Η εορτή των Θεοφανίων, στις 6 Ιανουαρίου, είναι κοινή τόσο στην Ανατολική όσο και στη Δυτική χριστιανική παράδοση.
Επίσης, το αρχικό περιεχόμενο αυτής της γιορτής είναι κοινό, όπως το λέει άλλωστε η ίδια η λέξη: Η «φανέρωση της θεότητας» του Ιησού. Ωστόσο το βιβλικό περιεχόμενο στο οποίο βασίζεται αυτό το γεγονός, είναι διαφορετικό για τη λειτουργική παράδοση της Ανατολής και της Λατινικής Δύσης.
Στην αρχή, την ημέρα εκείνη, γίνονταν μνήμη τριών βιβλικών γεγονότων που φανέρωναν τη θεϊκή φύση του Ιησού: η προσκύνηση του Βρέφους Ιησού από τους σοφούς άνδρες που έφτασαν από την Ανατολή (οι Μάγοι), η Βάπτιση του Κυρίου στον Ιορδάνη Ποταμό και το θαύμα στην Κανά της Γαλιλαίας.
Σιγά-σιγά όμως στην Χριστιανική Ανατολή, αρχίζοντας από την Αίγυπτο, την ημέρα των Θεοφανίων γίνεται μνήμη του Βαπτίσματος του Κυρίου στον Ιορδάνη Ποταμό, ενώ στη Λατινική Δύση πανηγυρίζεται η προσκύνηση των Μάγων. Σε αυτή την περίπτωση η Βάπτιση του Κυρίου γιορτάζεται την επόμενη Κυριακή. Φέτος, συγκεκριμένα, οι Καθολικοί θα εορτάσουν τη Βάπτιση του Κυρίου στις 8 Ιανουαρίου.
Η λατρεία των τριών Μάγων βασιλέων πήρε μεγάλη ανάπτυξη στη Δύση, όταν ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσα (1122 – 1190) μετέφερε επίσημα στην Κολωνία, το 1164, τα λείψανα των τριών μάγων που ευλαβούντο στο Μιλάνο. Για να τιμηθούν αυτά τα λείψανα κτίστηκε ο επιβλητικός καθεδρικός ναός της Κολωνίας, γοτθικού ρυθμού, ένας από τους ωραιότερους και μεγαλοπρεπέστερους ναούς του κόσμου. Πέρυσι εορτάστηκαν τα 700 χρόνια από την καθαγίαση αυτού του καθεδρικού, που είχε πραγματοποιηθεί στις 27 Σεπτεμβρίου 1322, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Χάινριχ ΙΙ του Βίρνεμπουργκ, είχε ευλογήσει το παλαιότερο τμήμα του.
Όσον αφορά στη Βάπτιση του Κυρίου, και στις δύο Λειτουργικές και πατερικές παραδόσεις υπογραμμίζεται η θεολογική σημασία αυτού του γεγονότος: η έλευση, δηλαδή, του Αγίου Πνεύματος πάνω από τον Ιησού που τον καθιστά Μεσσία δηλαδή Χριστό, κεχρισμένο.
Πράγματι, καθώς ο Ιησούς βγαίνει από τα ύδατα του Ιορδάνη, το Πνεύμα «κατέρχεται επ’ Αυτόν» (βλ. Λκ. 3, 22) με τη μορφή περιστεράς και Τον καθιστά «Χριστό», δηλαδή «χρισμένο», «Μεσσία». Ο όρος «μεσσίας», αποτελεί ελληνική μεταφορά του εβραϊκού όρου «μασιάχ», που σημαίνει «χρισμένος» ή «Χριστός». Δηλαδή πρόκειται για τον κεχρισμένο Βασιλιά, απόγονο του Βασιλιά Δαβίδ, που περίμεναν οι Εβραίοι.
Αυτός ο τίτλος, όμως, για τους χριστιανούς είχε και έχει μια ζωτική σημασία, ο Ιησούς ο Κεχρισμένος ή Χριστός είναι ο Σωτήρας, ο Απεσταλμένος από τον Πατέρα για τη σωτηρία του κόσμου.
Ο Ιησούς τώρα πια είναι ο κατεξοχήν άνθρωπος για τους άλλους, και υπό την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος, αρχίζει τη δημόσια ζωή Του. Το Χρίσμα με το οποίο χρίεται ως επίσημος απεσταλμένος του Πατέρα, είναι το Πνεύμα που Τον κυριαρχεί ως τα κατάβαθα του είναι Του. Χρίσμα, σημαίνει καθαγίαση για μία αποστολή. (Βλ. Πράξεις, 10,38).
Αυτό γίνεται σαφές κι από τα γεγονότα που ακολουθούν μετά τη Βάπτισή Του: είναι το Πνεύμα που οδηγεί τον Χριστό στην έρημο, κι όταν επιστρέφει μετά από την πάλη Του με τον Πονηρό, είναι «οπλισμένος» με τη δύναμη του Πνεύματος (βλ. Λκ. 4,14). Στη Συναγωγή της Καπερναούμ, αναφωνεί ένα είδος «προγραμματικών δηλώσεων». Διαβάζοντας το κείμενο του προφήτη Ησαΐα και εφαρμόζοντάς το στον εαυτό Του αναγγέλλει: «Πνεύμα Κυρίου με κατέχει, διότι ο Κύριος με έχρισε και με έστειλε…» (βλ. Λκ. 4,18).
Ο Ιησούς όμως λαμβάνει το Πνεύμα για να το μεταδώσει σε εμάς, για να μας χρίσει, για να μας «χριστοποιήσει», για να μας κάνει «χριστιανούς», δηλαδή συμμέτοχους της δικής του «χρίσης» που είναι το Άγιο Πνεύμα.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
