‟ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΜΕ ΚΑΛΑ ΟΥΤΕ ΝΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗΘΟΥΜΕ” (Απ. Παύλος)
Το Άγιο Πνεύμα και η προσευχή
Συχνά ακούγονται τέτοια ή παρόμοια παράπονα: «Μου είναι δύσκολο να προσευχηθώ». «Όταν προσεύχομαι λέω μόνο λόγια χωρίς εσωτερική ανταπόκριση». «Η προσευχή με κουράζει»…
Βέβαια εξαρτάται τι εννοεί ο καθένας για την προσευχή. Η προσευχή είναι η υπαρξιακή ένωση με τον Θεό, είναι η αναπνοή της ψυχής. Πράγματι, η εν Χριστώ ζωή είναι μία ζωή μέθεξης με τον Πατέρα και αυτό στην πράξη εκφράζεται και εκδηλώνεται στην προσευχή. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε από μόνοι μας να προσευχηθούμε. Η προσευχή, κάθε προσευχή, δεν μπορεί παρά να είναι μία προσευχή εν Αγίω Πνεύματι. Διδάσκει η Αγία Γραφή: «Να προσεύχεστε με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος» (Επιστολή του Ιούδα 19-20).
ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΓΙΟ
Προσευχή δοξολογίας
Στη λειτουργική ζωή, η Εκκλησία δεν παύει ν’ απευθύνεται στον Θεό και να εκφράζει τη δοξολογία, την πίστη, την αγάπη και την ελπίδα της. Η Εκκλησία στην ολότητά της και ο καθένας από μας είναι ο Άγιος Ναός του Θεού, είναι η Κοινωνία των Αγίων, είναι η Οικογένεια του Θεού, που, βασισμένη πάνω στο θεμέλιο των Αποστόλων και των Προφητών, ζει υπαρξιακά τη λατρεία της (Βλέπε Εφεσίους 2, 18-22). Πρόκειται για τη λατρεία εκείνη, που ο νέος λαός του Θεού, Σώμα Χριστού και Ναός του Πνεύματος, προσφέρει στον Θεό Πατέρα, μέσω του Υιού, εν Αγίω Πνεύματι. Έτσι μόνο μπορούμε να «προσέλθουμε» στον Πατέρα.
Η λέξη «προσαγωγή-προσάγομαι» είναι πλούσια σε σημασία. Σημαίνει πως μπορούμε να παρουσιαστούμε μπροστά στον Θεό με «παρρησία», επειδή ο Χριστός, ο Αρχιερέας μας, ο Κύριος και η Κεφαλή μας, άπαξ δια παντός, εισχώρησε στα Άγια των Αγίων, δηλαδή στην καρδιά του Θεού Πατέρα (Βλ. Εβραίους. 4,16,7,25,10,1,11,6 κλπ.). Από τον Θεό Πατέρα προήλθε σε μας κάθε δώρο μέσω του Υιού εν Αγίω Πνεύματι. Τώρα, μπορούμε να επιστρέψουμε αυτά τα αγαθά που μας έδωσε ο Πατέρας, σε μορφή δοξολογίας, εν Αγίω Πνεύματι και μέσω του Υιού Του, του Ιησού Χριστού. Αυτό σημαίνει λατρεία, λειτουργική ζωή. Αυτή η λατρεία έχει τη δύναμη να φτάσει στην καρδιά του Θεού, καθώς απευθύνεται σ’ Αυτόν μέσω του Χριστού, του μοναδικού Ιερέα της Νέας και Μοναδικής Διαθήκης. Αλλά αυτό καθίσταται δυνατό, μόνο και μόνο, επειδή το να είμαστε Σώμα Χριστού, είναι έργο του Παναγίου Πνεύματος. Αυτό το Σώμα Χριστού, στο οποίο ανήκουμε, είναι ο «Άγιος Ναός του Κυρίου». Αυτός είναι ο πραγματικός «Οίκος προσευχής» για όλους τους λαούς.
Η Λειτουργική προσευχή μας, σε όλες τις μορφές της, είναι «η αναπνοή του Πνεύματος». Το λειτουργικό Έτος με τις Ακολουθίες, τα Μυστήρια… είναι ζωή, η Ζωή του Χριστού, που γίνεται σήμερα δική μας. Είναι μία ζωή που κινείται με τον ρυθμό της ζωής του Θεού, ανανεωμένη και εμποτισμένη συνεχώς από το Πνεύμα. Ο «χρόνος» γίνεται «καιρός», δηλαδή προσφορά σωτηρίας του Ιησού εδώ και τώρα για τον καθένα από εμάς. Χθες, όπως και σήμερα, η Εκκλησία πραγματοποιεί την προτροπή του Αποστόλου Παύλου: «αναζητήστε στο Πνεύμα την πληρότητά σας, να ψάλλετε στις συνάξεις σας με ψαλμούς και ύμνους και πνευματικές ωδές, να ψάλλετε με την καρδιά σας στον Κύριο, να ευχαριστείτε πάντοτε σε όλα και για όλα το Όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού» (Εφεσίους 5,18-20).
Προσωπική προσευχή
Καμία απολύτως προσευχή δεν είναι δυνατή χωρίς την ενεργό συνεργασία του Αγίου Πνεύματος. Αυτός προσεύχεται με εμάς και για εμάς. Πράγματι, για την προσευχή μας «βοηθάει αποτελεσματικά το Πνεύμα, επειδή είμαστε αδύναμοι άνθρωποι και δεν ξέρουμε καλά ούτε να προσευχηθούμε όπως πρέπει. Το Πνεύμα, όμως, μεσιτεύει το ίδιο στον Θεό για μας, με στεναγμούς, που δεν μπορούν να εκφραστούν με λέξεις. Ο Θεός, όμως, που βλέπει τα βάθη της καρδιάς, ξέρει καλά τι θέλει να πει το Πνεύμα, διότι το Πνεύμα μεσολαβεί για τους αγίους (= χριστιανούς), όπως αρέσει στον Θεό» (Ρωμαίους 8, 26-27). Σε ολόκληρη την Αγία Γραφή δεν υπάρχει ένα κείμενο που να υπογραμμίζει με περισσότερη δύναμη τη συμμετοχή του Αγίου Πνεύματος στην Προσευχή μας.
Η αναγκαιότητα της συμμετοχής του Αγίου Πνεύματος στην προσευχή μας υπογραμμίζεται και από ένα άλλο κείμενο του Αποστόλου Παύλου στο όποιο, ούτε λίγο, ούτε πολύ, υποστηρίζει πως δεν είμαστε σε θέση ούτε να απευθυνθούμε στο Θεό και να τον ονομάσουμε Πατέρα. Είναι το Άγιο Πνεύμα που μας δόθηκε που προσεύχεται για εμάς και με εμάς: «Κι επειδή πραγματικά είστε παιδιά του, ο Θεός απέστειλε το Πνεύμα του Υιού στις καρδιές μας, και αυτό [με εμάς] φωνάζει Αββά, Πατέρα» (Γαλάτας 4,6).
Δεν είμαστε εμείς που πάμε προς τον Θεό, αλλά ο Θεός, στην χωρίς όρια αγάπη Του, έρχεται προς εμάς, σε εμάς μας ελκύει προς Αυτόν και, όταν με την προσευχή σταθούμε ενώπιόν Του, τοποθετεί μέσα μας ένα αίσθημα ειρήνης και γαλήνης, ένα αίσθημα πληρότητας που μας γεμίζει από αγαλλίαση.
Ακόμη και η προσευχή ικεσίας είναι καρπός του Πνεύματος. Μόνο οδηγούμενοι από το Άγιο Πνεύμα μπορούμε να ζητάμε από τον Θεό αυτό που είναι σωστό για μας: «Προσεύχεστε συνεχώς και απευθύνετε τα αιτήματά σας σε κάθε περίσταση προς τον Θεό, οδηγούμενοι από το Άγιο Πνεύμα» (Εφεσίους 6,18).
Γι’ αυτό, πριν από την προσευχή, είναι χρήσιμο να επικαλούμαστε το Άγιο Πνεύμα με μία από τις γνωστές προσευχές προς το Άγιο Πνεύμα, όπως το «Βασιλεύ Ουράνιε Παράκλητε» που είναι γνωστή σε Καθολικούς και Ορθοδόξους.
+ Ιωάννης Σπιτέρης, Αρχιεπίσκοπος πρώην Κερκύρας
