Με το Προεδρικό Διάταγμα 304/2001, το Ελληνικό Κράτος καθόρισε τη 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος. Ένα πρόσωπο, σχετικά άγνωστο στην ελληνική βιβλιογραφία, είναι ο καπουκίνος ιερομόναχος Κύριλλος Ζοχραμπιάν, στον οποίον οφείλεται η σωτηρία χιλιάδων αρμενίων και ελλήνων του Πόντου τα χρόνια των τουρκικών διώξεων, εκτοπίσεων και σφαγών.
Ο Ιωάννης Ζοχραμπιάν, όπως ήταν το κοσμικό του όνομα, γεννήθηκε στο Ερζερούμ του Πόντου στις 25 Ιουνίου 1881 και στις 12 Μαΐου 1904 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στην εκκλησία των καπουκίνων της Σμύρνης. Υπηρέτησε σε διάφορες κοινότητες του Τάγματος στην περιοχή της Τραπεζούντας και της Κωνσταντινούπολης, επιδεικνύοντας ιδιαίτερο εκπαιδευτικό και ιεραποστολικό ζήλο.
Με τις εκτοπίσεις και την εκκένωση των μικρασιατικών πόλεων και τις σφαγές που ακολούθησαν, ο π. Κύριλλος, με όσα μέσα διέθετε, εργάστηκε για την μεταφορά των συμπατριωτών του σε ασφαλείς προορισμούς, έως τις 17 Μαρτίου 1923, οπότε οι τουρκικές αρχές τον απέλασαν στην Ελλάδα. Ο αγώνας του στο πλευρό των προσφύγων, σε διάφορες περιοχές των Αθηνών και του Πειραιά, προκάλεσε το θαυμασμό του κόσμου και των αρχών.
Στις 28 Μαρτίου 1923 ταξίδεψε στην Κέρκυρα, όπου ο καθολικός αρχιεπίσκοπος Λεονάρδος Πρίντεζης τον υποδέχθηκε με ενθουσιασμό και τον χαιρέτισε, αναφερόμενος στους χιλιάδες των προσφύγων που τον περιμένουν στο νησί: 3000 ορφανά αρμενόπουλα, εκ των οποίων 100 καθολικά βρίσκονται αποκλεισμένα στην Κέρκυρα. Μαζί με τον αρχιεπίσκοπο, επισκέφθηκε τον μητροπολίτη Αθηναγόρα Σπύρου, τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος, σύμφωνα πάντα με το ημερολόγιό του, τον αγκάλιασε, λέγοντας «φιλήστε τα χέρια και τα πόδια του άγιου αυτού ιερέα, που για να σώσει τις ζωές των πιστών μας κόντεψε να χαθεί ο ίδιος στην αγχόνη». Στο νησί συνάντησε χιλιάδες πρόσφυγες, πολλοί από τα μέρη που είχε διακονήσει. «Η θλιβερή εγκατάστασή τους στην Κέρκυρα» γράφει ο π. Κύριλλος, «συνδέεται με την ήττα των ελλήνων στην Ανατολία το 1922. Μόνον όποιος έζησε εκείνες τις τραγικές ημέρες, μπορεί να καταλάβει τα συναισθήματα των χριστιανικών πληθυσμών στο άκουσμα της ήττας των ελληνικών δυνάμεων και του θριάμβου του Κεμάλ Πασά. Το τραγικό τέλος του χριστιανισμού του Πόντου, η τύχη των χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, τι θα απογίνουν αλήθεια αυτοί οι άνθρωποι; Βαθιά απογοητευμένοι, χιλιάδες απ’ αυτούς, εγκατέλειψαν τα πάντα και βρήκαν καταφύγιο σε μικρά πλοιάρια, ευτυχείς που είχαν σώσει, τουλάχιστον, τις ζωές τους…».
Στην Κέρκυρα, οι αρμένιοι, αλλά και οι μικρασιάτες και πόντιοι, ζούσαν αρχικά, σε συνθήκες απόλυτης ένδειας και πολλοί πέθαναν από τύφο και φυματίωση. Η Near East Relief, με όσα μέσα διέθετε, φρόντιζε για τον επισιτισμό των ορφανών. Πολλά ακόμα φιλοξενήθηκαν στη γαλλική σχολή των καλογραιών της Συμπονοίας, στο λόφο των Αγίων Πατέρων και άλλα, στην ιταλική σχολή των αδελφών του Δελασάλ, εκεί όπου σήμερα λειτουργεί το πρώτο και πέμπτο Γυμνάσιο της Κέρκυρας. Πολλά ακόμα φιλοξενήθηκαν στο αγγλικό ορφανοτροφείο θηλέων, που υπό τη διεύθυνση μίας δυναμικής λονδρέζας δασκάλας, στεγάζονταν σε μία από τις ωραιότερες οικίες της πόλης. Ο ίδιος, ασχολήθηκε με την κατήχηση των καθολικών παιδιών και συχνά λειτουργούσε στο ναό της Annunziata, αλλά και σε έναν μικρό ναό, που είχε παραχωρήσει ο Αθηναγόρας για τις ανάγκες των αρμενίων προσφύγων.
Αλλά και στον τομέα των συσσιτίων, σημαντική υπήρξε η συνεισφορά του. Στη φωτογραφία που δημοσιεύσουμε σήμερα, φαίνεται πλήθος προσφύγων στο χώρο πίσω από το παλαιό δημοτικό θέατρο, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το κτίριο της Νομαρχίας, κάτω από το ιστορικό Γυμναστήριο του «Κερκυραϊκού». Την εποχή εκείνη ο χώρος ανήκε στην ιταλική σχολή του Δελασάλ και χρησιμοποιούνταν για τις αθλητικές δραστηριότητές της σχολής, ενώ είχε παραχωρηθεί για την στήριξη των προσφύγων και τη διανομή φαγητού, δραστηριότητα που, εν μέρει, είχε αναλάβει το Στρατιωτικό και Νοσοκομειακό Τάγμα του Αγίου Ιωάννη (οι Ιππότες της Μάλτας), αποστολή των οποίων είχε εγκατασταθεί στο νησί για τη φροντίδα των προσφύγων. Στη φωτογραφία διακρίνεται ο καθολικός αρχιεπίσκοπος Λεονάρδος, αρμένιοι ιερείς και Φραγκισκανές Μοναχές του τάγματος της Ιβρέας.
Ο π. Κύριλλος συνέχισε τις περιοδείες του σε όλη την Ελλάδα, εργαζόμενος για την βελτίωση των συνθηκών εγκατάστασης των αρμενίων κυρίως στην Αθήνα, στην περιοχή της Κοκκινιάς και στο Δουργούτι. Στις 12 Δεκεμβρίου 1925 η Ρώμη τον εξέλεξε Έξαρχο των Αρμενίων Καθολικών της Ελλάδος και στις 21 Νοεμβρίου 1938 εξελέγη πατριαρχικός Βικάριος των Αρμενίων της Συρίας, θέση στην οποία θα διακονήσει έως τις 23 Ιουλίου 1953. Στις 27 Οκτωβρίου 1940 χειροτονήθηκε Επίσκοπος στη Βηρυτό, συνεχίζοντας να εργάζεται με ζήλο για την αρμενική διασπορά και το 1953 η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου των Αρμενίων τον όρισε επισκέπτη για τις αρμενικές κοινότητες της Λατινικής Αμερικής.
Ο π. Κύριλλος αποσύρθηκε, τελικά, στη Ρώμη το 1954, όπου στις 3 Δεκεμβρίου του 1968 παρέδωσε τα καθήκοντά του, αναχωρώντας για το μοναστήρι των καπουκίνων στο Παλέρμο της Σικελίας, όπου και απεβίωσε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1970. Η Εκκλησία της Ρώμης έχει ανοίξει, από χρόνια, φάκελο, εκκινώντας τις κανονικές διαδικασίες για την μακαριωνυμία του.
Σ.Γ.
Για περισσότερες ειδήσεις, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Αρχιεπισκοπής: https://archdiocesecorfu.gr/
