Με αφορμή τη δέκατη επέτειο της επίσκεψης του πάπα Φραγκίσκου στη Λαμπεντούζα στις 8 Ιουλίου 2013, ο Επικεφαλής της Ποντιφικής Συνόδου για την Επικοινωνία είπε ότι ο Πάπας μας υπενθυμίζει ότι η μετανάστευση είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί «ακούγοντας και βλέποντας με την καρδιά μας».
Στις 8 Ιουλίου είναι η δέκατη επέτειος από την ιστορική επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου στο ιταλικό νησί Λαμπεντούζα για να προσευχηθεί για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που χάθηκαν στη θάλασσα.
Τις τελευταίες δεκαετίες, το νοτιότερο ιταλικό σημείο στα ανοικτά των ακτών της Σικελίας έχει γίνει κύριο σημείο διέλευσης παράνομων μεταναστών από την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία που θέλουν να εισέλθουν στην Ευρώπη, αναχωρώντας κυρίως από τις ακτές της Λιβύης.
Επιλέγοντας αυτή την περιοχή, που έχει γίνει σύμβολο των μεταναστευτικών τραγωδιών στη Μεσόγειο, ως το πρώτο του ταξίδι εκτός Ρώμης μετά την εκλογή του στις 13 Μαρτίου 2013, ο πάπας Φραγκίσκος θέλησε να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας στο δράμα των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο που προσπαθούν να δραπετεύσουν από τον πόλεμο, τις διώξεις και τη φτώχεια, κάτι το οποίο αποτελεί σταθερό θέμα της διακονίας του.
Η επίσκεψη του Πάπα στη Λαμπεντούζα: μια έκκληση για δράση
Η ίδια η επίσκεψη διήρκεσε μόνο λίγες ώρες, με τον Πάπα να προσεύχεται για τους παράνομους μετανάστες που πνίγηκαν προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη και να ρίχνει ένα στεφάνι από λουλούδια στη θάλασσα σε ένδειξη πένθους, πριν προεδρεύσει στην υπαίθρια λειτουργία. Αλλά το μήνυμά του έδωσε τον τόνο για την παποσύνη του, όταν κατήγγειλε την «παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας», η οποία «μας κάνει να σκεφτόμαστε μόνο τον εαυτό μας, μας κάνει αναίσθητους στις κραυγές των άλλων ανθρώπων».
Το μήνυμα αυτό ήχησε οδυνηρά κατά τη διάρκεια της ομιλίας, όταν υπενθύμισε την ερώτηση που έκανε ο Θεός στον Κάιν: «Πού είναι ο αδελφός σου;»
«”Πού είναι ο αδελφός σου;”. Το αίμα του φωνάζει σε μένα, λέει ο Κύριος. Αυτή δεν είναι μια ερώτηση που απευθύνεται σε άλλους- είναι μια ερώτηση που απευθύνεται σε μένα, σε εσάς, στον καθένα μας. Αυτοί οι αδελφοί και οι αδελφές μας προσπαθούσαν να ξεφύγουν από δύσκολες καταστάσεις για να βρουν λίγη γαλήνη και ειρήνη- αναζητούσαν ένα καλύτερο μέρος για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, αλλά αντί γι’ αυτό βρήκαν τον θάνατο. Πόσο συχνά τέτοιοι άνθρωποι αποτυγχάνουν να βρουν κατανόηση, αποτυγχάνουν να βρουν αποδοχή, αποτυγχάνουν να βρουν αλληλεγγύη».
Δέκα χρόνια αργότερα, η επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου στη Λαμπεντούζα έχει γίνει έκκληση για δράση τόσο για την Εκκλησία όσο και για τις κυβερνήσεις, καθώς τα θύματα της παράνομης μετανάστευσης συνεχίζουν να αυξάνονται ιδιαίτερα στη Μεσόγειο Θάλασσα μετατρέποντάς την στο «μεγαλύτερο νεκροταφείο της Ευρώπης».
ΔΟΜ: πάνω από 17.000 νεκροί και αγνοούμενοι στη μεταναστευτική διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου από το 2014
Μόνο στη μεταναστευτική διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου προς την Ευρώπη, που συνδέει τη Λιβύη και την Τυνησία με την Ιταλία, η οποία υπολογίζεται ως η πιο θανατηφόρα στον κόσμο, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει καταγράψει πάνω από 17 χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους από το 2014.
Ο αριθμός αυτός υπολείπεται των πραγματικών θυμάτων, καθώς πολλά ναυάγια παραμένουν «αόρατα» και έτσι διαφεύγουν από τον απολογισμό του ΔΟΜ. 2.300 θάνατοι έχουν καταγραφεί στη δυτική διαδρομή, ενώ 1.700 στην ανατολική.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χορηγήσει 6 δισεκατομμύρια ευρώ στην Τουρκία για να σταματήσει τη ροή των μεταναστών που φτάνουν στην Ευρώπη από τη στεριά, από τα Βαλκάνια. Η ροή αυτή έχει μειωθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια, αλλά ένα μέρος των μεταναστών που συρρέουν στην Τουρκία δοκιμάζουν την τύχη τους από τη θάλασσα με στόχο την Ιταλία.
Το πιο θανατηφόρο ναυάγιο μεταναστών στην κεντρική Μεσόγειο χρονολογείται από τις 3 Οκτωβρίου 2013, όταν ένα σκάφος 20 μέτρων που έπλεε από τη Μισράτα της Λιβύης ανατράπηκε μισό μίλι από τη Λαμπεντούζα. Στην τραγωδία αυτή επιβεβαιώθηκαν 368 νεκροί και περίπου είκοσι αγνοούνται.
Το πιο πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο στη Μεσόγειο σημειώθηκε στις 14 Ιουνίου 2023, όταν ένα αλιευτικό στο οποίο επέβαιναν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι από τη χωρητικότητά του, ανατράπηκε στα ανοικτά των ελληνικών ακτών αφήνοντας πίσω δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες αγνοούμενους.
Η μετανάστευση, ένα σύνθετο ζήτημα που δεν μπορεί να λυθεί με συνθήματα
Μπροστά σε αυτές τις τραγωδίες ο πάπας Φραγκίσκος μας υπενθυμίζει ότι «δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε τα πάντα, αλλά πρέπει να ακούμε και να βλέπουμε με την καρδιά μας, πράγμα που σημαίνει να κατανοούμε τι συμβαίνει», δήλωσε ο Πάολο Ρουφινί, ο επικεφαλής της Ποντιφικής Συνόδου για την Επικοινωνία.
«Η μετανάστευση είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα», δήλωσε στον Andrea De Angelis του Vatican News. «Έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε ότι υπάρχουν απλές λύσεις για πολύπλοκα προβλήματα». «Ωστόσο», είπε, «το πραγματικό ερώτημα δεν είναι να είμαστε υπέρ ή κατά της μετανάστευσης που υπήρχε πάντα στην παγκόσμια ιστορία, αλλά πώς να τη διαχειριστούμε».
Στο σημερινό πλαίσιο, πρόσθεσε ο Ρουφινί, είναι επιτακτική ανάγκη να θυμόμαστε τι συνέβη πριν από δέκα χρόνια: «Αν δεν θυμόμαστε, δεν θα ξέρουμε σε ποιο σημείο βρισκόμαστε τώρα. Πρέπει να αποφύγουμε τα συνθήματα και να μιλήσουμε με την καρδιά μας και να μοιραστούμε για να κινηθούν τα πράγματα», τόνισε.
