Από το Ναγκασάκι στη Χιροσίμα, τις δύο μοναδικές πόλεις στον κόσμο που καταστράφηκαν από ατομικές βόμβες, ο πάπας Φραγκίσκος έκανε μια παθιασμένη έκκληση για την πλήρη εξάλειψη των πυρηνικών όπλων. «Η χρήση της ατομικής ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς είναι ανήθικη, όπως ανήθικη είναι και η κατοχή ατομικών όπλων», είπε. «Θα κριθούμε γι’ αυτό».
Ναγκασάκι
Ο πάπας Φραγκίσκος επισκέφθηκε πρώτα το Ναγκασάκι, μια πόλη περίπου 400.000 κατοίκων που είναι η ιστορική καρδιά του καθολικισμού στην Ιαπωνία και η πατρίδα πολλών μαρτύρων.
Έφτασε στο πάρκο το πρωί εν μέσω βροχής. Εκεί, σε ένα μέρος κοντά στο επίκεντρο της έκρηξης βόμβας, ο Πάπας εναπόθεσε ένα στεφάνι και προσευχήθηκε σιωπηλά στη μνήμη εκείνων που σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα. Στη συνέχεια, υπό το φως ενός κεριού, διάβασε την ομιλία του στα ισπανικά σε περίπου 200 Ιάπωνες αλλά και σε ένα παγκόσμιο ακροατήριο που παρακολούθησε στην τηλεόραση.
Όπως είπε ο πάπας Φραγκίσκος «η κατοχή πυρηνικών και άλλων όπλων μαζικής καταστροφής δεν είναι η απάντηση» στην επιθυμία της ανθρωπότητας για ασφάλεια, σταθερότητα και ειρήνη στον κόσμο. Πράγματι, είπε, «ο κόσμος μας χαρακτηρίζεται από μια διεστραμμένη διχοτόμηση που προσπαθεί να υπερασπιστεί και να διασφαλίσει τη σταθερότητα και την ειρήνη μέσω μιας ψεύτικης αίσθησης ασφάλειας που στηρίζεται σε μια νοοτροπία φόβου και δυσπιστίας, η οποία καταλήγει δηλητηριάζοντας τις σχέσεις μεταξύ των λαών και εμποδίζει οποιαδήποτε μορφή διαλόγου».
«Η ειρήνη και η διεθνής σταθερότητα είναι ασυμβίβαστες με τις προσπάθειες να οικοδομηθεί ο φόβος της αμοιβαίας καταστροφής ή η απειλή της ολικής εξόντωσης».
Υπενθυμίζοντας «τις καταστροφικές ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές συνέπειες μιας πυρηνικής επίθεσης» που είδε στο Ναγκασάκι, ο πάπας Φραγκίσκος είπε ότι, «οι προσπάθειές μας να μιλήσουμε ενάντια στην κούρσα των εξοπλισμών δεν θα είναι ποτέ αρκετές». Ενώ συνέχισε καταγγέλλοντας έντονα την κούρσα εξοπλισμών «σε έναν κόσμο όπου εκατομμύρια παιδιά και οικογένειες ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες, τα χρήματα που σπαταλούνται και κερδίζονται μέσω της κατασκευής, αναβάθμισης, συντήρησης και πώλησης ολοένα και πιο καταστροφικών όπλων, είναι μια προσβολή που φωνάζει προς τον ουρανό».
Όπως είπε αποφασιστικά «η Καθολική Εκκλησία είναι αμετάκλητα αφοσιωμένη στην προώθηση της ειρήνης μεταξύ λαών και εθνών». Επανέλαβε ότι «δεν πρόκειται ποτέ να κουραστούμε να εργαζόμαστε για να στηρίξουμε τα κύρια διεθνή νομικά μέσα του πυρηνικού αφοπλισμού και της μη διάδοσης, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων». Υπενθύμισε την έκκληση, τον περασμένο Ιούλιο, των Ιαπώνων επισκόπων για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων .
Στη συνέχεια, λέγοντας ότι είναι προσωπικά πεπεισμένος ότι «ένας κόσμος χωρίς πυρηνικά όπλα είναι εφικτός και αναγκαίος», ο πάπας Φραγκίσκος κάλεσε τους πολιτικούς ηγέτες του κόσμου να μην ξεχνούν ότι αυτά τα όπλα δεν μπορούν να μας προστατεύσουν από τις απειλές για την εθνική και διεθνή ασφάλεια. Να προβληματιστούν για τις καταστροφικές συνέπειες της εγκατάστασής τους, ιδίως από ανθρωπιστική και περιβαλλοντική άποψη, και να απορρίψουν την αύξηση του κλίματος φόβου, δυσπιστίας και εχθρότητας που πυροδοτούνται από τα πυρηνικά δόγματα. Τόνισε την ανάγκη δημιουργίας μέσων για την εξασφάλιση εμπιστοσύνης και αμοιβαίας ανάπτυξης και την ανάγκη για ηγέτες που μπορούν να σταθούν στο ύψος αυτών των περιστάσεων.
Χιροσίμα
Αργότερα το απόγευμα έφτασε στη Χιροσίμα, μια πόλη περίπου 2 εκατομμυρίων ανθρώπων, όπου βρίσκεται το Μνημείο Ειρήνης, στο σημείο όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες, σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, έριξαν την πρώτη ατομική βόμβα στον κόσμο που σκότωσε ακαριαία από 60.000 έως 80.000 ανθρώπους και συνολικά 140.000 μέχρι το τέλος της χρονιάς.
Είχε νυχτώσει όταν ο πάπας Φραγκίσκος έφτασε στο μνημείο. Περίπου 1.500 Ιάπωνες ήταν εκεί για το επίσημο γεγονός, μαζί με 20 θρησκευτικούς ηγέτες και 20 επιζώντες του βομβαρδισμού. Υπήρχε μια περίοδος μεγάλης σιωπής, καθώς ο Φραγκίσκος υποδέχτηκε όλους τους επιζώντες έναν προς έναν και αγκάλιασε μια γυναίκα που τα δάκρυα της είχαν πλημυρίσει το πρόσωπό της. Ο Φραγκίσκος άφησε μερικά λουλούδια στη μνήμη των θυμάτων και προσευχήθηκε σιωπηλά.
Δύο επιζώντες, η Yoshiko Kajimoto που ήταν 14, και ο Kojí Hosokawa, ο οποίος ήταν 17 ετών και ζούσαν στη Χιροσίμα όταν εξερράγη η βόμβα, περιέγραψαν με αξιοπρέπεια και συγκίνηση τη φοβερή τους εμπειρία στον πάπα Φραγκίσκο.
Η κα Kajimoto εργαζόταν σε εργοστάσιο όταν έπεσε η βόμβα. Ξαφνικά βρέθηκε θαμμένη κάτω από ξύλα και κεραμίδια, αλλά κατάφερε να απεγκλωβιστεί. «Όταν βγήκα έξω, όλα τα γύρω κτίρια ήταν καταστρεμμένα», είπε στον Πάπα. «Ήταν τόσο σκοτεινά σαν να ήταν βράδυ και μύριζε σαν σάπιο ψάρι».
Βοηθώντας τους τραυματίες, είδε «ανθρώπους να περπατούν δίπλα-δίπλα σαν φαντάσματα, άνθρωποι των οποίων ολόκληρο το σώμα ήταν τόσο καμένο που δεν μπορούσα να δω τη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών, τα μαλλιά τους κρέμονταν, τα πρόσωπά τους πρησμένα στο διπλό μέγεθος, τα χείλη τους κρέμονταν, με τα δύο χέρια να κρατιούνται με το καμένο δέρμα να κρέμεται από αυτά».
«Κανείς σε αυτόν τον κόσμο δεν μπορεί να φανταστεί μια τέτοια εικόνα κόλασης», είπε.
Ο κ. Hosokawa, δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην τελετή με τον Πάπα, αλλά διάβασαν την μαρτυρία του: «Νομίζω ότι όλοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι οι ατομικές βόμβες έπεσαν, όχι στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, αλλά σε όλη την ανθρωπότητα», έγραψε.
Αφού άκουσε τις δύο μαρτυρίες, ο πάπας Φραγκίσκος άρχισε λέγοντας «η ειρήνη να είναι μαζί σας» και υπενθυμίζοντας τι συνέβη όταν έπεσε η βόμβα είπε: «Μόλις σε μια στιγμή, όλα καταβυθίστηκαν σε μια μαύρη τρύπα καταστροφής και θανάτου. Από εκείνη την άβυσσο της σιωπής, συνεχίζουμε ακόμα και σήμερα να ακούμε τις κραυγές εκείνων που δεν υπάρχουν πλέον. Ήρθαν από διαφορετικά μέρη, είχαν διαφορετικά ονόματα και μερικοί μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες. Ωστόσο, όλοι ενωμένοι με την ίδια μοίρα, σε μια τρομακτική ώρα που άφησε για πάντα το σήμα της όχι μόνο για την ιστορία αυτής της χώρας, αλλά και στο πρόσωπο της ανθρωπότητας».
Είπε στους παρόντες: «Ένιωσα το καθήκον να έρθω εδώ ως προσκυνητής ειρήνης, να σταθώ σε σιωπηρή προσευχή, να θυμηθώ τα αθώα θύματα μιας τέτοιας βίας με γεμάτη την καρδιά μου με τις προσευχές και τη λαχτάρα των ανδρών και των γυναικών της εποχής μας, ειδικά των νέων, που επιθυμούν την ειρήνη, που εργάζονται για την ειρήνη και που θυσιάζονται για ειρήνη. Έχω έρθει σε αυτό το χώρο μνήμης και ελπίδας για το μέλλον, φέρνοντας μαζί μου την κραυγή των φτωχών που είναι πάντα τα πιο ανίσχυρα θύματα του μίσους και των συγκρούσεων».
Καταδίκασε την «χρήση ατομικής ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς» ως «έγκλημα» κατά της ανθρωπότητας και «ανήθικης». Πρόσθεσε ότι «και η κατοχή πυρηνικών όπλων είναι ανήθικη, όπως είπα ήδη πριν από δύο χρόνια».
Εννέα κράτη διαθέτουν πυρηνικά όπλα: οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ, η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία έχουν αθροιστικά 14.000 από τα 15.000 πυρηνικά όπλα που είναι γνωστά στον κόσμο και 2.000 από αυτά λέγεται ότι εξακολουθούν να βρίσκονται σε «κατάσταση επιφυλακής». Ο Πάπας εξέφρασε βαθιά ανησυχία ότι τέτοια όπλα θα μπορούσαν να πυροδοτηθούν από ατύχημα ή ανθρώπινο λάθος , και έτσι τον Νοέμβριο του 2017 είχε καταδικάσει κατηγορηματικά όχι μόνο «την απειλή της χρήσης τους» αλλά και «την ίδια τους την κατοχή»· ήταν ο πρώτος Πάπας που το έκανε.
Όπως είπε στο ακροατήριό του στη Χιροσίμα αλλά και σε όλο τον κόσμο «οι μελλοντικές γενιές θα καταδικάσουν την αποτυχία μας αν μιλάμε για ειρήνη, αλλά δεν δρούμε για να την φέρνουμε στους λαούς της γης. Πώς μπορούμε να μιλάμε για ειρήνη, ακόμη και όταν χτίζουμε τρομακτικά νέα όπλα πολέμου; Πώς μπορούμε να μιλάμε για ειρήνη, ακόμη και αν δικαιολογούμε παράνομες πράξεις από ομιλίες γεμάτες διακρίσεις και μίσος;».
Ο πάπας Φραγκίσκος προσευχήθηκε «η άβυσσος του πόνου που υπέστησαν εδώ, να μας υπενθυμίζει τα όρια που δεν πρέπει ποτέ να ξεπεραστούν».
