Με αφορμή την συμπλήρωση 11 χρόνων από την, ξεχασμένη από πολλούς, τραγωδία της Λαμπεντούζα, ο Massimiliano Menichetti, μας υπενθυμίζει μέσα από άρθρο του στο Vaticannews κάποιες δυσάρεστες αλήθειες αλλά και γιατί η Εκκλησία είναι εκείνη που θυμάται.
Στις 3 Οκτωβρίου 2013, στις ακτές της Λαμπεντούζα -ένα νησί της Σικελίας που βρίσκεται πιο κοντά στην Αφρική από την ηπειρωτική Ιταλία- έχασαν τη ζωή τους 368 μετανάστες. Σήμερα, όπως και τότε, ο Πάπας Φραγκίσκος απευθύνει έκκληση για έναν πιο φιλόξενο, συμπονετικό και ενωμένο κόσμο.
Η Ευρώπη και ο ευρύτερος κόσμος, που εξακολουθούν να είναι σημαδεμένοι από πολέμους, φτώχεια και βία, συνεχίζουν να συζητούν και να διχάζουν για τη μετανάστευση, ξεχνώντας συχνά ότι αυτό το ζήτημα δεν αφορά αφηρημένους αριθμούς – αφορά πραγματικούς ανθρώπους, πραγματικά πρόσωπα, πραγματικές ιστορίες, συχνά γεμάτες πόνο και τραγωδία. Τα σύνορα, που χαρακτηρίζονται από τείχη, είναι πολύ συχνά ανυπέρβλητα για όσους φεύγουν από τη φρίκη των συγκρούσεων ή αναζητούν μια καλύτερη ζωή. Χιλιάδες πεθαίνουν στις ερήμους προσπαθώντας να περάσουν, υποφέρουν σε κέντρα κράτησης ή τους καταπίνει η θάλασσα, όπως ακριβώς συνέβη και πριν από 11 χρόνια.
Στις 3 Οκτωβρίου 2013, οι ελπίδες 543 ανθρώπων μετατράπηκαν σε εφιάλτη. Το υπερπλήρες αλιευτικό σκάφος στο οποίο επέβαιναν ανατράπηκε και βυθίστηκε περίπου μισό μίλι από τη Λαμπεντούζα. Οι μετανάστες αυτοί -κυρίως Αιθίοπες και Ερυθραίοι- είχαν φύγει δύο ημέρες νωρίτερα από τη Μισράτα της Λιβύης με ένα σκάφος 20 μέτρων. Έγινε μια από τις πιο θανατηφόρες θαλάσσιες τραγωδίες στη Μεσόγειο τον 21ο αιώνα: 368 επιβεβαιωμένοι νεκροί, 155 επιζώντες και 20 αγνοούμενοι.
Την ίδια χρονιά, τον Ιούλιο, κατά την πρώτη του παπική επίσκεψη στη Λαμπεντούζα, ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε βαθιά θλίψη για μια άλλη θαλάσσια τραγωδία που είχε συμβεί σε κοντινή απόσταση. Μίλησε για την «παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας» που μας καθιστά όλους «υπεύθυνους». Προειδοποίησε ότι «δεν δίνουμε πλέον προσοχή στον κόσμο στον οποίο ζούμε- δεν νοιαζόμαστε γι’ αυτόν, ούτε για τους ανθρώπους που ο Θεός δημιούργησε για να τους φροντίζουμε».
Με την πάροδο των ετών, μέσα από τρεις εγκυκλίους, εκατοντάδες δημόσιες εκκλήσεις, επισκέψεις και ταξίδια, ο Πάπας Φραγκίσκος έχει απευθυνθεί στη συνείδηση της ανθρωπότητας, προτρέποντας τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τον εγωισμό, την αδιαφορία και την εκμετάλλευση. Το όραμά του είναι για έναν κόσμο φιλόξενο, συμπονετικό, αδελφικό και ειρηνικό. Ωστόσο, η Μεσόγειος, κάποτε το λίκνο του πολιτισμού, έχει γίνει ένα μακρινό, σιωπηλό νεκροταφείο. Η κατάσταση σε άλλους ωκεανούς δεν διαφέρει.
Σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται τόσο θαύματα όσο και καταστροφές, φαίνεται πολύ εύκολο να αποστρέφεται κανείς, να αγνοεί και να ξεχνά. Αλλά μερικά πράγματα είναι δύσκολο να ξεχαστούν -όπως η εικόνα από το 2015 που συγκίνησε και σόκαρε εκατομμύρια ανθρώπους: Ο Aylan, το νεκρό παιδί από τη Συρία, μπρούμυτα στην άμμο, ξεβρασμένο σε μια παραλία στο Bodrum της Τουρκίας.
Ο Πάπας Φραγκίσκος συνεχίζει να ενθαρρύνει τις πολιτικές και διπλωματικές προσπάθειες για την επούλωση αυτού που αποκαλεί «μια ανοιχτή πληγή στην ανθρωπιά μας». Επαινεί επίσης όσους εργάζονται ακούραστα για τη διάσωση, την υποδοχή και τη βοήθεια των μεταναστών. «Η λύση δεν είναι να διώχνουμε τους ανθρώπους», είπε στη Μασσαλία το 2023 κατά τη σύνοδο λήξης των “Μεσογειακών Συναντήσεων”, «αλλά να παρέχουμε, όσο το δυνατόν περισσότερες ευκαιρίες για νόμιμη και ασφαλή μετανάστευση».
Για τον Πάπα Φραγκίσκο, το κλειδί είναι να συναντάς τους άλλους, να παίρνεις ρίσκα, να δείχνεις αγάπη, να περπατάς μαζί και να βρίσκεις κοινές λύσεις. Αυτό απαιτεί ο καθένας από εμάς να αλλάξει την προοπτική του – να μετατοπιστεί από το «εγώ» στο «εμείς», να θυμηθεί και να δει καθαρά, ώστε να μπορέσει να αναγνωρίσει στους άλλους το συμπονετικό πρόσωπο του Ιησού.
