Ποιμαντική επιστολή για τα Χριστούγεννα 2024 και το Ιωβηλαίο 2025
Προς τους αγαπητούς ιερείς και πιστούς των τριών κοινοτήτων της Αποστολικής μας Εξαρχίας, Ελλήνων, Ουκρανών και Χαλδαίων στην Αθήνα, τα Γιαννιτσά, την Κηφισιά και τη Νέα Μάκρη. Φέτος, η ποιμαντική μου επιστολή για τα Χριστούγεννα είναι η πρόταση μου για το Μεγάλο Ιωβηλαίο που πρόκειται να ξεκινήσουμε.
«Spes non confundit», «ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει » (Ρωμ. 5:5). Ως σημάδι ελπίδας, ο Απόστολος Παύλος ενθαρρύνει χριστιανική κοινότητα της Ρώμης. Η ελπίδα είναι επίσης το κεντρικό μήνυμα του επόμενου Ιωβηλαίου, το οποίο σύμφωνα με την αρχαία παράδοση ο Πάπας αναγγέλλει κάθε είκοσι πέντε χρόνια.
Το κείμενο που παρέθεσα εισάγει τη παπική βούλα με την οποία ο Πάπας Φραγκίσκος ανακήρυξε του Ιερό Έτος 2025. Και με αυτή την ποιμαντική επιστολή μου θα ήθελα να σας βοηθήσω να προετοιμαστείτε για τον εορτασμό αυτού του Ιωβηλαίου. Θα είναι μια περίοδος, ένα έτος, με ιδιαίτερες λειτουργίες και τελετές, αλλά πάνω απ’ όλα θα πρέπει να είναι ένα έτος στο οποίο θα ξαναανακαλύψουμε με ιδιαίτερο τρόπο την εν Χριστώ ζωή μας και την εκκλησιαστική μας συμμετοχή στο Σώμα του Χριστού, η οποία για εμάς είναι η Καθολική Εκκλησία βυζαντινού ρυθμού στην Ελλάδα. Αυτές οι σκέψεις μου γύρω από το Ιωβηλαίο θα είναι επίσης η ποιμαντική επιστολή για τα Χριστούγεννα του τρέχοντος έτους 2024.
Ιστορία.
Το Ιωβηλαίο, επίσης κοινώς γνωστό ως «Ιερό Έτος», είναι μια περίοδος που διαρκεί συνήθως ένα έτος, κατά τη διάρκεια του οποίου η Καθολική Εκκλησία προτείνει στους πιστούς της να γιορτάσουν με τρόπο ιδιαίτερο, με τρόπο πιο έντονο, κάποια πτυχή της ομολογίας της πίστεως. Πράγματι θεσμοθετήθηκε για να εδραιώσει την πίστη, να ευνοήσει έργα αλληλεγγύης και αδελφικής κοινωνίας εντός της Εκκλησίας και των κοινωτήτων, να καλέσει και να παρακινήσει τους πιστούς σε μια πιο ειλικρινή και συνεπή ομολογία πίστης στον Χριστό, μόνο Σωτήρα.
Το Ιωβηλαίο μπορεί να είναι: τακτικό, δηλαδή ανά καθορισμένα χρονικά διαστήματα εάν συνδέεται με προκαθορισμένες προθεσμίες* έκτακτη, αν προκηρυχθεί για κάποιο ιδιαίτερης σημασίας γεγονός. Το πρώτο τακτικό Ιωβηλαίο ανακηρύχθηκε το 1300 από τον Πάπα Βονιφάτιο Η ́ και η αφορμή ήταν η επιθυμία για πνευματικότητα, συγχώρεση και αδελφοσύνη που εξαπλωνόταν σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο σε αντιπαράθεση με το μίσος και τη βία που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή. Η τρέχουσα πρακτική στην Καθολική Εκκλησία είναι να ανακηρύττεται ένα Ιερό Έτος με το πέρασμα και κλείσιμο κάθε είκοσι πέντε χρόνών.
Σκέψεις περί του Ιωβηλαίου.
Τι σημαίνει να γιορτάζουμε το Ιωβηλαίο; Ο εορτασμός του Ιωβηλαίου θα σημάνει για εμάς τους Χριστιανούς που ανήκουμε στην Καθολική Εκκλησία, να επαναφέρουμε στο προσκήνιο αυτό που θα έπρεπε να είθισται στη ζωή μας ως βαπτισμένοι κάθε μέρα: την εν Χριστώ ζωή μας, την καθημερινή μας ζωή ως Χριστιανοί. Ζωή εν Χριστώ που για μας σημαίνει ζωή προσευχής, ζωή προσωπικής και εκκλησιαστικής και συλλογικής προσευχής* σημαίνει επιμελής συμμετοχή στα μυστήρια, που είναι η πηγή σωτηρίας και νέας ζωής για μας.
Να ξαναβρούμε και να ανανεώσουμε την κατά Ευαγγέλιο ζωή μας. Αυτό για εμάς θα σημαίνει μεν να «επισκεπτόμαστε» το Ευαγγέλιο διαβάζοντάς το, ακούγοντάς το, αλλά και διαμορφώνοντας δε τη ζωή μας σύμφωνα με τις εντολές του Ευαγγελίου του Χριστού: ξεκινώντας από την αγάπη για τον πλησίον, και φτάνοντας μέχρι την αγάπη για τον άλλο, για τον εχθρό – το Ευαγγέλιο είναι πάντα πολύ απαιτητικό από εμάς* και από αυτή την ευαγγελική αγάπη γεννιέται, πηγάζει και η συγχώρεση, μέχρι εβδομήντα φορές επτά, όπως μας διδάσκει το ίδιο το Ευαγγέλιο. Επομένως, το Ιωβηλαίο – σαν στιγμή συγχώρεσης και επομένως και συμφιλίωσης με τους άλλους, με τον αδελφό, τον συγγενή μας.
Να ξαναβρούμε και να ανανεώσουμε τη ζωή μας ως Ανατολική Καθολική Εκκλησία. Η εκκλησιαστική μας συμμετοχή δεν θα έπρεπε να είναι ποτέ να είναι ένα είδος «δελτίου» που μας δεσμεύει, που μας κάνει όμοιους με μια ανθρώπινη ομάδα η κοινότητα, παρά να είναι συμμετοχή στην – και κοινωνία με – Εκκλησία που είναι Σώμα Χριστού. Το να είμαστε Ανατολικοί Καθολικοί θα σημαίνει να ζούμε με χαρά και δέσμευση αυτό το να ανήκουμε σε μια Εκκλησία που στην Ελλάδα είναι μικρή και δεν έχει πάντοτε μια εύκολη πορεία, αλλά σε μια Εκκλησία που είναι ζωντανή και ζει σε αυτή την κοινωνική μας πραγματικότητα στην οποία θέλουμε να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο. Μια Εκκλησία που χαίρει ποίκιλης εθνικής παρουσίας – Έλληνες, Ουκρανοί και Χαλδαίοι – η οποία πρέπει πάντα να είναι ένας μεγάλος ανθρώπινος, πνευματικός και εκκλησιαστικός θησαυρός για εμάς. Οι διαφορές στις γλώσσα, στην εθνική ή πολιτισμική καταγωγή, δεν αποτελούν ποτέ λόγο διαχωρισμού ή διαίρεσης -αλίμονο αν ήταν-, αλλά λόγο υπερηφάνειας για τη ζωή μας ως Καθολική Εκκλησία.
Εορτασμοί Ιωβηλαίου.
Θα ξεκινήσουμε το Ιωβηλαίο την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2024, με τη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας, με την παρουσία των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας: Ελλήνων, Ουκρανών και Χαλδαίων. Της Θείας Λειτουργίας θα προηγηθεί λιτανεία γύρω από τον καθεδρικό ναό, η οποία θα καταλήξει στην είσοδο του ναού. Θα είναι μια λιτανεία που θα κάνουμε γύρω από έναν φυσικό «υλικό», τον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας, αλλά συμβολικά η πορεία γύρω από τον καθεδρικό μας ναό θα τονίσει τον δεσμό όλων μας: κληρικών και λαϊκών, με την Ανατολική Καθολική Εκκλησία μας που βρίσκεται στην Ελλάδα, μια εκκλησία που δεν είναι μόνο ελληνική, αλλά και ουκρανική και χαλδαϊκή. Επιμένω σε αυτό το γεγονός, διότι επηρεάζει το γεγονός ότι είμαστε χριστιανοί, ως κληρικοί και ως λαϊκοί.
Το κείμενο του Αποστόλου Παύλου στην επιστολή προς Γαλάτες 3, 28: «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ», είναι ένα θεμελιώδες για όλους εμάς τους Χριστιανούς, ένα κείμενο που μας κάνει να νιώθουμε πραγματικά Καθολικοί. Αλλά σας προτείνω επίσης, για να το ζήσετε βαθιά και με αληθινό τρόπο, να το γυρίσετε ανάποδα και να πείτε ότι στη χώρα μας υπάρχουν Έλληνες, Ουκρανοί, Χαλδαίοι και ότι αυτό το γεγονός, αυτή η ποικιλομορφία, που βιώνεται πάντα στην αγάπη του Ευαγγελίου, μας κάνει να νιώθουμε αληθινά Καθολικοί. Το να είσαι Καθολικός, να είσαι μέλος του Σώματος του Χριστού που είναι η Καθολική Εκκλησία είναι πραγματικά εμπλουτιστικό και επίσης όμορφο. Αλλά είναι και απαιτητικό.
Το Ιωβηλαίο πρέπει να μας καταστήσει – να το ανακαλύψουμε ξανά διότι είμαστε αυτό από τη στιγμή της βάπτισης – άνδρες και γυναίκες συν-κοινωνούς και συν-μέτοχους της αγάπης, της ελπίδας και της χαράς. Ας βιώσουμε τη χαρά προερχόμενη σε μας από την ανάσταση του Χριστού. Ας απομακρύνουμε – ξεκινώντας από αυτό το ιωβηλαίο έτος – απο την καρδιά μας τη θλίψη, την πικρία, τον θρήνο που είναι πράγματα που συσκοτίζουν και καταστρέφουν την ομορφιά της χριστιανικής και ανθρώπινης καρδιάς μας.
Ιωβηλαίες δεσμεύσεις.
Τι θέλουμε, τι περιμένουμε από το Ιωβηλαίο του 2025; Σίγουρα θα κάνουμε δραστηριότητες, συναντήσεις, προσκυνήματα, και αυτά από μόνα τους είναι καλά, θα μας διαμορφώσουν και θα μας παρουσιάσουν στους εαυτούς μας και στους άλλους ως Καθολική Εκκλησία. Το να είμαστε παρόντες στην Ελλάδα είναι σημαντικό, θεμελιώδες, αλλά το ίδιο είναι να είμαστε παρόντες στον εαυτό μας, ποτέ να μην ντρεπόμαστε και να κρυβόμαστε γι’ αυτό που είμαστε και ζούμε ως Εκκλησία, παρά τις δυσκολίες, τις αντιφάσεις, τα βάσανα.
Ενθαρρύνω τους ιερείς των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας να σκεφτούν και να πραγματοποιήσουν δραστηριότητες που θα συμπεριλάβουν καθεμία από αυτές και επίσης – είναι σημαντικό – μαζί με τους άλλους. Με ιδιαίτερο τρόπο, προτείνω στην Εκκλησία μας να προβληματιστεί σε αυτή την έναρξη του Ιωβηλαίου, πώς να είναι και να ζει ως:
Άνδρες και γυναίκες της κοινωνίας.
Άνδρες και γυναίκες του Ευαγγελίου.
Άνδρες και γυναίκες της συμφιλίωσης και της συγχώρεσης.
Άντρες και γυναίκες που είναι ανοιχτοί καθημερινά στο να επιτρέψουν στην καρδιά μας να «ευαγγελιστεί».
Αν ζήσουμε αυτές τις τρεις πτυχές, το Ιωβηλαίο θα έχει νόημα για τον καθένα από εμάς, ιερείς και πιστούς, Έλληνες, Ουκρανούς και Χαλδαίους, που ανήκουμε στην Αποστολική Εξαρχία για τους Καθολικούς της βυζαντινής παράδοσης στην Ελλάδα.
Σας ευλογώ και ευλογώ την πορεία αυτή του Ιωβηλαίου.
+ Ο Καρκαβίας Εμμανουήλ
Αποστολικός Έξαρχος
