμου μέχρι την άλλη».
+ Ιωάννης Σπιτέρης
Πηγή: Vatican News
