Ένα μεγάλο πρόβλημα για τις Πρωτο-χριστιανικές Εκκλησίες, ήταν ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα. Λύση στις ασάφειες και τις διενέξεις μεταξύ των τοπικών Εκκλησιών, ήλθε να δώσει η Α “Οικουμενική Σύνοδος της Νικαίας το 325 μ.Χ. με στόχο τον κοινό εορτασμό του Πάσχα, από όλους τους χριστιανούς.
Για το σκοπό αυτό, οι Πατέρες της Συνόδου: α) έλαβαν υπόψη τους την ημερομηνία εορτής του εβραϊκού Πάσχα, που εορταζόταν, κατά την πανσέληνο του μήνα Νισάν, και η οποία συμβαίνει συνήθως μετά την εαρινή ισημερία και β) χρησιμοποίησαν τα αστρονομικά δεδομένα της εποχής. Έτσι καθόρισαν ότι, το Πάσχα πρέπει να εορτάζεται « υπό απάντων των ανά την οίκουμένην Χριστιανών», την Κυριακή, μετά την πρώτη πανσέληνο της Εαρινής ισημερίας, δηλαδή, την πρώτη πανσέληνο μετά την 21η Μαρτίου.
Παρόλες τις δυσκολίες που συνάντησε στην αρχή της εφαρμογής του ο κανόνας αυτός, πέτυχε τελικά να εορτάζουν οι χριστιανοί για πολλούς αιώνες το Πάσχα, σε κοινή ημερομηνία. Με την καθιέρωση όμως του ακριβέστερου αστρονομικά, Γρηγοριανού ημερολογίου το 1582 μ.Χ. και ενώ ο Συνοδικός κανόνας εξακολουθεί να είναι κοινός για τους Χριστιανούς όλων των Εκκλησιών σε Ανατολή και Δύση, το πρόβλημα επανήλθε.
Οι χριστιανοί της Δύσης (Καθολικοί και Διαμαρτυρόμενοι), σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, θεωρούν και πολύ σωστά από αστρονομική άποψη, ως ημέρα της εαρινής ισημερίας την 21η Μαρτίου. Και οι χριστιανοί της Ανατολής (Ορθόδοξοι) θεωρούν ως ημέρα της εαρινής ισημερίας την 21η Μαρτίου, αλλά σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο, που έχει μια διαφορά επί του παρόντος 13ων και κάτι ημερών από το Γρηγοριανό. Αυτό σημαίνει ότι, αν μεταξύ της 21ης Μαρτίου του Γρηγοριανού και της 21ης Μαρτίου του Ιουλιανού ημερολογίου, συμβεί πανσέληνος, οι χριστιανοί της Δύσης την θεωρούν ως πανσέληνο του Πάσχα, ενώ αντίθετα οι χριστιανοί της Ανατολής δεν την θεωρούν, και δέχονται ως πασχαλινή πανσέληνο αυτή που εμφανίζεται μετά την 21η Μαρτίου του Ιουλιανού ημερολογίου, που όμως είναι η δεύτερη της Άνοιξης.
Αυτή τη διαφορά την επιβαρύνει και ένας ακόμη λανθασμένος υπολογισμός. Οι χριστιανοί της Δύσης υπολογίζουν τον κύκλο των πανσελήνων με σφάλμα, μόνο μία ημέρα σε χρονικό κύκλο περίπου 20.000 ετών και παραδέχονται την πανσέληνο την ημέρα που γίνεται. Οι χριστιανοί της Ανατολής, υπολογίζουν την πανσέληνο με τον κύκλο του Μέτωνος, που προσδιορίζει την ημερομηνία της πανσελήνου με σφάλμα μιας ημέρας σε 228 έτη. Το λάθος αυτό στον τρόπο μέτρησης του Μέτωνος, συσσωρεύτηκε με την πάροδο του χρόνου, ώστε σήμερα να γίνεται λάθος πέντε (5) περίπου ημερών ως προς τον υπολογισμό της πασχαλινής πανσελήνου. Έχουμε δηλ. σήμερα πανσέληνο και λέγουν ότι η πανσέληνος αυτή θα γίνει μετά από πέντε ημέρες!!! Αυτή η διαφορά μέτρησης μαζί με τις 13 ημέρες της λανθασμένης ιουλιανής εαρινής ισημερίας, δημιουργούν για τους χριστιανούς της Ανατολής, τη μικρή (μία εβδομάδα), ή μεγάλη διαφορά (πέντε εβδομάδες), στην ημερομηνία εορτής του Πάσχα.
Την εποχή που τα Ορθόδοξα χριστιανικά κράτη, υιοθέτησαν το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ως πολιτικό ημερολόγιο, αλλά και όσες Ορθόδοξες Εκκλησίες είχαν αποδεχτεί εκκλησιαστικά, το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό Ημερολόγιο, που θεώρησε ως επιβεβλημένο να θεσπιστεί, ένα πανορθόδοξο συνέδριο που συγκάλεσε το οικουμενικό Πατριαρχείο το έτος 1923 στην Κωνσταντινούπολη, για λόγους συνοχής των Ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών, διατηρήθηκε ο Πασχάλιος κύκλος του παλαιού Ιουλιανού ημερολογίου, με ημερομηνίες Γρηγοριανού ή νέου Ιουλιανού ημερολογίου. Αυτό είχε και εξακολουθεί να έχει σαν αποτέλεσμα, οι ανά την οικουμένη χριστιανοί, να τηρούν μεν το γράμμα αλλά να έχουν χάσει το πνεύμα της Συνόδου της Νικαίας. Οι χριστιανοί, ανταποκρίνονται στο γράμμα και στο πνεύμα της Συνόδου, μόνον όταν η Ανατολή συνεορτάζει το Πάσχα, την ίδια ημερομηνία με την Δύση. (Αυτό συμβαίνει όταν έχουμε πανσέληνο, μεταξύ 30 Μαρτίου με 18 Απριλίου και τις ημέρες, Κυριακή, Δευτέρα ή Τρίτη).
Η ημερομηνία όμως, της εορτής του Πάσχα δεν είναι δόγμα πίστεως. Είναι αποτέλεσμα μαθηματικών και αστρονομικών υπολογισμών που έχουν σχέση με τη θέση της Γης και της Σελήνης κατά την περιφορά τους γύρω από τον Ήλιο.
Γι’ αυτό και η Καθολική Εκκλησία της Ελλάδος, τόσο για λόγους πρακτικούς που αφορούν τους πιστούς της (μικτές οικογένειες, κρατικές αργίες κλπ), όσο και για λόγους οικουμενικούς, και εν γνώσει των λανθασμένων υπολογισμών, μετά το 1970, συνεορτάζει το Πάσχα με την Ορθόδοξη Εκκλησία. ( * )
* Απόδοση κειμένου, από ένθετο της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 8/4/2001 και παλαιότερου φυλλαδίου του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος.
