+ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΚΑΘΟΛΙΚΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΝΑΞΟΥ-ΤΗΝΟΥ-ΑΝΔΡΟΥ-ΜΥΚΟΝΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΝΤΟΣ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
σε κάθε άνθρωπο καλής θέλησης
«Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον, και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσιν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί». (Κορινθ. 13,2).
Με αφορμή την Κυριακή της Ορθοδοξίας δυστυχώς ακούσαμε από χείλη Ιεραρχών και Ιερέων, σε πολλά μέρη της Πατρίδας μας, κρίσεις και κατακρίσεις για τους μη Ορθοδόξους Χριστιανούς. Όλοι καταδικάστηκαν ως «αιρετικοί» και ως άτομα ή ομάδες ή και Εκκλησίες με τις οποίες δεν πρέπει η Ορθοδοξία να έχει καμία συνεργασία και ακόμη χειρότερο καμία συμπροσευχή «ίνα μη μιανθή» (Ιωαν. 18,28)!
Διαφορετική συμπεριφορά
Διαβάσαμε με πίκρα και λύπη:
«Ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ ………θεωρεί πως το Συνοδικό παραμένει “ανοιχτό” και άρα μπορεί να προσθέτει “αναθέματα”, όπως έκανε πανηγυρικά κατά την φετινή Κυριακή της Ορθοδοξίας. Μπορεί να μη διάβασε όλα τα αναθέματα του Συνοδικού, αλλά εκφώνησε γεγονυία τη φωνή τα δικά του “αναθέματα”, για να δώσει την κατ’ αυτόν “μαρτυρία της Ορθοδοξίας” σήμερα. Ας δούμε ποιούς αναθεμάτισε:
– Τω κανονικώς ανυποστάτω και εκπεσόντι αιρεσιάρχη Πάπα και Πατριάρχη Παλαιάς Ρώμης Βενεδίκτω τω 16ω και τοις αυτώ κοινωνούσι, Ανάθεμα, Ανάθεμα, Ανάθεμα».
Κρίμα, Κρίμα, Κρίμα, για την ολοταχώς προς τα πίσω πορεία!
Ευτυχώς όμως που υπάρχει και η πορεία προς τα εμπρός.
Η ΑΘΠ ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, κατά την Θρονική Εορτή της Εκκλησίας της Ρώμης με ημερομηνία 28 Ιουνίου 2011 έγραφε στην Αυτού Αγιότητα τον Πάπα Βενέδικτο 16ο : «Εκφράζοντας στην Αγιότητά Σας τας αδελφικάς ημών ευχάς επί τη ευκαιρία αυτής της Εορτής, Σας ασπαζόμεθα εγκαρδίως και ικετεύομε τον Θεόν Δημιουργόν παντός αγαθού να σας φυλάττη, να Σας ενδυναμώνη και να Σας καθοδηγή για το καλόν της Εκκλησίας και την προώθησιν της ενότητος πάντων των Χριστιανών».
Ευτυχής επίσης περίπτωση και άξια κάθε επαίνου η στάση του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έδειξε να κατανοεί πλήρως το αληθινό νόημα της σύγχρονης αναστήλωσης των εικόνων. Είπε ο Μακαριώτατος κ. Ιερώνυμος: «Οι γκρεμισμένες εικόνες ξαναμπήκαν στις στήλες τους το 843. Αν όμως ρίξουμε μια ματιά γύρω μας θα δούμε πολλές γκρεμισμένες εικόνες. Η πιο μεγάλη και πιο ωραία εικόνα είναι του ανθρώπου. Όμως είναι πολλοί άνθρωποι γκρεμισμένοι».
Άλλοι, δυστυχώς, ανέλαβαν το δύσκολο έργο του κριτή και του κατακριτή. Αθώωσαν με ευκολία τους εαυτούς των και την Εκκλησία τους και έριξαν όλους τους μη Ορθοδόξους στη «γέεννα του πυρός»!
Πότε άραγε θα συνειδητοποιήσουμε ότι έφθασε ο καιρός να αφήσουμε πίσω το παρελθόν με τα όποια λάθη Ανατολής και Δύσης, Δύσης και Ανατολής και να αναλάβουμε την κοινή ευθύνη που έχουμε να «αγαπήσωμεν αλλήλους» και μαζί να προσπαθήσουμε να επανενώσουμε τον άραφο χιτώνα του Χριστού;
Η εντολή της αγάπης
Ο Διδάσκαλός μας, κήρυξε την αγάπη.
Οδηγήθηκε στο σταυρό και πριν παραδώσει το πνεύμα του στον ουράνιο Πατέρα Του, συγχώρησε ακόμη και τους δημίους του, διότι πράγματι δεν ήξεραν τι έκαναν!
Εμείς, οι Χριστιανοί του εικοστού πρώτου αιώνα, δεν έχουμε υποχρέωση να μιμηθούμε τον Χριστό; Δεν πρέπει να αγαπάμε τους αδελφούς μας, επειδή δε συμφωνούν σε όλα μαζί μας;
Πότε ως Χριστιανοί θα σταματήσουμε να παρασυρόμαστε από μερικούς που δεν έχουν το θάρρος και τη δύναμη να νιώσουν, ως αδελφοί, ακόμη και μεταξύ των Χριστιανών;
Αν αυτό δεν το μπορούμε, τότε πώς θα μπορέσουμε να αισθανθούμε ως αδέλφια και με τους μη Χριστιανούς και πώς θα φτάσουμε στο σημείο να συγχωρούμε και τους εχθρούς μας για να αποδείξουμε ότι είμαστε μαθητές του Χριστού; «εγώ δε λέγω υμίν αγαπάτε τους εχθρούς υμών» (Ματθ. 5,44).
Κανένας δε ζητά την ισοπέδωση των πάντων.
Ναι, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των χριστιανικών δογμάτων. Αυτό όμως δεν πρέπει να είναι αιτία μιας αντιχριστιανικής συμπεριφοράς μεταξύ των Χριστιανών! Μιας απομόνωσης μεταξύ μαθητών του ιδίου Κυρίου και μεταξύ αδελφών. Είναι ανάγκη να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλο και με αδελφικό πνεύμα να προσπαθήσουμε να γεφυρώσουμε τις όποιες διαφορές μας.
Είναι αλήθεια πως δεν είμαστε οι Χριστιανοί του εικοστού πρώτου αιώνα οι φταίχτες για τα σχίσματα μεταξύ των Χριστιανών. Είμαστε όμως υπεύθυνοι για τη διατήρηση των σχισμάτων. Οφείλουμε να μιλήσουμε μεταξύ μας με ειρήνη και γαλήνη, κατανόηση και αδελφοσύνη. Ο αδελφικός διάλογος, εκτός του ότι θα μας οδηγήσει, με τη χάρη του Θεού, εκεί που ο ίδιος ο Κύριος θέλει, και προσευχήθηκε γι’ αυτό, δηλαδή στην πλήρη ενότητα, θα είναι και μία ισχυρή χριστιανική μαρτυρία προς όσους δεν πιστεύουν. Θα επαναφέρει στην Εκκλησία όσους απομακρύνθηκαν σκανδαλισμένοι από την έλλειψη αγάπης μεταξύ των ίδιων των Χριστιανών.
Σήμερα, όσοι δεν πιστεύουν, δείχνουν τους Χριστιανούς, λέγοντας «κοιτάξτε τους πώς αγαπιούνται»; Ή έχουν λόγους να λέμε κοιτάξτε τους πώς μισούνται; Και όμως ο Κύριος ήταν σαφής: «εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς ίνα και υμείς αγαπάτε αλλήλους, εν τούτω γνώσονται πάντες ότι εμοί μαθητές έστε, εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις. (Ιωαν. 13, 34-35).
Μπορεί η Εκκλησία να κηρύττει την αγάπη, όταν δεν την βιώνει;
Πώς θα συμβουλέψουμε και θα ζητήσουμε στα κράτη που έχουν διαφορές μεταξύ τους, να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου, να αναζητήσουν τρόπους συνεργασίας και συνεννόησης, όταν εμείς οι Χριστιανοί αρνούμαστε το διάλογο, φοβόμαστε τον οικουμενισμό που είναι «μέσα» που θα βοηθήσουν να ζήσουμε μαζί τις ομοιότητές μας, να καταλάβουμε ποιες είναι οι πραγματικές διαφορές μας και να προσπαθήσουμε με πολλή αγάπη να τις ξεπεράσουμε;
Το βάρος της ιστορίας
Συχνά οι μεταξύ μας διαφορές δραματοποιούνται και φορτώνονται αρνητικά από το βάρος της ιστορίας. Όταν στην πραγματικότητα πρόκειται για διαφορετική διατύπωση της ίδιας αλήθειας.
Συχνά αναφερόμαστε στους Πατέρες της Εκκλησίας για να δικαιολογήσουμε μία αυστηρή στάση μας έναντι των άλλων. Λέμε π.χ. οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν επέτρεπαν τη συμπροσευχή με άτομα τα οποία δεν ανήκουν στην Εκκλησία μας. Εξετάσαμε προσεκτικά τι εννοούσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας με τη λέξη «συμπροσευχή»; Μήπως εννοούσαν τη Θεία Συλλειτουργία, η οποία βεβαίως προϋποθέτει την ενότητα πίστεως;
Όμως πάνω από όλους παραμένει ο Λόγος του Θεού που κρίνει τον τρόπο σκέψης μας και τη δράση μας. Αυτός ο Λόγος του Θεού είναι σαφής και ξεκάθαρος προς όλους τους μαθητές του και όλων των εποχών: Το «αγαπάτε αλλήλους» δεν είναι μία ευχή αλλά μία εντολή. Εντολή του Κυρίου. Είναι ο διαχρονικός Λόγος του Κυρίου που είναι υπεράνω κάθε ανθρώπινου λόγου.
Στις δύσκολες διεθνείς στιγμές που ζούμε και στις πιο δύσκολες που περνάμε στην πατρίδα μας, ας δούμε ποια είναι η ουσία της αποστολής μας, ως Χριστιανοί.
Οι αληθινές εικόνες του Θεού
Αναφερόμαστε συχνά στην «θεοποίηση» του ανθρώπου, σωστά. Αλλά είναι η ώρα να κοιτάξουμε και τις «παραμορφωμένες εικόνες του Θεού» που υπάρχουν πάνω στη γη και είναι γκρεμισμένες από τον εγωισμό μας, την εσωστρέφειά μας και την αδιαφορία μας. Αυτές οι εικόνες είναι οι άνθρωποι, οι συνάνθρωποί μας, μας το υπενθύμισε πολύ ορθά ο Μακαριώτατος κ. Ιερώνυμος. Είναι οι άνθρωποι που υποφέρουν, που πεινούν, που δεν έχουν στέγη, δεν έχουν δουλειά, δεν έχουν να ντυθούν, είναι άρρωστοι, είναι φυλακισμένοι, απομονωμένοι, ξεχασμένοι, εγκαταλειμμένοι, πεταμένοι στο περιθώριο της ζωής.
Είναι η ώρα που όλοι οι Χριστιανοί μαζί, ως καλοί Σαμαρείτες, καλούμαστε να περιθάλψουμε κάθε άνθρωπο του οποίου οι σύγχρονοι ληστές λήστεψαν και τραυμάτισαν το σώμα και την ψυχή. Ας γίνουμε ο σύγχρονος Κυρηναίος που θα βοηθήσουμε τον πλησίον μας να φέρει το σταυρό του μέχρι την κορυφή της θυσίας αλλά και της λύτρωσης.
Ο Κύριος θα μας κρίνει για ό,τι κάναμε σε έναν από αυτούς τους μικρούς αδελφούς του και αδελφούς μας. Όχι επειδή κλειστήκαμε στον εαυτό μας και εγωιστικά παρουσιαζόμαστε ως «γνήσιοι εκφραστές» της ανόθευτης θεολογίας. Μήπως αγνοούμε πως η Θεολογία χωρίς αγάπη δεν υπάρχει; Ενώ η αγάπη εμπεριέχει όλη τη Θεολογία, διότι «ο Θεός αγάπη εστίν». (Α’ Ιωάννη 4,8)
Τι περιμένουμε να μας πει ο Κύριος, «εύγε» διότι κρίναμε και κατακρίναμε όσους δεν ανήκουν στο δικό μας δόγμα; Ας διαβάσουμε το κεφάλαιο 25 στο Ευαγγέλιο κατά Ματθαίον και εκεί θα δούμε τι ζητάει ο Κύριος από μας. Τι μας ζητάει για τους αδελφούς μας που πεινούν, που είναι άστεγοι, που είναι φυλακισμένοι, που είναι άρρωστοι.
Μαζί στην προσφορά αγάπης
Γιατί να μην προχωρήσουμε μαζί στην προσφορά αγάπης προς αυτούς τους αδελφούς μας; Γιατί να μην ενώσουμε τις δυνάμεις μας και τα χαρίσματά μας, που υπάρχουν σε τόσους και τόσους Χριστιανούς, και αγαπημένοι, μονιασμένοι και αδελφωμένοι να μοιραστούμε με τους αναγκεμένους αδελφούς μας ό,τι διαθέτουμε από το υστέρημά μας ή το πλεόνασμά μας;
Ο άνθρωπος του σήμερα δεν περιμένει από τους Χριστιανούς μόνο υλική βοήθεια, περιμένει και ηθική συμπαράσταση, περιμένει την αγάπη του, την αγάπη μας. Μια αγάπη όμως που να πείθει, που να είναι βίωμα και όχι απλώς κήρυγμα.
Η πίστη όσο κι αν προσπαθούμε να την διαφυλάξουμε δε μπορεί να είναι ζωντανή και επομένως σωτήρια και λυτρωτική αν δε συνοδεύεται από έργα. «Η πίστις χωρίς των έργων νεκρά εστί». (Ιακ. 2,14). Το να λέμε ότι φυλάσσουμε ακέραιη την πίστη μας, δεν αρκεί. Οφείλουμε να την αποδεικνύουμε με τα συγκεκριμένα έργα μας. Το να λέμε ότι πιστεύουμε, και στο όνομα αυτής της πίστης μας να υβρίζουμε, να κατηγορούμε, να καταδικάζουμε και να προσβάλουμε με τρόπο απαράδεκτο τους αδελφούς μας, δε νομίζω πως μπορεί μια τέτοια πίστη να σώσει. Αυτή η πίστη δεν έχει καμία σχέση με το Λόγο του Θεού. Είναι άσχετη με το Ευαγγέλιο του Χριστού. Η «ορθοδοξία» χωρίς την «ορθοπραξία» αποτελεί αυταπάτη και είναι επικίνδυνη. Δημιουργεί φανατισμό, φονταμενταλισμό, καλλιεργεί το μίσος στο όνομα του Θεού.
Δεν μας χωρίζουν όσα είναι διαφορετικά
Ας μην ξεχνάμε ότι δεν μας χωρίζουν όλα όσα είναι διαφορετικά. Υπάρχουν διαφορές που υπήρχαν και πριν το σχίσμα και δεν αποτελούσαν αιτία χωρισμού, αλλά γινόντουσαν αποδεκτές ως μία διαφορετική έκφραση της κοινής πίστης. Δεν πρέπει να συγχέουμε την ουσία της πίστεώς μας και τα όσα επουσιώδη η πρακτική της Εκκλησίας της Ανατολής και της Δύσης υιοθέτησε στο διάβα της ιστορίας της στη λειτουργική, στην ποιμαντική, στη λειτουργική μουσική, στους τρόπους και μεθόδους που χρησιμοποιεί για να πλησιάσει τα έθνη προς τα οποία έχει σταλεί να μαθητεύσει. Ας μην ξεχνάμε αυτό που έλεγε ο Άγιος Αυγουστίνος: «in necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas. Στα απαραίτητα ενότητα, στην αμφιβολία ελευθερία, αγάπη σε όλα».
Γιατί δυσκολευόμαστε να δεχτούμε ότι υπάρχουν κοινές αλήθειες πίστεως μεταξύ των Χριστιανών, έστω και αν τις παρουσιάζουν με διαφορετικό τρόπο που ανταποκρίνεται στην κουλτούρα της ανατολής ή της δύσης;
Αυτό που διασπάται στην Εκκλησία δεν είναι η ενότητά της, αλλά οι άνθρωποι που χωρίζονται μεταξύ τους κι αυτό οφείλεται στον εγωισμό, τελικά στην αμαρτία, που τους απομακρύνει από το Θεό. Είναι ενδεικτική η γνωστή διδασκαλία του Δωροθέου Γάζης (4ος αι.), ότι όσο περισσότερο οι άνθρωποι είναι κοντά στο Θεό, τόσο περισσότερο είναι κοντά μεταξύ τους κι όσο απομακρύνονται από το Θεό, τόσο απομακρύνονται μεταξύ τους. Το παράδειγμα που παρέθετε για να εξηγήσει αυτό το απόφθεγμα είναι πολύ γλαφυρό: Σκεφθείτε -δίδασκε στους μοναχούς του– έναν κύκλο. Στην περιφέρεια βρίσκονται οι άνθρωποι και στο κέντρο ο Θεός. Όσο περισσότερο προχωρούν οι άνθρωποι προς το κέντρο, τόσο περισσότερο συναντώνται μεταξύ τους. Κι όσο περισσότερο απομακρύνονται από το κέντρο, τόσο περισσότερο απομακρύνονται και μεταξύ τους.
Ανατολή και Δύση αλληλοσυμπληρώνονται
Ο θεολογικός και λειτουργικός πλούτος της Ανατολής μαζί με εκείνον που διαθέτει η Δύση είναι ένας πολύτιμος θησαυρός. Να ευχαριστούμε καθημερινά το Θεό που μας τον δώρισε και μαζί να τον προσφέρουμε σε όλους τους αδελφούς μας.
Η περίοδος της Τεσσαρακοστής είναι ο καιρός ο κατάλληλος, όχι μόνο για προσευχή, υλική νηστεία με τα όμορφα νηστήσιμα μενού, αλλά προπάντων για τη νηστεία και την εγκράτεια στους εγωισμούς μας και στην κρίση και κατάκριση εναντίον των αδελφών μας.
Είναι δυνατόν να θεωρούμε προετοιμασία για το Πάσχα του Κυρίου τον προφορικό ή γραπτό πόλεμο εναντίον των αδελφών μας Χριστιανών; Είναι αυτή χριστιανική συμπεριφορά που κάποιος χριστιανός έστω και με υποτυπώδη πνευματική ζωή μπορεί να θεωρήσει ότι είναι σύμφωνη με το πνεύμα του Χριστού;
Καιρός κατάλληλος και ευπρόσδεκτος
Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι ιδιαίτερα καιρός αγάπης, αδελφοσύνης και καταλαγής.
Ας συνειδητοποιήσουμε την αποστολή μας, ως Χριστιανοί, μέσα στο σύγχρονο κόσμο, ας δούμε και πιο πέρα από τον εαυτό μας, πιο μακριά από τον εγωισμό μας, από το δόγμα μας.
Ας αναζητήσουμε τη βοήθεια και των άλλων Χριστιανών και μαζί όχι μόνο να κηρύξουμε αλλά προπάντων να αποδείξουμε ότι γνωρίζουμε πως η πρώτη και η δεύτερη εντολή του Κυρίου είναι μια κάθετη και οριζόντια αγάπη. Μια αγάπη σε σχήμα Σταυρού που αυτός που τον σηκώνει μαζί με το Χριστό συμπάσχει, θυσιάζεται και οδηγείται μέχρι τον Γολγοθά για να φθάσει μαζί με το Χριστό στην Ανάσταση.
Διερωτηθήκαμε γιατί τόσος κόσμος δεν πιστεύει; Γιατί τόσοι Χριστιανοί περιορίζονται σε τυπικές πράξεις λατρείας και κάποιες στιγμές της ζωής τους; Γιατί δεν υπάρχει συνέχεια και συνέπεια μέσα από το Ναό έξω στο λαό;
Ας διερωτηθούμε, μήπως φταίμε κι εμείς που δεν πιστεύουν εκείνοι; Μήπως η πίστη μας όπως την βιώνουμε δεν πείθει, διότι δεν τη βιώνουμε ευαγγελικά και χριστιανικά;
Αν είναι έτσι, ας πάρουμε θάρρος από τον Κύριο. Ας ζητήσουμε τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος για να βλέπουμε ως αδελφούς όσους δεν ανήκουν στην Εκκλησία μας, ακόμη και όσους δεν πιστεύουν. Τότε όλα, με τη χάρη του Θεού, θα ξεπεραστούν, και με το διάλογο, τη συνεννόηση την κατανόηση και προπάντων με την αγάπη θα είναι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Τότε η Εκκλησία του Χριστού θα αποκτήσει και πάλι την πολύτιμη ενότητα που έχασε. Τότε και η προσευχή του Κυρίου «ίνα ώσιν εν καθώς ημείς» (Ιωάν. 17,11) θα πραγματοποιηθεί για τη δόξα του Θεού και προς όφελος κάθε ανθρώπου.
Είθε να γίνει αυτό, όχι αύριο, αλλά σήμερα!
Η χάρη του Κυρίου μας Ιησού να είναι πάντοτε μαζί σας.
+Νικόλαος
