ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ
ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Αρ. Πρωτ.: 3873/08
Αθήνα, 8 Φεβρουαρίου 2008
Προς
τους Εφημερίους, Ιερείς,
Ιερομόναχους, Διακόνους και Μοναχούς,
της Καθολικής Εκκλησίας της Ελλάδος
Αγαπητοί μας συλλειτουργοί και συνεργάτες,
Όπως ήδη γνωρίζετε δύο επετειακά γεγονότα σημαδεύουν την πορεία της Εκκλησίας μας:
1. Ήδη, από τις 8 Δεκεμβρίου 2007 διανύουμε ένα έτος αφιερωμένο στην “Παναγία της Λούρδης” με τη συμπλήρωση των 150 χρόνων από την πρώτη εμφάνισή της στη βοσκοπούλα Βερναρδέττη Σουμπιρού. Το έτος αυτό θα λήξει στις 8 Δεκεμβρίου 2008.
2. Το άλλο επετειακό γεγονός είναι η συμπλήρωση 2000 ετών από τη γέννηση του Αγίου Παύλου. Οι ειδικοί τοποθετούν τη γέννηση του στη Ταρσό μεταξύ των ετών 7 – 10 μ.Χ. Το έτος αυτό, αφιερωμένο στον Απόστολο των Εθνών, που το θέλησε ο Άγιος Πατέρας, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος,, θα αρχίσει στις 29 Ιουνίου 2008 και θα ολοκληρωθεί ένα χρόνο μετά, στις 29 Ιουνίου 2009.
3. Είναι θετικό ότι και οι δύο αυτές επέτειοι έχουν ήδη εμπνεύσει αρκετές πρωτοβουλίες, ιδιαιτέρως προσκυνήματα, που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου.
4. Με αυτή την εγκύκλιο επιστολή μας, εμείς οι επίσκοποι σας, ως ποιμένες, θέλουμε να στρέψουμε την προσοχή σας σ’ αυτά τα δύο επετειακά γεγονότα που αφορούν όλη την Καθολική Εκκλησία και συνεπώς και τις καθολικές κοινότητες της χώρας μας και να σας προτείνουμε ορισμένες σκέψεις και μερικές πρακτικές προτάσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν εσάς τους εφημέριους και εν γένει όσους ασκούν έργο μέσα στην Εκκλησία, ώστε να μην περάσουν απαρατήρητα.
1. ΓΙΑ ΤΗΝ 150η ΕΠΕΤΕΙΟ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗ ΛΟΥΡΔΗ
1.1. Οι εμφανίσεις της Παναγίας στη Λούρδη μας υπενθυμίζουν την αγάπη του Θεού ο οποίος δεν εγκαταλείπει ποτέ τα παιδιά του και με την Πρόνοιά του οδηγεί τα βήματα τους προς την σωτηρία. Ο Λόγος του, η Εκκλησία, τα Ιερά Μυστήρια υπενθυμίζουν στους ανθρώπους το σωστικό έργο του Χριστού, το πραγματοποιούν και συνάμα τους καλούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του.
1.2. Κατά καιρούς, στην άπειρη καλοσύνη του, ο Θεός, όπως στην Παλαιά Διαθήκη έστελνε τους προφήτες για να καλέσουν τον λαό Του στην μετάνοια, και τώρα «έστειλε» την Μητέρα του Λυτρωτή για να υπενθυμίσει την αναγκαιότητα της μετάνοιας, της προσευχής και της ανταπόκρισης στο κάλεσμα του Χριστού. Και αυτές λοιπόν οι εμφανίσεις της Παναγίας αποτελούν δείγμα της αγάπης του Θεού για το λαό του.
1.3. Έτσι και η εμφάνιση της Παναγίας στην Λούρδη, πριν από 150 χρόνια, αποτελεί μια εξαιρετική χάρη που θέλησε ο Θεός να κάμει στην Εκκλησία του. Όπως συνήθως ο Θεός προτιμά τους φτωχούς και τους αδυνάτους για να φανερώσει τους θησαυρούς της ευσπλαχνίας του έτσι και στις εμφανίσεις στη Λούρδη, η Παρθένος Μαρία φανερώνει σε μια απλή και φτωχή βοσκοπούλα ότι ο Θεός και σήμερα μας μιλάει και επαναλαμβάνει τη θέληση Του για τη σωτηρία όλων των ανθρώπων.
1.4. Στη Λούρδη, η Παναγία αποκαλύπτει ότι είναι η «Αμίαντος Σύλληψη», φανερώνει δηλαδή την ολοκληρωτική σωτηρία που πραγματοποίησε στον πρόσωπο της Μητέρας του Υιού του με το να την προφυλάξει από την προπατορική και από κάθε άλλη μορφή αμαρτίας. Η Παναγία με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζεται ως η νέα Έυα, υπόδειγμα για την Εκκλησία και παρήγορη ελπίδα για τον καθένα από εμάς ότι η σωτηρία που μας έφερε ο Χριστός αλλάζει την ζωή μας και την μετατρέπει σε «εν Χριστώ ζωή.
2. ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΑΥΛΟ
2.1. Σ’ ότι αφορά το Έτος το αφιερωμένο στον Άγιο Παύλο, ο Πάπας, ζητά κατ’ αυτό το έτος να οργανωθεί μια σειρά από λατρευτικές, οικουμενικές, πολιτιστικές κ.α. εκδηλώσεις, αλλά και να υπάρξουν διάφορες ποιμαντικές πρωτοβουλίες που να εμπνέονται από την πνευματικότητα του Αγίου Παύλου.
2.2. Σε κάθε μέρος του κόσμου, λέει ο Πάπας, πρέπει να οργανωθούν τέτοιες εκδηλώσεις σε επίπεδο τοπικής Εκκλησίας και κυρίως στους τόπους εκείνους που ο Απόστολος πέρασε, κήρυξε και ίδρυσε Εκκλησίες. Επιπλέον ο Πάπας υπογραμμίζει την αναγκαιότητα να δοθεί ένας οικουμενικός χαρακτήρας σ’ αυτό το χρόνο από τη στιγμή που ο Άγιος Παύλος εμπνέει την θεολογία και την πνευματικότητα όλων των χριστιανών.
2.3. Εμείς στην Ελλάδα έχουμε τη τιμή αλλά και την ευθύνη να ήμαστε κληρονόμοι μιας μεγάλης μερίδας αυτής της παράδοσης διότι, «εδώ (στην Ελλάδα) εργάστηκε ακούραστα για να κάνει γνωστό το Χριστό, εδώ υπέφερε για να αναγγείλει το Ευαγγέλιο, στην πόλη των Αθηνών εγκαινίασε για πρώτη φορά το διάλογο μεταξύ του χριστιανικού μηνύματος και του ελληνικού πολιτισμού, διάλογο ο οποίος διαμόρφωσε σταθερά τον ευρωπαϊκό πολιτισμό» (από την προσφώνηση του Πάπα Ιωάννη-Παύλου του 2ου στον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, 4.5.2001). Πράγματι, ο Απόστολος Παύλος περιόδευσε στην πατρίδα μας κηρύττοντας και ιδρύοντας Εκκλησίες, αρχίζοντας από τους Φιλίππους, την Καβάλα, τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, ανήγγειλε το Ευαγγέλιο στην Αθήνα και την Κόρινθο, όπως επίσης σε όλα σχεδόν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου: τη Σαμοθράκη, τη Χίο, τη Σάμο, τη Ρόδο και άλλους ελληνικούς τόπους. Στο τελευταίο του ταξίδι πέρασε από την Κρήτη θεμελιώνοντας και εκεί την Εκκλησία. Αυτό αποτελεί έναν επί πλέον λόγο που μας αφορά για να αξιοποιήσουμε καλύτερα αυτή την επέτειο και να μην παραμείνουμε σε πνευματική απραξία.
2.4. Για το έτος του Αγίου Παύλου θα περάσουν σίγουρα από την Ελλάδα χιλιάδες προσκυνητές τους οποίους πρέπει να υποδεχθούμε με αδελφική αγάπη, προσφέροντάς τους κάθε εξυπηρέτηση αλλά και έντυπο υλικό για την τον προσανατολισμό τους. Θα επιθυμούσαμε λοιπόν να σας προτείνουμε, ιδίως σε εκείνους που διακονούν σ’ αυτούς τους χώρους να ανοίγουν τους ναούς και να φιλοξενούν τους προσκυνητές, να τους παρέχουν, σύμφωνα με τις δυνατότητές τους, αυτά που ο καθένας έχει ανάγκη για την πνευματική τους εξυπηρέτηση.
2.5. Για τις διάφορες τοπικές μας Εκκλησίες προτείνουμε μερικές πρωτοβουλίες:
2.5.1. Οι ιερείς και οι κατηχητές να συμβάλλουν ώστε να βοηθηθούν οι πιστοί και να ανακαλύψουν την προσωπικότητα του Αποστόλου Παύλου, την πολυδιάστατη αποστολική του δράση, τα ταξίδια του που αφηγούνται οι Πράξεις των Αποστόλων.
2.5.2. Να διαβαστούν και να εξηγηθούν στους πιστούς οι Επιστολές που ο Παύλος απηύθυνε στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες.
2.5.3. Να δώσουμε στους πιστούς να καταλάβουν πώς έζησαν οι πρώτοι χριστιανοί, τον ενθουσιασμό, τις δυσκολίες, το μαρτύριο και το τι διδάσκει σήμερα σε εμάς αυτή η μαρτυρία.
2.5.4. Να γίνουν θέμα κατήχησης και κηρύγματος τα σημαντικότερα θέματα της θεολογίας του Αποστόλου Παύλου. Αναφέρουμε μερικά από αυτά τα κεντρικά σημεία του «ευαγγελίου» του Αποστόλου των εθνών:
2.5.5. Να αναζωογονήσουμε και πάλι την κεντρικότητα του προσώπου του Χριστού στη ζωή της Εκκλησίας και του κάθε χριστιανού. Ο Απόστολος ζει από το Χριστό, με το Χριστό, για το Χριστό, τον ζωντανό αναστημένο Χριστό παρόντα στην Εκκλησία και στον καθένα από τους βαπτισμένους: «Τώρα πια δεν ζω εγώ, αλλά ζει στο πρόσωπό μου ο Χριστός. Κι η τωρινή σωματική μου ζωή είναι ζωή βασισμένη στην πίστη μου στον Υιό του Θεού, που με αγάπησε και πέθανε εκούσια για χάρη μου»(Γαλ.2,20). «Γιατί για μένα το να ζω σημαίνει ζωή με το Χριστό και το να πεθάνω σημαίνει κέρδος» (Φιλ. 1, 21).
2.5.6. Να βιώσουμε τη θεολογία του Μυστικού Σώματος του Ιησού που ταυτίζεται με την Εκκλησία και την Ευχαριστία: «Έτσι κι εμείς: αν και είμαστε πολλοί, αποτελούμε ένα σώμα εν Χριστώ κι ο καθένας είναι μέλος του άλλου» (Ρωμ.12,5). Αυτή η κεντρική διδασκαλία του Αγίου Παύλου είναι συνδεδεμένη με το κήρυγμά του γύρο από το βάπτισμα και την ευχαριστία.
2.5.7. Να ανακαλύψουμε και πάλι την πνευματικότητα που είναι βασισμένη πάνω στην πραγματική έννοια της πίστης, της ελπίδας και της αγάπης. Μη ξεχνάμε πως για τον Απόστολο Παύλο το ρήμα «πιστεύειν» σημαίνει δέχομαι ως πραγματική και σωτήρια για μένα την Ανάσταση του Χριστού (βλ. Ρωμ.4,24-25: 10,9: Α’ Κορ.12,3: 15,1-19…). Το ουσιαστικό «πίστις» δηλώνει το περιεχόμενο του αποστολικού κηρύγματος. Η σωτηρία είναι δώρο Θεού που εμείς δεχόμαστε με την πίστη και επαληθεύουμε με τα έργα αγάπης (βλ. Ρωμ. 8, 14: Α’ Κορ. 6,9-11: Γαλ. 5,25…).
2.5.8. Να διδάξουμε την πραγματική έννοια της χριστιανικής ηθικής που προκύπτει από το γεγονός ότι ο χριστιανός με το βάπτισμα «εν Χριστώ» έχει γίνει «νέο δημιούργημα» (βλ. Α’ Κορ.5,17: Γαλ.3,27: 6,15: Εφ.1,4: 4,24: Κολ.3,10…). Το να είναι κανείς χριστιανός, σημαίνει να ζει εν Χριστώ, να κάνει το Χριστό αρχή, εμπνευστή και πηγή τους ζωής του, να διάγει μια ζωή όχι μόνο σύμφωνη με αυτή του Χριστού, αλλά να ταυτίζει σχεδόν τη ζωή του με αυτή του Χριστού. Ο Άγιος Παύλος εκφράζει αυτή την πραγματικότητα με τη φράση «Χριστός εν υμίν» (Κολ 1,27) και καθορίζει το σκοπό της αποστολής του, που είναι να γεννηθεί ο Χριστός στον καθένα από τους πιστούς. (Βλ. Κολ 1,24-29).
2.5.9. Όσο αφορά εμάς τους ποιμένες οφείλουμε να παραδειγματισθούμε από τον αποστολικό ζήλο του Αγίου Παύλου: «Αλίμονό μου αν δεν κηρύττω το Ευαγγέλιο» (Α’ Κορ.16). Για εκείνον η μέθοδος της διάδοσης του ευαγγελίου συνοψίζεται σε τρεις λέξεις: ο Λόγος, το Παράδειγμα και η Αγάπη. Ο Λόγος δεν είναι ένας απλός φορέας μιας σκέψης, αλλά είναι εμποτισμένος από τη δύναμη του Πνεύματος που απευθύνεται στους ανθρώπους για να τους μεταμορφώσει μέσου του κηρύγματος των απεσταλμένων του (βλ. Ρωμ.1,16: Β’ Κορ.5,20…). Και επειδή το Ευαγγέλιο δεν είναι θεωρία, αλλά ζωή ο Απόστολος το κηρύττει με το δικό του παράδειγμα (βλ. Α’ Κορ.4,16: Α’ Θεσ.1,16…). Για αυτό διακαίγεται από αγάπη για τους πιστούς του και «για τους πάντες, γίνεται τα πάντα, έτσι ώστε με κάθε τρόπο να σώσει μερικούς» (βλ. Α’ Κορ.9,22). Όλη τη δράση του για την διάδοση του ευαγγελίου την προσφέρει εντελώς δωρεά: «Ποια λοιπόν, θα είναι η ανταμοιβή μου; Είναι, να κηρύττω το ευαγγέλιο χωρίς να επιβαρύνω το ευαγγέλιο, με το να μη χρησιμοποιώ την εξουσία που μου δίνει το ευαγγέλιο. Διότι, ενώ ήμουνα ελεύθερος από όλα, κατέστησα τον εαυτό μου δούλο, για να κερδίσω όσο το δυνατό περισσότερους»(Α’ Κορ. 9,18-19).
2.5.10. Να ξαναβρούμε τον ενθουσιασμό και την αγάπη για την ενότητα των χριστιανών για την οποία ο Παύλος μιλά συχνά στις επιστολές του.
2.5.11. Καλό είναι να ενθαρρύνουμε την οργάνωση προσκυνημάτων στους χώρους από όπου πέρασε ο Απόστολος Παύλος. Η επίσκεψη των χώρων αυτών βοηθά πολύ στην κατανόηση των όσων διαβάζουμε στις επιστολές του. Μην ξεχνάμε ότι από τις δέκα τρεις (13) επιστολές που αποδίδονται στον Απόστολο Παύλο οι έξι (6) είχαν προορισμό χριστιανικές κοινότητες που ζούσαν στον ελλαδικό χώρο.
3. ΜΕΡΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ
ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ
3.1. Η έννοια του προσκυνήματος και η ποιμαντική του αξιοποίηση
3.1.1. Η πίστη μας είναι δώρο Θεού αλλά οφείλουμε συνεχώς να τη ενδυναμώνουμε, να την καλλιεργούμε και να την προστατεύουμε. Πολλά είναι τα μέσα που μας βοηθούν σ’ αυτό το σκοπό: τα ιερά Μυστήρια, ο Λόγος του Θεού, η Κατήχηση, η προσευχή, η αγαθοεργία.
3.1.2. Υπάρχουν ωστόσο και γεγονότα που απευθύνονται μ’ ένα τρόπο θα λέγαμε πιο αισθητό στον ψυχικό κόσμο του πιστού. Εκτός από τις μεγάλες εορτές του Λειτουργικού έτους, κατά τις οποίες γίνεται ανάμνηση των μυστηρίων της ζωής του Ιησού, ορισμένες επέτειοι που αναφέρονται σε γεγονότα της εκκλησιαστικής μας ιστορίας, μας προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία πνευματικής ανακαίνισης και θρησκευτικού ενθουσιασμού.
3.2. Το Προσκύνημα ως χώρος προσευχής
3.2.1. Τα Προσκυνήματα, ως χώροι προσευχής, αποτελούν ευκαιρία συνάντησης με την ευσπλαχνία του Θεού που έχει ως αποκορύφωμα το Μυστήριο της Μετάνοιας και της Θείας Ευχαριστίας. Ένα προσκύνημα σημαίνει ευκαιρία να ξαναβρούμε την ειρήνη της καρδιάς.
3.3. Το προσκύνημα ως πορεία προς τόπο προσευχής
3.3.1. ήδη έχουν προγραμματιστεί προσκυνήματα στη Λούρδη και στις χώρες από τις οποίες πέρασε και κήρυξε ο Απόστολος Παύλος. Θα θέλαμε λοιπόν να υπενθυμίσουμε σε όλους ότι ένα προσκύνημα, πριν απ’ όλα είναι ευκαιρία για μια πνευματική ανανέωση και γι’ αυτό πρέπει να προετοιμάζεται κατάλληλα για να πετύχει αυτό το σκοπό. Κάθε προσκύνημα, ως πορεία προσευχής, είναι περίοδος χάριτος, χαράς, απελευθέρωσης και ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα.
3.3.2. Για τη Βίβλο η ειρήνη είναι μια αξία και ο σκοπός του ανθρώπου που του επιτρέπει να ζει σε ενότητα με τον άλλο παρά τη διαφορετικότητά του. Ο Ιησούς εμφανίστηκε ως ειρηνοποιός και απαντά στη κάθε μορφή βίας με αγάπη. Χθες, όπως και σήμερα, ο προσκυνητής αφήνει τον τόπο που γεννήθηκε ή που ζει και αναχωρεί για να βρει την εσωτερική γαλήνη και ειρήνη, ζώντας μια εμπειρία αδελφοσύνης. Στο προσκύνημά του αυτό ανακαλύπτει νέες και απτές ανθρώπινες και χριστιανικές σχέσεις, με τις οποίες μοιράζεται το κοινό και πανανθρώπινο συναίσθημα.
3.3.3. Μη ξεχνάμε τέλος πως στα ιερά προσκυνήματα δεν είναι μόνο ο άνθρωπος που ψάχνει το Θεό, αλλά είναι και ο ίδιος ο Θεός που θέλει να συναντήσει τον άνθρωπο, που του δείχνει την οδό της μεταστροφής. Αυτό προϋποθέτει μία προσπάθεια αλλαγής προσανατολισμού, μια συνεχή μετάνοια, να ανακαλύψουμε ξανά την αξία της προσευχής, των ιερών Μυστηρίων της Μετάνοιας και της Θείας Ευχαριστίας, της αδελφικής αγάπης, της αλληλεγγύης, της συνείδηση ότι είμαστε Εκκλησία, να ενδυναμώσουμε τους οικογενειακούς θεσμούς και δεσμούς, την οικογενειακή ομόνοια, να ζήσουμε τη χαρά ότι οι οικογένειές μας είναι η «κατ’ οίκον Εκκλησία».
3.4. Μερικές πρακτικές προτάσεις
3.4.1. Με αφορμή τις δύο αυτές επετείους, και έχοντας υπόψη τα προσκυνήματα που πρόκειται να οργανωθούν είτε στη Λούρδη, είτε στα Θεομητορικά Προσκυνήματα στην Ελλάδα, είτε στους χώρους απ’ όπου πέρασε ο Απόστολος Παύλος, θα θέλαμε να σας παρουσιάσουμε μερικές πρακτικές σκέψεις.
3.4.2. Στο πρόγραμμα να προβλέπεται και να δίνεται η ευκαιρία στους προσκυνητές να πλησιάσουν στο Μυστήριο της Μετανοίας. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να οργανωθούν Ακολουθίες Μετανοίας με βιβλικά κείμενα και με συμβολικές πράξεις που να μιλούν στις καρδιές των πιστών μας.
3.4.3. Κατά τη διάρκεια των προσκυνημάτων να υπάρχουν στιγμές προσευχής, περισυλλογής, κατήχησης και γενικά θρησκευτικής κατάνυξης.
3.4.4. Να υπάρχει συνεργασία με τα τουριστικά γραφεία που οργανώνουν προσκυνηματικές εκδρομές, ώστε να συμβάλλουν στην ανάδειξη της θρησκευτικής πλευράς των προσκυνημάτων.
3.4.5. Να ενθαρρύνεται η αδελφική αγάπη μεταξύ των πιστών που λαμβάνουν μέρος στα προσκυνήματα.
***
Ελπίζουμε αυτές οι απλές σκέψεις να είναι χρήσιμες για όλους και κυρίως για τους ιερείς μας χωρίς τους οποίους η ποιμαντική είναι αδύνατη.
Η προστασία και η μεσιτεία της Αειπαρθένου Μαρίας, το παράδειγμα και η έμπνευση της διδασκαλίας του Αποστόλου Παύλου, ας μας συνοδεύουν κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών και ας συμβάλλουν στην ανανέωση των Εκκλησιών μας με την απόκτηση μιας πιο σταθερής πίστης, ελπίδας και αγάπης.
«Η χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, η αγάπη του Θεού και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος, να είναι μαζί με όλους εσάς» (Β’ Κορ.13,13).
Οι Επίσκοποι σας
+ Φραγκίσκος
Επίσκοπος Σύρου, Θήρας και Κρήτης
Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος
