Όλο και πιο συχνά ακούμε από διάφορες φωνές ανησυχίας, ότι ο χριστιανισμός της Δύσης οδεύει προς το τέλος του. Οι εκκλησίες σιγά-σιγά αδειάζουν, οι μοναχικές και ιερατικές κλήσεις γίνονται όλο και πιο σπάνιες. Ο αριθμός των ανθρώπων που δηλώνουν άθεοι αυξάνεται συνεχώς παγκοσμίως, σε τέτοιο βαθμό, που έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπήρξαν τόσοι πολλοί άνθρωποι που δεν πιστεύουν σε κάποιον θεό, όπως συμβαίνει σήμερα.
Μάλιστα η Γαλλίδα φιλόσοφος Chantal Delsol προβλέπει το τέλος του Χριστιανισμού (Βλ. «(LaFindelachrétienté, Cerf, 2021).
Ποιος χριστιανισμός, ωστόσο, πορεύεται προς εξαφάνιση, αναρωτιέται αυτή η συγγραφέας; Πραγματοποιεί μία διάκριση μεταξύ των όρων «Χριστιανοσύνης» και «Χριστιανισμού». Ομολογεί: «Ας είμαστε σαφείς: η χριστιανοσύνη είναι αυτή που εξαφανίζεται, όχι ο χριστιανισμός. Οι λεγόμενοι κοινωνικοί νόμοι μας δείχνουν ότι δεν είμαστε πλέον στη χριστιανοσύνη. Αλλά ο χριστιανισμός εξακολουθεί να είναι παρών, αν και σε μειοψηφία».
«Η Χριστιανοσύνη, υποστηρίζει, είναι ο πολιτισμός, ας πούμε το παγκόσμιο σύστημα, που διαμορφώθηκε γύρω και υπό την αιγίδα του Χριστιανισμού. Μαζί με τη θρησκευτική πίστη, συνυπάρχουν τα ήθη και τα έθιμα, η ηθική, οι νόμοι, οι τύποι εξουσίας, οι τύποι οικογένειας και κοινωνιολογίας και ούτω καθεξής».
Αυτό το είδος «Χριστιανοσύνης» στη Δύση άρχισε σταδιακά να μειώνεται με το τέλος του Μεσαίωνα και την ανάδυση της Αναγέννησης, του Διαφωτισμού και κυρίως σήμερα με τον μεταμοντερνισμό.
Αυτό που φαινόταν φυσικό και πολιτισμένο, παγιωμένο επί χιλιετίες, σε έθιμα και βαθιές πεποιθήσεις, καταρρέει με εκπληκτική ταχύτητα και επηρεάζει πρώτα το άτομο σε σχέση με τη ζωή και το σεξ, τη γέννηση και το θάνατο, αμέσως μετά, κατακλύζει την οικογένεια και τα ήθη της από κάθε άποψη. Ένα επίκαιρο παράδειγμα είναι το γεγονός, με πόση ευκολία σήμερα, ένα μεγάλο μέρος του κόσμου δέχεται τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, και αυτό που εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο, είναι, που δίνεται η δυνατότητα της τεκνοθεσίας σε αυτά τα ζευγάρια.
Ο Χριστιανισμός όμως, υποστηρίζει η συγγραφέας, δεν μπορεί να εξαφανισθεί, γίνεται μειονότητα και αποτελείται από ανθρώπους που στηρίζουν ολόκληρη τη ζωή τους στο Χριστό, με μια πίστη που διαμορφώνει όλο τους το είναι και όχι μόνο μερικές εξωτερικές «θρησκευτικές» εκδηλώσεις.
«Σε κάθε περίπτωση, όπως είμαστε τώρα – καταλήγει η συγγραφέας – πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το μόνο νόμιμο “όπλο” για τον ευαγγελισμό: το παράδειγμα και τη μαρτυρία». Σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν πολλαπλασιαστεί οι μικρές ομάδες χριστιανών που προσπαθούν να είναι και όχι μόνο να φαίνονται, χριστιανοί. Χωρίς θόρυβο, χωρίς τυμπανοκρουσίες.
Ο Rachel Nuwerο, ο οποίος έγραψε ένα μακροσκελές άρθρο στο BBC Future, είναι πολύ πιο προσεκτικός στο να προβλέψει το τέλος της θρησκείας και υπογραμμίζει ένα παράδοξο. Μεταξύ των άλλων γράφει: «Στην προοδευτική απομάκρυνση του παγκόσμιου πληθυσμού από τη θρησκεία, υπάρχουν επίσης πολλές προφανείς αντιφάσεις. Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που δηλώνουν άθεοι, αλλά ταυτόχρονα πιστεύουν σε δεισιδαιμονίες, φαντάσματα, ωροσκόπια, την ιδέα του κάρμα, την τηλεπάθεια και τη μετενσάρκωση. Επιπλέον, πολλοί μη πιστοί, αναπτύσσουν πάθη για πράγματα που η κοινωνική ψυχολογία θεωρεί ότι είναι πολύ κοντά στη θρησκεία, όπως το να πανηγυρίζουν έξαλλα για μια ομάδα ποδοσφαίρου, ή να ζουν σύμφωνα με τις επιταγές της “μητέρας φύσης”, με όλες τις διατροφικές εμμονές που τις συνοδεύουν».
Το 2021 μεταφράστηκε στα ελληνικά ένα παλαιό βιβλίο του μεγάλου Άγγλου συγγραφέα G. K. Chesterton (1836 – 1936), «Ο Αιώνιος Άνθρωπος» (The Everlasting Man), εκδ. Ιωνάς, Πρέβεζα, 2021. Η ανάγνωση του The Everlasting Man βοήθησε τον συγγραφέα Clive Staples Lewis να μεταστραφεί στον Χριστιανισμό, σε τέτοιο βαθμό που έφτασε στο σημείο να αποκαλέσει το βιβλίο αυτό το καλύτερο έργο απολογητικής του Χριστιανισμού που γνώρισε.
Σε αυτό το έργο, ο Chesterton, ο ίδιος αυθεντικός χριστιανός, θέλησε να αποδείξει πως ο πραγματικός Χριστιανισμός, και όχι η χριστιανική κουλτούρα, δεν μπορεί να εξαφανιστεί. «Πράγματι ο Χριστιανισμός πέθανε και ξαναγεννήθηκε κάμποσες φορές, διότι ο Θεός του έδειχνε το δρόμο της Ανάστασης».
Στο τελευταίο κεφάλαιο αυτού του έργου, ο Chesterton, προσπαθεί να αποδείξει με επιτυχία το εξής γεγονός: «Πέντε φορές τουλάχιστον, στη διάρκεια των αιώνων, … φάνηκε ότι η χριστιανική πίστη είχε φτάσει στο τέλος της. Όμως και τις πέντε αυτές φορές, στο τέλος ήταν εκείνη που κήδευσε τους επίδοξους νικητές της». Ένα παράδειγμα για όλους: Μέχρι τον 5ο αιώνα, η αίρεση του αρειανισμού φαινόταν να έχει καταλάβει ολόκληρη τη Δύση. Ο Άγιος Αμβρόσιος παραπονείται ότι στο Μιλάνο υπήρχαν περισσότεροι Αρειανόφρονες παρά Καθολικοί.
Συγκεκριμένα, ο Χριστιανισμός πεθαίνει εκεί που αγκαλιάζεται με την κοσμική εξουσία υποστηρίζει ο Chesterton: «Έχει αρκετά σωστά ειπωθεί, ότι ο Χριστιανισμός ξεθύμαινε όποτε δενόταν υπερβολικά στενά με τις δυνάμεις αυτού του κόσμου. Όμως, όσες φορές δέθηκε με αυτές, άλλες τόσες και πιο πολλές, έκοψε κάθε δεσμό μαζί τους και αναστήθηκε». Και συμπληρώνει: Όπως μας βεβαιώνει ο Κύριος: «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι». «Ο ουρανός και η γη θα παρέλθουν, όμως οι λόγοι μου δεν θα παρέλθουν… Ο πολιτισμός του κόσμου παρήλθε, αλλά τα λόγια του Χριστού παρέμειναν».
Τελικά ο Χριστιανός παραμένει ο κατεξοχήν άνθρωπος της ελπίδας και, παρά τα φαινόμενα, συνεχίζει να ελπίζει και να αναγγέλλει το ευαγγέλιο. Οφείλουμε να ξεπεράσουμε την ηττοπάθεια και να αναγγείλουμε με ακόμα περισσότερη δύναμη το ευαγγέλιο. Η σύσταση του Αποστόλου Παύλου προς τον πιστό μαθητή του Τιμόθεο είναι πιο έγκυρη σήμερα από ποτέ: «Σε εξορκίζω ενώπιον του Θεού και του Ιησού Χριστού, που πρόκειται να κρίνει ζώντες και νεκρούς με τον ερχομό και τη βασιλεία του: κήρυξε το λόγο, επέμενε σε κατάλληλο και ακατάλληλο καιρό, έλεγξε, επίπληξε, πρότρεψε με όλη τη μακροθυμία και τη διδασκαλία. Διότι θα έλθει καιρός όταν οι άνθρωποι δεν θα ανέχονται την υγιή διδασκαλία, αλλά, σύμφωνα με τις επιθυμίες τους θα συσσωρεύσουν για τους εαυτούς των διδασκάλους που θα τους προκαλούν γαργαλισμό στ’αφτιά. Τότε θα αποστρέψουν την ακοή τους απ’ την αλήθεια και θα στραφούν σε παραμύθια. Εσύ, όμως, αγρύπνα για καθετί, κακοπάθησε, εκπλήρωσε το έργο σου ως ευαγγελιστής, ολοκλήρωσε τη διακονία σου».
+ Ιωάννης Σπιτέρης
