Οι χριστουγεννιάτικες γιορτές στη χώρα της Άπω Ανατολής: μια εσωτερική χαρά που βιώνεται στην αναμονή. Ανάμεσα στο «εργοστάσιο του κόσμου» και τη λάμψη των πιστών. Εδώ η Παραμονή ονομάζεται Píng’ān yè, η «νύχτα της ειρήνης»
Η οικονομική και παραγωγική διάσταση
Αρχικά, η Κίνα γνώρισε τα Χριστούγεννα κυρίως ως «εργοστάσιο του κόσμου». Ένα μόνο παράδειγμα αρκεί: το 80 με 90% όλων των χριστουγεννιάτικων διακοσμήσεων παγκοσμίως —φώτα, μπάλες, τεχνητά δέντρα— εξακολουθεί να παράγεται σήμερα σε βιομηχανικές ζώνες της Κίνας, με εξέχουσα την πόλη Γίου (Yiwu) στην επαρχία Τζετζιάνγκ. Έτσι, τα Χριστούγεννα φτάνουν πρώτα ως παραγωγικός κύκλος και έπειτα ως γιορτή.
Στη συνέχεια, όμως, η κινεζική ευημερία άρχισε να αυξάνεται. Μεταξύ 2005 και 2020, το διαθέσιμο αστικό εισόδημα υπερτετραπλασιάστηκε, η μεσαία τάξη ξεπέρασε τα 400 εκατομμύρια ανθρώπους και η εσωτερική κατανάλωση κατέστη ένας από τους στρατηγικούς στόχους της χώρας. Έτσι, κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, οι Κινέζοι δεν περιορίζονται πλέον στην παραγωγή, αλλά αρχίζουν κυρίως να καταναλώνουν: ανοίγουν επιχειρήσεις, συχνάζουν σε εμπορικά κέντρα, μεταμορφώνουν τον αστικό χώρο. Και ακριβώς σε αυτή τη μετάβαση, τα Χριστούγεννα αλλάζουν φύση. Από καθαρά βιομηχανικό γεγονός, γίνονται εμπορική και συμβολική ευκαιρία, ιδίως για τους νέους.
Ανάμεσα σε χριστουγεννιάτικες αγορές και χωριά του Άη Βασίλη
Σήμερα, λοιπόν, είναι φυσιολογικό να περπατά κανείς στη Σαγκάη και να συναντά χριστουγεννιάτικες αγορές που στήνονται στα μεγάλα εμπορικά συγκροτήματα του Xintiandi ή κατά μήκος του Bund, ανάμεσα σε ξύλινα σαλέ, διακοσμητικά φώτα και μουσική υπόκρουση.
Και όχι μόνο αυτό: στη βορειότερη πόλη της Κίνας, τη Μοχέ (επαρχία Χεϊλονγκτζιάνγκ), έχει δημιουργηθεί ένα αυθεντικό «χωριό των Χριστουγέννων», όπου οι επισκέπτες μπορούν να βυθιστούν σε χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα. Υπάρχουν ταχυδρομείο του Άη Βασίλη, γλυπτά από χιόνι, διακοσμημένα σπιτάκια και φιγούρες του Santa Claus για φωτογραφίες, σε ένα σκηνικό που συχνά περιγράφεται ως κινεζική εκδοχή του διάσημου Santa Claus Village του Ροβανιέμι στη Φινλανδία.
Η λάμψη που ελκύει
Βεβαίως, όλα αυτά εκτυλίσσονται αποκλειστικά μέσα από έναν οικονομικό φακό. Κι όμως, πολλοί νέοι Κινέζοι έλκονται από τη λάμψη που συνοδεύει τα Χριστούγεννα και αρκετοί καταλήγουν να μπαίνουν από περιέργεια στις εκκλησίες, προσπαθώντας να καταλάβουν τι είναι αυτό που ωθεί τους Κινέζους χριστιανούς να μεταδίδουν τόση χαρά.
Μας το αφηγήθηκε ένας νεαρός ντόπιος:
«Αν και η περίοδος των Χριστουγέννων στην Κίνα δεν γιορτάζεται όπως στις ευρωπαϊκές χώρες —και επειδή κανονικά εργάζεται κανείς— η μεσονύκτια λειτουργία είναι πάντα γεμάτη και, ιδίως στα μικρά χωριά, καταφέρνει να προσελκύει την προσοχή των νέων. Συνήθως τελούνται τρεις λειτουργίες: η αγρυπνία, η λειτουργία του μεσονυχτίου και η λειτουργία της ημέρας των Χριστουγέννων».
Και συνεχίζει: «Μία από τις πιο αγαπητές στιγμές είναι εκείνη που τοποθετείται ανάμεσα στην αγρυπνία και τη μεσονύκτια λειτουργία. Η Εκκλησία αξιοποιεί αυτό το διάλειμμα: οι πιστοί που έχουν ετοιμάσει κάποιο δρώμενο παρουσιάζονται, η χορωδία τραγουδά, οι άνθρωποι απαγγέλλουν προσευχές για την ειρήνη, οι ιερείς εκφωνούν ομιλίες…».
Ένα μήλο για τη νύχτα της ειρήνης
Όταν τον ρωτάμε να μας περιγράψει καλύτερα αυτή την τόσο ξεχωριστή στιγμή, ο νεαρός αναφέρει «παραστάσεις με ιερά τραγούδια ή αφιερωμένες στην ιστορία της Εκκλησίας, στη γέννηση του Ιησού… Πάρα πολλοί έρχονται μόνο και μόνο για να ακούσουν τις χορωδίες. Πλέον, έχει γίνει συνήθεια».
Επιπλέον, προσθέτει, «οι ιερείς και οι πιστοί ετοιμάζουν μικρά δώρα για τους νέους Κινέζους. Όχι σοκολατάκια ή γκάτζετ, αλλά μήλα. Στα κινέζικα, το μήλο λέγεται píngguǒ, λέξη που, λόγω ηχητικής ομοιότητας, παραπέμπει στο píng’ān, δηλαδή “ειρήνη”. Δεν είναι τυχαίο: η Παραμονή των Χριστουγέννων ονομάζεται Píng’ān yè, η “νύχτα της ειρήνης”. Το να χαρίζεις ένα μήλο γίνεται έτσι μια απλή ευχή, ικανή να μιλήσει σε όλους. Η τοπική Εκκλησία δεν επικρίνει την κινεζική κοινωνία· προσπαθεί μάλλον να προσαρμοστεί σε αυτήν. Ένα άλλο παράδειγμα: στις φάτνες μας συχνά ενσωματώνουμε παραδοσιακά στοιχεία της τοπικής κουλτούρας, λάμπες, μικρούς ναούς…».
Η αναμονή του φωτός
Με λίγα λόγια, παρά τις δυσκολίες, τα Χριστούγεννα στην Κίνα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ζωντανά.
«Για τους Καθολικούς πιστούς της χώρας μου», παρατηρεί ο Chiaretto Yan, Κινέζος φοκολαρίνο και συγγραφέας του βιβλίου Il mio sogno cinese (Ancora 2025), «τα Χριστούγεννα είναι μια εσωτερική χαρά. Θα έλεγα ότι οι Κινέζοι ζουν τα Χριστούγεννα σαν να ήταν ακόμη Μεγάλο Σάββατο: δηλαδή, μέσα στην αναμονή. Τα Χριστούγεννα είναι αναμονή του φωτός, όπως το Μεγάλο Σάββατο είναι αναμονή της Ανάστασης. Και νομίζω ότι το ίδιο ισχύει και για τον διάλογο ανάμεσα στον χριστιανισμό και τον κινεζικό πολιτισμό: έχει σημασία να ξεκινάς μια διαδικασία, παρά να επιδιώκεις ή να πετυχαίνεις αμέσως ένα αποτέλεσμα, όπως πρότεινε η κουλτούρα της συνάντησης του πάπα Φραγκίσκου».
Η λογική της μικρότητας
Μια ευχή που γίνεται απτή στην εικόνα χιλιάδων Κινέζων πιστών που, την Παραμονή των Χριστουγέννων, μένουν να προσεύχονται ολόκληρη τη νύχτα. Μια εικόνα σπάνια αλλού, που μαρτυρεί ακριβώς την υπομονή, την αναμονή.
Αρχές που, στην κινεζική ταοϊστική παράδοση, εκφράζονται με το wu wei: το να μη δρας ενάντια στον χρόνο των πραγμάτων, να μη βιάζεις την πορεία των γεγονότων, αλλά να συνοδεύεις το γίγνεσθαι. Όπως ακριβώς ο Ιωσήφ και η Μαρία συνόδευσαν τη γέννηση του Ιησού. Στη σπηλιά, στη μειοψηφία, στο μικρό. Μάλιστα, στη μικρότητα.
Σε εκείνη τη «λογική της μικρότητας» που ο πάπας Λέων ΙΔ΄ επικαλέστηκε στο ταξίδι του στην Τουρκία και τον Λίβανο και που οι Κινέζοι πιστοί προσπαθούν να ενσαρκώνουν καθημερινά. Και τότε, shèngdàn jié kuàilè — καλή γιορτή της Ιερής Γέννησης!
ΠΗΓΗ: Vatican news
+Νικόλαος,
Αρχιεπίσκοπος, πρώην Νάξου-Τήνου κλπ
