Την Πέμπτη πρωί, 24 Ιανουαρίου 2019, πρώτη ημέρα του Πάπα Φραγκίσκου στον Παναμά συναντήθηκε με τις αρχές του Παναμά.
Στη συνέχεια συνάντησε τους επισκόπους της κεντρικής Αμερικής στο Ναό του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, προτρέποντας πως η Εκκλησία πρέπει να είναι ταπεινή και φτωχή, όχι αλαζονική ούτε γεμάτη υπερηφάνεια, ακολουθώντας το παράδειγμα του Αγίου Όσκαρ Ρομέρο, είπε χαρακτηριστικά: «Όπως ο Άγιος Ρομέρο, να είστε φωνή ενάντια στις αδικίες και την φτώχεια».
Ο Πάπας Φραγκίσκος μιλώντας στα Ισπανικά στους Επισκόπους αναφέρθηκε εκτεταμένα στον Άγιο Όσκαρ Ρομέρο, τον Αρχιεπίσκοπο του San Salvador ο οποίος δολοφονήθηκε από μίσος για την πίστη στις 24 Μαρτίου του 1980 και η αγιωνυμία του έγινε από τον Πάπα τον περασμένο Οκτώβριο.
Παραθέτουμε αποσπάσματα από την ομιλία του Πάπα Φραγκίσκου στους Επισκόπους της κεντρικής Αμερικής:
«Πολλοί άντρες και γυναίκες, ιερείς, αφιερωμένοι, και αφιερωμένες καθώς και λαϊκοί πρόσφεραν τη ζωή τους μέχρι να δώσουν το αίμα τους για να κρατήσουν ζωντανή την προφητική φωνή της Εκκλησίας ενάντια στην αδικία, την εξαθλίωση πολλών ανθρώπων και την κατάχρηση της εξουσίας……
…Στην Εκκλησία ο Χριστός ζει ανάμεσά μας και επομένως η Εκκλησία πρέπει να είναι ταπεινή και φτωχή, επειδή μια Εκκλησία αλαζονική, μια Εκκλησία γεμάτη υπερηφάνεια, μια αυτάρκης Εκκλησία δεν είναι η Εκκλησία της Κένωσης του Χριστού……
…Είναι σημαντικό, αδελφοί, να μην φοβόμαστε να πλησιάσουμε και να αγγίξουμε τις πληγές του λαού μας, που είναι και δικές μας πληγές, και αυτό να το πράξουμε με τον τρόπο του Κυρίου. Ο ποιμένας δεν μπορεί να μείνει μακριά από τα δεινά του λαού του. Αντιθέτως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η καρδιά του ποιμένα μετράται από την ικανότητά του να δακρύζει μπροστά στις πολλές πληγωμένες ζωές που απειλούνται……
….Η Εκκλησία από τη φύση της είναι Μητέρα και ως Μητέρα γεννά και αγκαλιάζει τη ζωή προστατεύοντάς την από όλα όσα μπορούν να απειλήσουν την ανάπτυξή της. Κυοφορεί μέσα στην ελευθερία και για την ελευθερία. Σας προτρέπω να προωθήσετε προγράμματα και εκπαιδευτικά κέντρα ικανά να συνοδεύσουν, να υποστηρίξουν και να κάνουν υπεύθυνους τους νέους σας: “Κλέψτε τους” από το δρόμο πριν η κουλτούρα του θανάτου που “τους πουλάει καπνό” και μαγικές λύσεις, τους κατακτήσει και εκμεταλλευτεί την φαντασία τους. Και μην το κάνετε με πατερναλισμό, από πάνω προς τα κάτω, επειδή αυτό δεν είναι αυτό που μας ζητά ο Κύριος, αλλά ως πατέρες, ως αδελφοί προς τους αδελφούς. Αυτοί είναι το πρόσωπο του Χριστού για μας και στο Χριστό δεν φτάνουμε από πάνω προς τα κάτω, αλλά από κάτω προς τα πάνω….».
Ο Πάπας ανοίγει την ΠΗΝ. Είμαστε εδώ για ένα όνειρο: να αγαπάμε όπως ο Ιησούς μας αγαπά.
Χθες το απόγευμα Πέμπτη 24 Ιανουαρίου ο Πάπας Φραγκίσκος συνάντησε για πρώτη φορά τους νέους της ΠΗΝ του Παναμά για την γιορτή υποδοχής. Η πρόσκληση στους 250 χιλιάδες παρόντες ήταν να γίνουν «δάσκαλοι και τεχνίτες της κουλτούρας της συνάντησης» και να διατηρήσουν ζωντανό «το κοινό όνειρο που λέγεται Ιησούς».
«Όταν επιστρέψουμε στο σπίτι, ας κρατήσουμε ζωντανό “αυτό το όνειρο που μας κάνει αδέλφια”: όπου κι αν βρισκόμαστε, “μπορούμε πάντα να κοιτάξουμε ψηλά και να πούμε ”Κύριε, μάθε μας να αγαπάμε όπως εσύ μας αγαπάς“. Ο Πάπας Φραγκίσκος με αυτά τα λόγια απευθύνθηκε στους 250.000 νέους, πρωταγωνιστές της γιορτής της 34ης Παγκόσμιας Ημέρας Νεολαίας, το όνειρο για το οποίο ο Χριστός έδωσε τη ζωή του “που ρέει στις φλέβες σας και κάνει την καρδιά να βαδίζει». Και αναφέρεται στην ομιλία με την οποία ο Ιησούς αποχαιρετά τους μαθητές του δίνοντάς τους και την νέα εντολή, όπως μας μεταφέρει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Όπως εγώ σας αγάπησα, έτσι να αγαπάτε ο ένας τον άλλον. Από αυτό όλοι θα μάθουν πως είστε μαθητές μου“.
Οι οκτώ προστάτες της ΠΗΝ, από τον Ρομέρο στον Ιωάννη Παύλο Β’
Τέσσερις Αμερικανοί νέοι παρουσιάζουν τους οκτώ προστάτες αυτής της ΠΗΝ. Ξεκινάει ο Enrique από το Ελ Σαλβαδόρ, με τον Άγιο Όσκαρ Ρομέρο «ποιμένα που συνοδεύει» καθώς και τον νεαρό Άγιο José Sánchez del Río, τον περιπατητή “με τα γυμνά πόδια”. Συνεχίζει η Κέλι από το Περού, παρουσιάζοντας τον ταπεινό μοναχό Σαν Μαρτίνο ντι Πόρρες και την παρθένο Αγία Ρόζα της Λίμα, πρώτη αγία της Αμερικής, και μετά ο Τζάκσον από την Αϊτή, ο οποίος στα γαλλικά μιλάει για τον Άγιο Ιωάννη Μπόσκο, «δώρο φωτός για τους νέους» και την Μακαρία αδελφή Μαρία Ρομέρο, «μια ζωή αφιερωμένη στους φτωχούς». Τέλος, η Μεξικανή Ana Lucia παρουσιάζει τον Άγιο Ιωάννη Παύλο τον Β΄, ο οποίος έδειξε στον κόσμο «το νεαρό πρόσωπο του Χριστού» και τον Άγιο Χουάν Ντιέγκο, ο οποίος μιλά για την Παναγία ως την «Κυρία που μας φέρνει το φως του Ευαγγελίου».
Ο Πάπας αναφέρθηκε στη Σύνοδο των Επισκόπων: να ξυπνήσουμε την νιότη της Εκκλησίας
Δεν είμαστε εδώ, δεν είστε εδώ “για να δημιουργήσουμε μια παράλληλη εκκλησία λίγο πιο «διασκεδαστική» ή «cool» (χαλαρή) σε μια εκδήλωση για νέους, με λίγα διακοσμητικά στοιχεία», υπενθυμίζει ο Πάπας Φραγκίσκος στην αρχή της ομιλίας του, μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου του Γάμου στην Κάνα. Και αναφέρει το τελικό Κείμενο της Συνόδου αφιερωμένη στους νέους, όταν οι Συνοδικοί Πατέρες, στον αριθμό 60, γράφουν: «Θέλουμε να ξαναβρούμε και να ξυπνήσουμε μαζί σας την συνεχή καινοτομία και νιότη της Εκκλησίας ανοίγοντας τους εαυτούς μας σε μια νέα Πεντηκοστή». Αλλά αυτό είναι δυνατό μονάχα αν, όπως εξηγεί ο Πάπας, «μάθουμε να βαδίζουμε μαζί ακούγοντάς μας και ακούγοντας να συμπληρώνει ο ένας τον άλλον, αν μάθουμε να δίνουμε μαρτυρία αναγγέλλοντας τον Κύριο με την υπηρεσία προς τους αδελφούς μας».
Εσείς να είστε οι δάσκαλοι της κουλτούρας της συνάντησης
Δεν ήταν για σας εύκολο να φτάσετε εδώ, συνεχίζει ο Πάπας Φραγκίσκος, αλλά ως αληθινοί μαθητές “δεν φοβηθήκατε να πάρετε το ρίσκο να βαδίσετε”. Προερχόμαστε από διαφορετικούς πολιτισμούς και λαούς, πολλά πράγματα μπορούν να μας διαφοροποιήσουν, αλλά τίποτα “δεν μας εμπόδισε να συναντηθούμε και να είμαστε ευτυχισμένοι που βρισκόμαστε μαζί”, γιατί γνωρίζουμε ότι “υπάρχει Κάποιος που μας κάνει αδελφούς”.
Εσείς, αγαπητοί φίλοι, κάνατε πολλές θυσίες για να μπορέσετε να συναντηθείτε και να γίνετε πραγματικοί δάσκαλοι και τεχνίτες της κουλτούρας της συνάντησης. Με τις πράξεις σας και την στάση σας, με το βλέμμα σας, τις επιθυμίες και πάνω από όλα με την ευαισθησία σας, εσείς διαψεύδετε και δυσφημείτε όλους αυτούς τους λόγους που επικεντρώνονται και προσπαθούν να δημιουργήσουν διαιρέσεις, καθώς και να αποκλείσουν και να εκδιώξουν εκείνους που “δεν είναι σαν εμάς”.
Βενέδικτος XVI: η αληθινή αγάπη δίνει αρμονία στις διαφορές
Ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρει τον Βενέδικτο του XVI και ζητά ένα χειροκρότημα για αυτόν “που μας παρακολουθεί από την τηλεόραση”: “η αληθινή αγάπη” εναρμονίζει τις διαφορές “σε μια ανώτερη ενότητα” και υπενθυμίζει ότι ο διάβολος “πατέρας του ψεύδους προτιμά έναν διαιρεμένο και τσακωμένο λαό, από έναν λαό που μαθαίνει να δουλεύει μαζί ». Υπογραμμίζει, συνεπώς, ότι ” συνάντηση δεν σημαίνει να σκέφτονται όλοι το ίδιο ή να ζουν όλοι με τον ίδιο τρόπο”. Και αυτό είναι ένα κριτήριο για τη διάκριση των ανθρώπων: εκείνοι που κατασκευάζουν γέφυρες και εκείνοι που κατασκευάζουν τοίχους. Αυτοί οι κατασκευαστές τοίχων που σπέρνουν το φόβο προσπαθούν να διαιρέσουν και να φοβίσουν τους ανθρώπους. Εσείς αντιθέτως θέλετε να οικοδομείτε γέφυρες».
Το κοινό όνειρο που ονομάζεται Ιησούς
“Έχουμε πολλές διαφορές, μιλάμε διαφορετικές γλώσσες. Όλοι ντυνόμαστε με διαφορετικό τρόπο – λέει ο Πάπας Φραγκίσκος στους νέους – αλλά σας παρακαλώ ας προσπαθήσουμε να έχουμε ένα κοινό όνειρο”. Το όνειρο είναι αυτό “για το οποίο ο Ιησούς έδωσε τη ζωή του στο σταυρό”. Ένα όνειρο “που ονομάζεται Ιησούς, που σπέρνεται από τον Πατέρα με την εμπιστοσύνη που θα αναπτυχθεί και θα ζήσει σε κάθε καρδιά”. Ένα όνειρο “που ρέει στις φλέβες μας, κάνει την καρδιά να τρέμει και το κάνει να ανυψώνεται κάθε φορά που ακούμε” τα λόγια του Ιησού στους μαθητές, στην «διαθήκη» του: «Να αγαπάτε ο ένας τον άλλον. Όπως εγώ σας αγάπησα, έτσι κι εσείς να αγαπάτε ο ένας τον άλλον. Από αυτό όλοι θα μάθουν ότι είστε μαθητές μου: αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλον».
Άγιος Ρομέρο: ο χριστιανισμός είναι ένα Πρόσωπο, ο Χριστός
Στο σημείο αυτό ο Πάπας Φραγκίσκος θυμίζει αυτό που ο Άγιος Όσκαρ Ρομέρο του άρεσε να λέει: «Ο Χριστιανισμός δεν είναι ένα σύνολο από αλήθειες που πρέπει να γίνουν πιστευτές, νόμοι που πρέπει να τηρηθούν ή απαγορεύσεις. Αν τον δούμε έτσι δεν είναι καθόλου ελκυστικός. Ο Χριστιανισμός είναι ένα Πρόσωπο που με αγάπησε τόσο πολύ, που επιθυμεί και ζητά την αγάπη μου. Ο Χριστιανισμός είναι ο Χριστός“. “Να συνεχίσουμε το όνειρο για το οποίο Εκείνος έδωσε τη ζωή του: να αγαπάμε με την ίδια αγάπη με την οποία μας αγάπησε”.
Μας κρατά ενωμένους η αγάπη του Χριστού
Στη συνέχεια, ο Πάπας Φραγκίσκος ξεκινά ένα διάλογο με τους νέους. “Τι μας κρατάει ενωμένους; τι μας ωθεί να συναντηθούμε; “ρωτάει. Και η απάντηση δίνεται: είναι «η βεβαιότητα ότι γνωρίζουμε πως έχουμε αγαπηθεί με μια βαθιά αγάπη και δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να σωπάσουμε καθώς μας προκαλεί να ανταποκριθούμε με τον ίδιο τρόπο: με την αγάπη. Είναι η αγάπη του Χριστού που μας ωθεί “. Μια αγάπη “που δεν επιβάλλεται και δεν συνθλίβει”, που “δεν περιθωριοποιεί και δεν κλείνει στόματα”, που “δεν ταπεινώνει και δεν υποτάσσει”. Είναι η αγάπη του Κυρίου, «καθημερινή, διακριτική και γεμάτη σεβασμό», «αγάπη ελευθερίας και για την ελευθερία», η οποία «θεραπεύει και ανυψώνει». Είναι η αγάπη του Κυρίου, η οποία ξέρει περισσότερο από άνοδο παρά από πτώσεις, από συμφιλίωση παρά από απαγορεύσεις, από το να δίνει ευκαιρίες παρά από το να καταδικάζει, από μέλλον παρά από παρελθόν.. Είναι η σιωπηρή αγάπη του χεριού που τείνει για να υπηρετήσει και να δοθεί. Μη φοβάστε να αγαπάτε, μην φοβάστε αυτή τη συγκεκριμένη αγάπη, αυτή την αγάπη που έχει τρυφερότητα, αυτή την αγάπη που υπηρετεί, αυτή την αγάπη που δίνει ζωή».
Η Παναγία ξέρει να δίνει τη ζωή για το όνειρο του Θεού
«Πιστεύεις σε αυτή την αγάπη;» Ρωτά και πάλι ο Πάπας τους νέους και υπενθυμίζει ότι είναι το ερώτημα που ο άγγελος έθεσε στην Παναγία. “Την ρώτησε αν ήθελε να φέρει αυτό το όνειρο στα σπλάχνα της και να το κάνει ζωή, να του δώσει σάρκα. Και εκείνη είπε: “Ιδού είμαι η δούλη του Κυρίου: ας γίνει σε μένα σύμφωνα με τον λόγο σου”. Η Παναγία ήξερε να πει «ναι». Ήξερε να δώσει τη ζωή της στο όνειρο του Θεού. Και είναι το ίδιο πράγμα που ο άγγελος θέλει να ζητήσει σε σένα, σε μένα: θέλεις αυτό το όνειρο να έχει ζωή; Θέλεις να του δώσεις σάρκα με τα χέρια σου, με τα πόδια σου, με το βλέμμα σου, με την καρδιά σου; Θέλεις να είναι η αγάπη του Πατέρα που θα ανοίξει νέους ορίζοντες και θα σε οδηγήσει σε μονοπάτια που ποτέ δεν φανταζόσουν και δεν είχες σκεφτεί, ονειρευτεί ή περίμενες, και που θα δίνουν χαρά και κάνουν την καρδιά να χορεύει;
Το όνειρο που μας κάνει αδέλφια: να αγαπάμε όπως ο Κύριος μας αγάπησε
«Αγαπητοί νέοι αυτή η Ημέρα δεν θα αποτελέσει πηγή ελπίδας για ένα τελικό έγγραφο, ένα συμφωνημένο μήνυμα ή ένα πρόγραμμα που πρέπει να εκτελεστεί”. Ελπίδα μεταδίδουν “τα πρόσωπά σας” και ” η προσευχή”. Ο καθένας θα επιστρέψει στο σπίτι του με τη νέα δύναμη που γεννά κάθε φορά που συναντιόμαστε με τους άλλους και με τον Κύριο”, να θυμόμαστε και να κρατάμε ζωντανό “εκείνο το όνειρο που μας κάνει αδελφούς και που είμαστε καλεσμένοι να μην αφήσουμε να παγώσει στην καρδιά του κόσμου”. Σε ό, τι κι αν κάνουμε, μπορούμε πάντα να κοιτάζουμε και να λέμε: “Κύριε, μάθε με να αγαπώ όπως Εσύ μας αγάπησες”. Θέλετε να το επαναλάβετε μαζί μου; “Κύριε, μάθε με να αγαπώ όπως Εσύ μας αγάπησες”
Ο Παναμάς, ένας δίαυλος για να ωριμάσει το όνειρο του Θεού
Ο Πάπας έκλεισε την ομιλία του με ευχαριστίες για όσους προετοίμασαν “με μεγάλο ενθουσιασμό αυτή την Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας”. Σας ευχαριστώ “επειδή είπατε” ναι “στο όνειρο του Θεού να δει τα παιδιά του συγκεντρωμένα. Ευχαριστώ τον Σεβασμιότατο Ulloa και όλους τους συνεργάτες που βοήθησαν ώστε σήμερα ο Παναμάς να μην είναι μόνο ένας δίαυλος που συνδέει τις θάλασσες, αλλά και ένας δίαυλος στο οποίο το όνειρο του Θεού συνεχίζει να βρίσκει και άλλα μικρά κανάλια για να αναπτυχθεί και να πολλαπλασιαστεί και να ακτινοβολήσει σε όλες τις γωνιές της γης“.
Πηγή κειμένου: episkopisyrou.gr
Η Αγρυπνία Προσευχής
Όπως η Παναγία, πείτε «ναι» στον Κύριο
Το βράδυ του Σαββάτου ο Πάπας Φραγκίσκος ενώνεται με τους χιλιάδες νέους σε μια γιορτή που ολοκληρώνεται με μια αγρυπνία προσευχής.
Μια αγκαλιά χαράς και συγκίνησης είναι αυτό που πάντα υπάρχει μεταξύ του Πάπα και των νέων στην Αγρυπνία προσευχής, ένα από τα σημαντικότερα σημεία της Παγκόσμιας Ημέρας Νεολαίας. Οι ύμνοι των περασμένων ΠΗΝ γίνονται κατά κάποιο τρόπο μια χρονική “γέφυρα” με το σήμερα, ενώ, καθώς πέφτει η νύχτα, ο Πάπας Φραγκίσκος χαιρετά τους χιλιάδες νέους πάνω από το παπικό αυτοκίνητο. Μαζί του είναι και 5 νέοι που εκπροσωπούν τις ηπείρους. Η γιορτή, τα τραγούδια, οι σημαίες που κυματίζουν στο Campo San Juan Pablo II στο πάρκο του Παναμά, αφήνουν χώρο στη φωνή του Πάπα Φραγκίσκου όταν αρχίζει την ομιλία του στα ισπανικά και τα μάτια των 600 χιλιάδων παρόντων νέων είναι καρφωμένα επάνω του.
Μια ομιλία, που διακόπτεται αρκετές φορές με χειροκροτήματα και με διάφορες αυθόρμητες προσθήκες, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από τα λόγια της Παναγίας: «Ας γίνει σε μένα σύμφωνα με τον λόγο σου», που είναι και το σύνθημα αυτής της ΠΗΝ. Ο Πάπας υπενθυμίζει το θέαμα του Δέντρου της Ζωής που παρουσιάστηκε λίγο πριν, με μερικές χορογραφίες οι οποίες εμπλουτίζονταν από μαρτυρίες ενός ζευγαριού, ενός νεαρού πρώην εξαρτημένου ναρκωτικών ουσιών, και ενός Παλαιστινίου κοριτσιού.
Η αναπαράσταση είναι αυτή της ζωής ενός αγοριού: από τη γέννηση σε μια οικογένεια μέχρι τον πειρασμό του κακού μέχρι την επιστροφή στο καλό, με το ροδάριο και τον σταυρό και πάλι στα χέρια και την βοήθεια στραμμένη προς τους άλλους. Μια παράσταση που όπως υπογραμμίζει ο Πάπας υπενθυμίζει πως η σωτηρία που μας δίνει ο Ιησούς δεν είναι μια νέα «εφαρμογή» που πρέπει να κατεβάσουμε ή μια «διανοητική άσκηση που επιτυγχάνεται με τεχνικές προσωπικής ωρίμανσης», αλλά μια πρόσκληση για συμμετοχή σε μια ιστορία αγάπης που εμπλέκεται με τις δικές μας ιστορίες.
Ο Πάπας προτρέπει λοιπόν τους νέους να πουν: «ναι» σε αυτή την ιστορία αγάπης, όπως έκανε και η Παναγία, η οποία χωρίς αμφιβολία δεν ήταν επιρροή και δεν συμμετείχε στα κοινωνικά δίκτυα της εποχής κι όμως έγινε «η γυναίκα που είχε την μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία». Η Παναγία, η «επιρροή» του Θεού, έτσι την αποκαλεί ο Πάπας που εξηγεί στους νέους τι σημαίνει αυτό το «ναι». Δεν ήταν μια παθητική αποδοχή ή ένα απλό: “ας προσπαθήσουμε και θα δούμε τι θα συμβεί”. Ήταν το «ναι» εκείνου που θέλει να διακινδυνεύσει και να παίξει τα πάντα, χωρίς καμία άλλη εγγύηση παρά μονάχα την «βεβαιότητα ότι γνωρίζουμε ότι είμαστε οι φορείς μιας υπόσχεσης». Ένα “ναι” ισχυρότερο από τις αμφιβολίες και τις δυσκολίες που υπήρξαν και εκεί αλλά δεν ήταν ο λόγος για να πει “όχι”. Η Παναγία δεν αγόρασε μια ασφάλεια για τη ζωή και γι’ αυτό είναι η επιρροή του Θεού, επαναλαμβάνει.
Λέω «ναι» σημαίνει αγκαλιάζω τη ζωή όπως έρχεται
Παίρνω τη ζωή όπως έρχεται σημαίνει να αγκαλιάζουμε την πατρίδα μας, τις οικογένειές μας, τους φίλους μας έτσι όπως είναι, ακόμα και με τις αδυναμίες και τα ελαττώματα. Αγκαλιάζω τη ζωή εκφράζεται ακόμη όταν δεχόμαστε σε όλα αυτά ότι δεν είναι τέλειο, σε όλα όσα αυτά ότι δεν είναι αγνό και καθαρό, αλλά όχι γι’ αυτό δεν είναι και άξιο αγάπης. Μήπως κάποιος επειδή είναι ανάπηρος ή εύθραυστος δεν είναι άξιος να αγαπηθεί; Σας ρωτάω: ένα άτομο με ειδικές ανάγκες, ένα άτομο με μια αναπηρία, ένα εύθραυστο άτομο αξίζει να αγαπηθεί; [απάντηση: ναι!] Δεν ακούγεται καλά … [απαντούν ξανά: ναι!] Με καταλαβαίνετε. Μια άλλη ερώτηση, ας δούμε πώς θα μου απαντήσετε: κάποιος που είναι ξένος, που έχει κάνει λάθος, που είναι άρρωστος ή σε μια φυλακή δεν είναι άξιος αγάπης; [απάντηση: ναι!]
Μόνο αυτό που αγαπάμε μπορεί να σωθεί.
Πράγματι, ο ίδιος ο Ιησούς αγκάλιασε τον λεπρό όπως τον Φαρισαίο και τον αμαρτωλό, και μάλιστα συγχώρησε, εκείνους που τον έβαλαν στο σταυρό. “Μόνο αυτό που αγαπάμε μπορεί να σωθεί” και “μόνο αυτό που αγκαλιάζουμε μπορεί να μεταμορφωθεί”. Εμείς έχουμε σωθεί γιατί Εκείνος μας αγαπά και μας σώζει.
Ο Θεός μας αγκαλιάζει πάντα και μας βοηθά να ξανασηκωθούμε
Ο Πάπας θέλει πράγματι να υπενθυμίσει στους νέους ότι «η αγάπη του Κυρίου είναι μεγαλύτερη από όλες τις αντιφάσεις, τις αδυναμίες και την κακία μας» και, ακριβώς μέσα από αυτές, Εκείνος θέλει να γράψει αυτή την ιστορία αγάπης. Όπως και με τον Πέτρο μετά την απάρνησή του, έτσι ο Κύριος “μας αγκαλιάζει πάντα, πάντα” μετά τις πτώσεις μας, βοηθώντας μας να ξανασηκωθούμε: “γιατί η πραγματική πτώση, αυτή που μπορεί να μας καταστρέψει τη ζωή είναι να παραμείνουμε στο έδαφος και να μην δεχτούμε βοήθεια». «Στην τέχνη της ανόδου, η νίκη δεν είναι να μην πέσουμε, αλλά να μην μείνουμε κάτω».
Για να ονειρευτώ το μέλλον πρέπει να ξέρω για ποιον ζω
Πόσο εύκολο είναι να επικρίνουμε τους νέους και να περάσουμε το χρόνο γκρινιάζοντας, αν τους στερούμε ευκαιρίες εργασίας, εκπαίδευσης και κοινότητες στις οποίες να προσκολληθούν και να ονειρευτούν το μέλλον! Χωρίς εκπαίδευση είναι δύσκολο να ονειρευόμαστε το μέλλον. Χωρίς εργασία είναι πολύ δύσκολο να ονειρευόμαστε το μέλλον. Χωρίς οικογένεια και χωρίς κοινότητα είναι σχεδόν αδύνατο να ονειρευόμαστε το μέλλον. Γιατί ονειρεύομαι το μέλλον σημαίνει μαθαίνω να ανταποκρίνομαι όχι μόνο επειδή ζω, αλλά για ποιόν ζω, για ποιόν αξίζει να ξοδέψω τη ζωή μου. Και αυτό πρέπει να το προσφέρουμε εμείς, εμείς οι ηλικιωμένοι, να τους προσφέρουμε εργασία, κατάρτιση, κοινότητα και ευκαιρίες.
Στους μεγαλύτερους ο Πάπας ζητά: τι κάνεις για να δημιουργήσεις μέλλον για τους νέους σήμερα;
Οικοδόμοι εκκλησιαστικών κοινοτήτων
Ο Κύριος παρουσιάζεται μέσα από συγκεκριμένα πρόσωπα. Το να λέμε «ναι» όπως η Παναγία σ’ αυτήν την ιστορία αγάπης σημαίνει να πούμε «ναι» να είμαστε εργαλεία για να οικοδομήσουμε, στις γειτονιές μας, εκκλησιαστικές κοινότητες ικανές διατρέξουν τους δρόμους της πόλης, να αγκαλιάσουν και να πλέξουν νέες σχέσεις. Να είσαι μια «επιρροή» στον ΧΧΙ αιώνα σημαίνει να είσαι θεματοφύλακας των ριζών, ή κηδεμόνας όλων όσων εμποδίζουν τη ζωή μας να γίνει «αεριούχα» και να εξατμιστεί στο τίποτα. Εσείς ηλικιωμένοι, να είστε θεματοφύλακες όλων όσων μας επιτρέπουν να αισθανόμαστε κομμάτι ο ένας του άλλου, θεματοφύλακες όλων όσων μας επιτρέπουν να ανήκουμε ο ένας στον άλλο.
Για έναν κόσμο καλύτερο χρειάζονται άτομα που θα πουν «ναι» στην αγάπη του Θεού.
Το Ευαγγέλιο μας διδάσκει ότι ο κόσμος δεν θα είναι καλύτερος γιατί θα υπάρχουν λιγότεροι άρρωστοι, λιγότεροι αδύναμοι άνθρωποι, λιγότεροι ηλικιωμένοι να φροντίσουμε και ούτε επειδή θα υπάρχουν λιγότεροι αμαρτωλοί, όχι: δεν θα είναι καλύτερος για αυτό, ο κόσμος θα είναι καλύτερος όταν θα υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που, όπως αυτοί οι φίλοι που μας μίλησαν, οι οποίοι θα είναι πρόθυμοι και θα έχουν το θάρρος να φέρουν στο φως την πίστη για το αύριο και να πιστεύουν στη μεταμορφωτική δύναμη της αγάπης του Θεού. Σε σας τους νέους ρωτώ: θέλετε να είστε “επιρροή” με τον τρόπο της Παναγίας [απάντηση: ναι!], που είχε το θάρρος να πει «ας γίνει σε μένα»; Μόνο η αγάπη μας κάνει περισσότερο ανθρώπους, όχι οι διαμάχες, ούτε οι σπουδές: μόνο η αγάπη μας κάνει περισσότερο ανθρώπινους, πληρέστερους, όλα τα υπόλοιπα είναι καλά αλλά κενά.
Να προσεύχεστε για μένα ώστε και εγώ να λέω: ας γίνει σε μένα σύμφωνα με το λόγο σου.
Μη φοβάστε να πείτε στον Ιησού ότι θέλετε και εσείς να συμμετάσχετε στην δική του ιστορία αγάπης στον κόσμο, πως έχετε πλαστεί για το «κάτι περισσότερο»!
Ο Πάπας ζητά από τους νέους να προσεύχονται και για εκείνον: «ώστε και εγώ να μην φοβάμαι να αγκαλιάσω τη ζωή, ώστε να είμαι ικανός να διατηρήσω τις ρίζες και να πω με την Παναγία: ας γίνει σε μένα σύμφωνα με τον λόγο σου! “.
Η Αγρυπνία έκλεισε με την προσκύνηση του Παναχράντου Μυστηρίου. Στο μωσαϊκό που είχε διαμορφώσει η παρουσία των νέων από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς, έπεσε η σιωπή. Τότε υψώθηκαν κάποιες προσευχές, σε διάφορες γλώσσες – για τις οικογένειες, την αφιερωμένη ζωή, την ιερατική ζωή και για τους ιεραποστόλους – τέλος η ευλογία με το Πανάχραντο Μυστήριο και, η προσευχή προς την Παναγία που συνεχίζει να συνοδεύει τις προσευχές των νέων.
Πηγή:episkopisyrou.gr
«Μην κουράζεστε να ελπίζετε»
Το Σάββατο το πρωί 26 Ιανουαρίου ο Πάπας Φραγκίσκος τέλεσε την Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό του Παναμά με τους Ιερείς, τους αφιερωμένους και τα λαϊκά κινήματα. Ο Πάπας Φραγκίσκος παίρνει αφορμή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη για την ομιλία του και συγκεκριμένα την εικόνα του Ιησού που κουρασμένος από την πορεία, κάθισε στο πηγάδι. Είναι μεσημέρι και ο Ιησούς είναι κουρασμένος από το περπάτημα. Σ’ αυτή την κούραση, βρίσκει θέση η κούραση των λαών μας και των ανθρώπων μας, των κοινοτήτων και όσων είναι κουρασμένοι και καταπιεσμένοι.
Στους ιερείς, στους αφιερωμένους, τις αφιερωμένες και στα μέλη των λαϊκών κινημάτων, μπορούν να είναι ποικίλες οι αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν κούραση στην πορεία: «από τις πολλές ώρες εργασίας που αφήνουν λίγο χρόνο για φαγητό, ξεκούραση, παραμονή στην οικογένεια, τις «τοξικές» εργασιακές και συναισθηματικές συνθήκες που οδηγούν σε εξάντληση και φθείρουν την καρδιά. Είναι όλες καταστάσεις όπου νιώθεις την επείγουσα ανάγκη να βρεθεί ένα πηγάδι που να ικανοποιεί και να σβήνει τη δίψα και την κούραση».
Υπάρχει ιδιαίτερα μια «κούραση που σε παραλύει», που στις κοινότητες μας εγκαθίσταται και γεννιέται «όταν, όπως και στο Ευαγγέλιο, οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κατακόρυφα και κάνουν τις ώρες αφόρητες και το κάνουν με τέτοια «ένταση που δεν μας επιτρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω ή να κοιτάξουμε μπροστά». Είναι μια κούραση, που γεννιέται μπροστά στο μέλλον όταν η πραγματικότητα «μας χαστουκίζει» και αμφισβητεί τις δυνάμεις, τα αποθέματα και την πρακτική της αποστολής σε αυτόν τον κόσμο που τόσο πολύ αλλάζει και προκαλεί».
Η κόπωση της ελπίδας, προκύπτει από το να βλέπεις μια Εκκλησία πληγωμένη από την αμαρτία της και που πολλές φορές δεν ήξερε να ακούσει πολλές κραυγές στις οποίες κρυβόταν η κραυγή του Διδασκάλου: «Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;». Έτσι μπορούμε να συνηθίσουμε να ζούμε με μια ελπίδα που είναι κουρασμένη μπροστά στο αβέβαιο και άγνωστο μέλλον και αυτό σημαίνει πως κερδίζει χώρο ο γκρίζος ρεαλισμός στην καρδιά των κοινοτήτων μας». Και έτσι μπορούμε να δώσουμε χώρο σε μια από τις χειρότερες πιθανές αιρέσεις της εποχής μας: «να σκεφτούμε ότι ο Κύριος και οι κοινότητές μας δεν έχουν τίποτα να πουν ή να δώσουν σε αυτόν τον νέο κόσμο σε κυοφορία».
Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη ο Ιησούς λέει: “Δώσε μου να πιώ”. Και είναι αυτό που ζητά σε μας να πούμε για να επιστρέψουμε στο θεμέλιο πηγάδι της πρώτης αγάπης, όταν ο Ιησούς πέρασε από το δρόμο μας, μας κοίταξε με ευσπλαχνία, και μας ζήτησε να τον ακολουθήσουμε. Δώσε μου να πιώ σημαίνει να έχουμε το θάρρος να αφήσω τον εαυτό μου να καθαριστεί και να ανακτήσει το πιο αυθεντικό μέρος των αρχικών μου χαρισμάτων που δεν περιορίζονται μόνο στη αφιερωμένη ζωή, αλλά σε ολόκληρη την Εκκλησία και να δω με ποιους τρόπους μπορούν να εκφραστούν σήμερα “.
“Δώσε μου να πιώ σημαίνει να αναγνωρίσουμε πως έχουμε ανάγκη το Πνεύμα να μας μεταμορφώσει σε άνδρες και γυναίκες που έχουν επίγνωση ενός περάσματος, του σωτήριου περάσματος του Θεού. Και έχοντάς του εμπιστοσύνη ότι όπως έπραξε χθες, έτσι θα συνεχίσει να κάνει και αύριο: να πάμε στην ρίζα, αυτό μας βοηθά αδιαμφισβήτητα να ζούμε σωστά το παρόν, χωρίς φόβο. Είναι απαραίτητο να ζούμε χωρίς φόβο απαντώντας στη ζωή με το πάθος να είμαστε αφοσιωμένοι μες την ιστορία, βυθισμένοι στα πράγματα. Είναι ένα πάθος όπως του ερωτευμένου”.
Πηγή: episkopisyrou.gr
Ο Δρόμος του Σταυρού
με τη νεολαία στον Παναμά
Την Παρασκευή το απόγευμα 25 Ιανουαρίου 2019 τελέστηκε η ακολουθία του Δρόμου του Σταυρού με περισσότερους από 400.000 νέους. Ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε ότι “η πορεία της μοναξιάς” και η θλίψη του Υιού του Θεού συνεχίζεται στην εποχή μας “στα πολλά πρόσωπα που υποφέρουν από την ανικανοποίητη και αναισθητοποιημένη αδιαφορία της κοινωνίας μας”. Οι νέοι προσευχήθηκαν, μεταξύ άλλων, για τον οικουμενισμό, τους μετανάστες και πρόσφυγες, για την ειρήνη και την συμφιλίωση, για την οικολογία.
Η ομιλία του Πάπα στο τέλος του Δρόμου του Σταυρού είχε την απόχρωση μιας έντονης προσευχής στραμμένης στο Θεό Πατέρα, αναγνωρίζοντας και τις ευθύνες όσων θεωρούνται φίλοι του Κυρίου.
Και εμείς οι φίλοι σου, Κύριε, επιτρέπουμε να μας παρασύρει η απάθεια και η ακινησία. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο κομφορμισμός μας νίκησε και μας παράλυσε. Ήταν δύσκολο να σε αναγνωρίσουμε στον αδελφό που υποφέρει: γυρίσαμε αλλού το βλέμμα μας, για να μην δούμε, καταφύγαμε στο θόρυβο, για να μην ακούσουμε, κλείσαμε το στόμα μας, για να μην φωνάξουμε.
Ο Δρόμος του Σταυρού του Υιού σου επεκτείνεται στους νέους με πρόσωπα συνοφρυωμένα που έχουν χάσει την ικανότητα να ονειρεύονται, να δημιουργούν και να επινοούν το αύριο και “βγαίνουν στην σύνταξη” με την ποινή της επανάπαυσης και του κομφορμισμού, ένα από τα πιο χρησιμοποιημένα ναρκωτικά της εποχή μας .
Επεκτείνεται σε μια κοινωνία που έχει χάσει την ικανότητα να κλαίει και να συγκινείται μπροστά στον πόνο. Ναι, Πατέρα, ο Ιησούς συνεχίζει να βαδίζει, να παίρνει επάνω και να υποφέρει σε όλα αυτά τα πρόσωπα, ενώ ο κόσμος, αδιάφορος, καταναλώνει το δράμα της επιπολαιότητάς του.
Στρέφουμε το βλέμμα και την σκέψη μας στην Παναγία, δυνατή γυναίκα. Από Εκείνη θέλουμε να μάθουμε να μένουμε στα πόδια του Σταυρού. Με την ίδια δική της απόφαση και θάρρος, χωρίς υπεκφυγές. Εκείνη ήταν σε θέση να συνοδεύσει τον πόνο του Υιού της, του Υιού σου, να τον στηρίξει με τη ματιά της και να τον προστατέψει με την καρδιά της. Ο πόνος που υπέστη, αλλά που δεν την λύγισε. Ήταν η δυνατή γυναίκα του “ναι”, που στηρίζει και συνοδεύει, προστατεύει και αγκαλιάζει. Αυτή είναι η μεγάλη φύλακας της ελπίδας.
Από την Παναγία μαθαίνουμε τη δύναμη να πούμε “ναι” σε εκείνους που δεν έπαψαν και δεν σιωπούν μπροστά σε μια κουλτούρα κακοποίησης και κατάχρησης, δυσπιστίας και επιθετικότητας και εργάζονται για να προσφέρουν ευκαιρίες και συνθήκες ασφάλειας και προστασίας.
Όπως η Παναγία θέλουμε να είμαστε Εκκλησία που ευνοεί μια κουλτούρα ικανή να φιλοξενεί, να προστατεύει, να προωθεί και να ολοκληρώνει, που να μην στιγματίζει και να μην γενικεύει με την πιο παράλογη και ανεύθυνη καταδίκη του να ταυτίζει κάθε μετανάστη ως φορέα κοινωνικού κακού.
Από την Παναγία θέλουμε να μάθουμε να μένουμε στα πόδια του Σταυρού, όχι με θωρακισμένη και κλειστή καρδιά, αλλά με μια καρδιά ικανή να συνοδεύει, που ξέρει να είναι τρυφερή και αφοσίωση. Μια καρδιά ειδικευμένη στο έλεος συμπεριφερόμενη με σεβασμό, λεπτότητα και κατανόηση».
Τέλος ο Πάπας Φραγκίσκος υπενθυμίζει σε όλους ότι το να βαδίζω μαζί με τον Ιησού είναι πάντα μια «χάρη», «επειδή μας δεσμεύει να ζούμε μέσα στην πίστη και να Τον αναγνωρίζουμε». Είναι και ένας “κίνδυνος”, γιατί “τα λόγια του, οι πράξεις του, έρχονται σε αντίθεση με το Πνεύμα του κόσμου, με την ανθρώπινη φιλοδοξία, με τις προτάσεις μιας κουλτούρας σκάρτου και έλλειψης αγάπης”.
Ο Θεός δεν κοιτάζει ετικέτες και καταδίκες
αλλά παιδιά
Οι προσευχές, τα τραγούδια, οι έντονες συγκινήσεις και τα λόγια του Πάπα Φραγκίσκου συνόδεψαν ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα του αποστολικού ταξιδιού στον Παναμά: η συνάντηση με τους νεαρούς και νεαρές κρατούμενους και κρατούμενες στη φυλακή Las Garzas di Pacora. Μετά την ομιλία, ο Πάπας εξομολόγησε 5 νέους.
Για πρώτη φορά, η λειτουργική παράδοση της εξομολόγησης της παγκόσμιας ημέρας νεολαίας τελέστηκε σε φυλακή. Η αγκαλιά του Πάπα στους νεαρούς κρατούμενους στο χώρο της εξομολόγησης στον Pacora, ξεκίνησε με μια ανταλλαγή των βλεμμάτων.
Διασταύρωση βλεμμάτων
Το πατρικό και στοργικό βλέμμα του Πάπα Φραγκίσκου συνάντησε τα βλέμματα των νεαρών κρατουμένων που στερούνται την ελευθερίας αλλά όχι την ελπίδα. Στο σκοτεινό γκρι της φυλακής και στις σκιές που έρχονται από το παρελθόν, έχει ανάψει ένα καινούργιο φως, εκείνο της συμφιλίωσης. Η εμφάνιση των νεαρών κρατουμένων, ανανεωμένη από τη χαρά της συγχώρεσης, είναι μια εμβληματική εικόνα της παγκόσμιας ημέρας της νεολαίας, είναι η μαρτυρία της ειλικρινούς αγκαλιάς του Θεού.
Ματιές από μακριά
Η ουσία της συνάντησης στη φυλακή του Pacora είναι επίσης αντιληπτή με άλλα βλέμματα. Είναι αυτοί που σηματοδοτούν το Ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά, όπου οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι σκανδαλίζονται από τη συμπεριφορά του Ιησού. Σχολιάζοντας αυτό το απόσπασμα του Ευαγγελίου, ο Πάπας Φραγκίσκος υπενθύμισε στην ομιλία του ότι «ενώ εκείνοι περιορίστηκαν να μουρμουρίζουν» ο Ιησούς «δέχεται τους αμαρτωλούς και τρώει μαζί τους». Πρόκειται για δύο διαφορετικές προοπτικές: «μια στείρα παρουσία του κουτσομπολιού – και μια άλλη που απαιτεί αλλαγή και μεταστροφή: αυτή δηλαδή που περιμένει ο Κύριος».
Τείχη και ετικέτες
Η επιλογή του Ιησού – εξήγησε ο Πάπας – είναι να “μείνει κοντά τους και να τους προσφέρει νέες ευκαιρίες”. Φαίνεται ευκολότερο, πρόσθεσε, “να δώσουμε τίτλους και ετικέτες που παγώνουν και στιγματίζουν όχι μόνο το παρελθόν, αλλά και το παρόν και το μέλλον των ανθρώπων”. “Είναι ετικέτες που τελικά δεν παράγουν τίποτα εκτός από τη διαίρεση: από εδώ οι καλοί από εκεί οι κακοί, από εδώ οι δίκαιοι από εκεί οι αμαρτωλοί». Αλλά ο καθένας από εμάς, παρατήρησε ο Πάπας Φραγκίσκος, “είναι πολύ περισσότερο από τις ετικέτες του”. «Αυτή η στάση – πρόσθεσε ο Ποντίφικας – μολύνει τα πάντα, θέτει ένα αόρατο τείχος που υποδηλώνει ότι η περιθωριοποίηση, η απομόνωση και ο διαχωρισμός θα λύσει ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα». “Μας μαγεύει το γεγονός – είπε ο Άγιος Πατέρας – να προσκολληθούμε στους ανθρώπους”. Αλλά αυτή η κουλτούρα του υποκειμένου, είπε, δυσφημεί το άτομο.
Το βλέμμα της αλλαγής
Όλο το Ευαγγέλιο όμως σημαδεύεται από μια άλλη ματιά, αυτή «που γεννιέται από την καρδιά του Θεού». Ο Θεός δε λησμονεί ποτέ και αυτή η ματιά του Κυρίου είναι αγάπη που επωμίζεται όλη τη ζωή και όλες τις καταστάσεις”. Μια αγάπη που «είναι ικανή να προσφέρει δρόμους και ευκαιρίες ενσωμάτωσης και μεταμόρφωσης, γιατρειάς και συγνώμης, δρόμους σωτηρίας”. Ο Ιησούς βεβαίωσε ο Άγιος Πατέρας, κόβει ακόμη και τις εσωτερικές μουρμούρες που δημιουργούνται σ’ εκείνον, που έχει κλάψει για τις αμαρτίες του και έχει συνειδητοποιήσει τα λάθη του, δεν πιστεύει ότι μπορεί ν’ αλλάξει”.
Άρρωστες κοινωνίες και κοινωνίες γόνιμες
Ο Πάπας Φραγκίσκος, τέλος, τόνισε ότι το κουτσομπολιό και η καταδίκη πρέπει να αντιταχθεί στους τρόπους ένταξης και ενσωμάτωσης: «Μια κοινωνία είναι άρρωστη όταν δεν είναι σε θέση να γιορτάσει για την μεταστροφή των παιδιών της. Μια κοινότητα αρρωσταίνει όταν ζει τη μουρμούρα από το μούδιασμα που συνθλίβει και καταδικάζει χωρίς ευαισθησία. Μία κοινωνία είναι γόνιμη, όταν ξέρει πώς να δημιουργήσει δυναμική σε θέση να συμπεριλάβει και να ενσωματώσει όλα τα μέλη της, βοηθώντας τα αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της και προσπαθώντας να δημιουργήσει ευκαιρίες και εναλλακτικές λύσεις που θα δώσουν νέες δυνατότητες στα παιδιά της, αναπτύσσοντας την εκπαίδευση και εξασφαλίζοντας την εργασία. “
Μαρτυρία ενός νεαρού στρατευμένου
Πριν από τα λόγια του Πάπα Φραγκίσκου προηγήθηκε μία μαρτυρία ενός νεαρού κρατούμενου, ο οποίος συνελήφθη τον Απρίλιο του 2016: «Μια νύχτα, ενώ σκεπτόμουν, είπα στον εαυτό μου ότι δεν είχαν όλα τελειώσει διότι η ελπίδα μου ήταν μεγάλη. Ήταν τότε που συνειδητοποίησα ότι ο Πατέρας μου, ο Θεός, ήταν δίπλα μου». «Είμαι ευγνώμων προς τον Χριστό – πρόσθεσε. Επειδή έβαλε τους ανθρώπους στο δρόμο μου για να με βοηθήσουν να τελειώσω το γυμνάσιο, και να πάρω την απόφαση αυτής της αλλαγής της ζωής μου. Αυτό που ελπίζω, και αυτό που βλέπω για μένα στο μέλλον, είναι να γίνω ένας διεθνής σεφ». «Δεν υπάρχουν λόγια – κατέληξε – για να περιγράψω την ελευθερία που αισθάνομαι αυτή τη στιγμή».
Χαιρετισμοί από την διευθύντρια της φυλακής του Pacora
Η διευθύντρια της φυλακής ανηλίκων ευχαρίστησε τον Πάπα και του είπε ότι, όταν ανακοινώθηκε η επίσκεψη του στη φυλακή, τα παιδιά «γέμισαν από τη συγκίνηση, την επιθυμία και την ελπίδα και αισθάνθηκαν ευλογημένα». «Σας ευχαριστώ – κατέληξε – επειδή τα βεβαιώσατε ότι ο Θεός τα αγαπά και ότι είναι εφικτό ένα μέλλον χωρίς βία ή παραβάσεις. Σας ευχαριστούμε που μας υπενθυμίσατε ότι είμαστε όλοι ίδιοι».
+Ν / kantam.gr
