Η λειτουργική περίοδος της Παρουσίας ή του Ερχομού, αποτελεί «μνήμη» αιώνων ελπίδας της ανθρωπότητας για την έλευση ενός Σωτήρα για αυτό είναι η κατεξοχήν περίοδος της ΕΛΠΙΔΑΣ.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, στα λειτουργικά κείμενα, η Εκκλησία δεν παύει να προσεύχεται με λαχτάρα και να επαναλαμβάνει τα λόγια και τις ικεσίες των Ψαλμών και των Προφητών: «Ιδού ο Κύριος έρχεται», «Έλα και δείξε μας το πρόσωπό σου Κύριε». Η ελπίδα είναι διάχυτη σε όλα αυτά τα κείμενα. Αισθανόμαστε την ελπίδα ενός ολόκληρου λαού στα λόγια του Προφήτη Ησαΐα: «Την ημέρα εκείνη θα πουν: Ιδού, αυτός είναι ο Θεός μας, σε αυτόν ελπίσαμε και μας έσωσε. Αυτός είναι ο Κύριός μας, σε αυτόν ελπίσαμε» (Ησαΐας 25, 9).
Αυτήν την ελπίδα που εκφράζεται στην εκ βαθέων έκκληση: «Έλα Κύριε Ιησού», την συναντάμε έντονα στους χριστιανούς, κυρίως σε αυτούς των αποστολικών χρόνων. Από τότε η Εκκλησία, ικέτευε στα λειτουργικά της κείμενα: «Έλα Κύριε Ιησού», «Μαραναθά». Αυτή η λέξη, ήταν μία λειτουργική κραυγή, όπως το «Αλληλούια» ή το «Αμήν», και ακουγόταν στις εκκλησίες μέχρι περίπου τον 5ον αιώνα.
Το Μαραναθά είναι μια αραμαϊκή έκφραση που εμφανίζεται και μεταφράζεται στα ελληνικά, στην Α’ προς Κορινθίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου (βλ. 16, 22). Πρόκειται και για την τελευταία λέξη στο τελευταίο βιβλίο της Αγίας Γραφής, την Αποκάλυψη: «Αμήν· ναι, έλα, Κύριε Ιησού» (22,20).
Η αναφώνηση «Μαραναθά» μπορεί να έχει δύο σημασίες: «Ο Κύριός μας ήρθε» ή «Κύριέ μας, έλα».
Ο λόγος για τον οποίο είναι δυνατές δύο ερμηνείες, είναι ότι η έκφραση αποτελείται από δύο λέξεις, αλλά το βιβλικό κείμενο των ελληνικών χειρογράφων της Καινής Διαθήκης, δεν επιτρέπει να διευκρινιστεί πού πρέπει να χωριστούν, γεγονός που αφήνει το περιθώριο ανοιχτό σε δύο ερμηνείες:
- μαρὰν-ἀθά, που αντιστοιχεί στο αραμαϊκό māran ‘athā που σημαίνει: «Ο Κύριός μας ήρθε», με την έννοια ότι είναι ήδη παρών ανάμεσα στους ανθρώπους. Στην περίπτωση αυτή πρόκειται για ομολογία πίστης στην παρουσία του Χριστού που έχει ήδη πραγματοποιηθεί με τα Χριστούγεννα.
- Μαράνα-θά, που αντιστοιχεί στο αραμαϊκό māranā’ thā που σημαίνει: «Κύριέ μας, έλα!», με την έννοια της Αποκάλυψης: «Αμήν ναι, έλα, Κύριε Ιησού», (Αποκ. 22,20). Πρόκειται για μια προσευχή που ζητά να επισπευτεί η ένδοξη έλευση του Ιησού, την οποία η πρωτοχριστιανική κοινότητα, πίστευε ότι επρόκειτο να πραγματοποιηθεί σύντομα.
Και οι δύο ερμηνείες μπορεί να είναι αυθεντικές και εκφράζονται στις δύο διαφορετικές διατυπώσεις αυτής της λειτουργικής περιόδου. Η πρώτη, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται στην Ελλάδα είναι: «Η Περίοδος της Παρουσίας» και η δεύτερη είναι: «Η Περίοδος του Ερχομού», όπως συνήθως αποδίδεται σε διάφορες ξένες γλώσσες: Adventus -Advent-Avvento. Η πρώτη έκφραση, αναφέρεται στον ίδιο τον Κύριο που ήλθε με την κατά σάρκα γέννησή Του, στη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων, ενώ η δεύτερη αναφέρεται στον ένδοξο ερχομό Του, αλλά και στη συνεχή έλευση του Κυρίου στην ιστορία του κόσμου και στην προσωπική ζωή του καθενός από εμάς;.
Σε αυτούς τους δύο «Ερχομούς» βασίζεται η ελπίδα που εκφράζεται στην παρούσα λειτουργική περίοδο.
Ο καιρός της Παρουσίας ή του Ερχομού είναι ο καιρός της Ελπίδας
Η ελπίδα είναι μια ουσιαστική διάσταση της ανθρώπινης ζωής και κυρίως της χριστιανικής ύπαρξης. Σ’ αυτήν την ιστορική, κοινωνική, πολιτική και οικονομική συγκυρία, όμως, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, αναρωτιόμαστε αν μπορούμε ακόμα να ελπίζουμε μπροστά στην τρομοκρατία, μπροστά στους πολέμους, μπροστά στη δίψα για εκδίκηση, στην αδικία και στη βία, στην ανθρώπινη σκληρότητα και στις τόσες πολλές μορφές θανάτου.
Παρατηρώντας τα σημάδια της εποχής του, όχι λιγότερο από τις δικές μας ταραγμένες εποχές, ένας επίσκοπος της αφρικανικής εκκλησίας του 3ου μ.Χ. αιώνα, μπορούσε να πει: «Έχουμε τη δύναμη της ελπίδας και τη σταθερότητα της πίστης. Το πνεύμα μας, ακόμη και μέσα στα ερείπια του κόσμου, παραμένει ακλόνητο, άφθαρτη είναι η δύναμή του, η γαλήνια υπομονή και η βεβαιότητα του Θεού του δεν το εγκαταλείπει» (Άγιος Κυπριανός).
Η χριστιανική ελπίδα βασίζεται σε μία προσδοκία που βεβαιώθηκε και σε μία αναμονή που περιμένουμε με βεβαιότητα. Δεν πρέπει να απομονώσουμε αυτές τις δύο πραγματικότητες, διαφορετικά η ελπίδα στερείται το θεμέλιό της. Τα Χριστούγεννα, για τα οποία προετοιμαζόμαστε, είναι η προσδοκία για την έλευση του Σωτήρα που πραγματοποιήθηκε. Αυτό μας δίνει τη βεβαιότητα πως ο Θεός είναι πιστός στις υποσχέσεις του και δεν μπορεί να μας απογοητεύσει. Η ελπίδα μας, λοιπόν, έχει γερό θεμέλιο, την ίδια την εγκυρότητα του Θεού. «Αν ο Θεός είναι με το μέρος μας, ποιος μπορεί να είναι εναντίον μας; Αυτός βέβαια, που δεν λυπήθηκε τον ίδιο του τον Υιό, αλλά τον παράδωσε για όλους εμάς, πώς μαζί μ’ αυτόν δεν θα μας χαρίσει τα πάντα;», αναρωτιέται ο Απόστολος Παύλος (Προς Ρωμαίους 8, 31-32).
Αλλά αυτό δεν μας εμποδίζει, μάλλον μας ενθαρρύνει, να αναμένουμε συνέχεια την έλευση του Θεού, διότι έχουμε ανάγκη συνεχώς το Θεό, είμαστε συνέχεια ζητιάνοι του Θεού. Δεν κατέχουμε το Θεό ως κτήμα μας. Αυτός είναι μια συνεχής αναμονή, διότι ο Θεός είναι και ο «Ερχόμενος». Το να στραφούμε προς το Θεό, σημαίνει στροφή προς το μέλλον, γιατί ο Θεός πάντοτε είναι ο «Ερχόμενος».
Μαζί με κάθε άνδρα και κάθε γυναίκα που πορεύεται πάνω σε αυτήν την γη, οι μαθητές του Κυρίου, ζουν με την προσδοκία μίας εποχής ειρήνης και δικαιοσύνης, μίας ύπαρξης που θα ζει ελεύθερη από κάθε είδους εξαρτήσεις. Είναι σε αναμονή της τελικής νίκης επί του κακού. Περιμένουμε με ανυπομονησία να συναντήσουμε τον Κύριο που έδωσε τη ζωή του για εμάς, να δούμε το πρόσωπό του, να ακούσουμε τη φωνή του. Στην αρχή της περιόδου της Παρουσίας, ο Ιησούς μας καλεί να μην κουραστούμε από την αναμονή μας, καθώς οι χριστιανοί δεν είναι «αυτοί που γνωρίζουν», αλλά «αυτοί που προσδοκούν». Ζούμε με την προσδοκία ότι η ευλογημένη ελπίδα θα εκπληρωθεί και ότι ο σωτήρας μας Ιησούς Χριστός θα έρθει.
+ Ιωάννης Σπιτέρης
