Οι γιορτές της Εκκλησίας έχουν μια ιδιαιτερότητα που δεν την συναντάμε σε κανένα άλλο γεγονός αυτού του κόσμου: το χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν τελειώνουν με το πέρας της χρονικής τελετής. Αυτό που συμβαίνει στην περίπτωση της χριστιανικής λατρείας, είναι ότι η σωτηριολογική ενέργεια των εορτών δεν εξαντλείται µε το πέρασμα του εορταστικού γεγονότος στο οποίο γίνεται μνήμη των μυστηρίων της ζωής του Ιησού. Πράγματι, κάθε γεγονός της ζωής του Χριστού έχει μία διαχρονική αξία. Η γέννηση, η επίσκεψη των μάγων, η βάπτιση, οι πειρασμοί στην έρημο, το κήρυγμα, τα θαύματα και κυρίως ο θάνατος και η ανάστασή του, μπορεί ανθρωπίνως να έχουν περάσει, αλλά επειδή ο Ιησούς είναι και Θεός, ό,τι κι αν έπραξε ως άνθρωπος, παραμένει αιώνιο, διότι ανήκει στο αιώνιο θεϊκό του Πρόσωπο.
Μπορεί, με το περιορισμένο μας μυαλό, να μην καταλαβαίνουμε πώς μπορεί να γίνεται αυτό, δηλαδή να συνυπάρχει το τώρα και το αιώνιο, το χτες και το για πάντα. Αρκεί να ξέρουμε πως τα Χριστούγεννα δεν περνούν όταν ξεστολίζουμε το δένδρο και σβήνουμε τα φωτάκια, αλλά αυτό το γεγονός της ζωής του Ιησού, όπως και όλα τα άλλα γεγονότα ή «μυστήρια», μας προσφέρουν απλόχερα, κάθε ώρα και στιγμή, τους θησαυρούς της σωτηρίας.
Ας θυμίσουμε, λοιπόν, κάποιους από αυτούς τους διαχρονικούς θησαυρούς των Χριστουγέννων.
Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της «θεοποίησής» μας.
Αυτή η ένωση με το Θεό, που φανερώθηκε τη νύχτα των Χριστουγέννων, ονομάζεται από την Ανατολική και τη Δυτική παράδοση «θεοποίηση» ή «θέωση».
Όταν ακούμε σήμερα τη λέξη «θεοποίηση» του ανθρώπου, μας δημιουργεί αρκετά ερωτηματικά. Ο άνθρωπος, βέβαια, είναι προικισμένος με τόσα υπέροχα δώρα. Αλλά, όταν αναλογιστεί κανείς και όλα τα αρνητικά που τον συνοδεύουν και εκδηλώνονται με όλες αυτές τις τραγικές συνέπειες της βίας, του ηθικού εκφυλισμού και της αλλοίωσης της ίδιας της ύπαρξης και της φύσης του, πώς μπορούμε να αναλογιστούμε πως αυτός ο άνθρωπος μπορεί να θεοποιηθεί;
Κι όμως, εκείνα τα πρώτα Χριστούγεννα, εκείνο το αδύναμο Βρέφος, έδωσε τη δυνατότητα στην ανθρώπινη φύση μας να ενωθεί με τον Θεό ακριβώς σε εκείνο το ίδιο το Βρέφος και μέσω Αυτού, σε όλους τους ανθρώπους που τον δέχονται ως Σωτήρα. Αυτό σημαίνει θεοποίηση και σωτηρία του ανθρώπου!
Το μόνο χωρίο στην Καινή Διαθήκη, όπου αναφέρεται η συμμετοχή του πιστού στον Θεό είναι αυτό που βρίσκεται στην Β΄ Επιστολή του Πέτρου, 1, 4: «Με αυτά [τη “δόξα” και τη “δύναμη” του Χριστού] μας έδωσε τα πολύ μεγάλα και πολύτιμα αγαθά που υποσχέθηκε, ώστε μέσω αυτών να γίνουμε κοινωνοί της θείας φύσεως…».
Οι Πατέρες της Εκκλησίας ανέπτυξαν αυτόν τον ισχυρισμό και το συνέδεσαν ακριβώς με την Ενσάρκωση. Είναι διάσημα τα λόγια του Αγίου Αθανασίου (298-373): «Έγινε ο Θεός άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός!».
Στα λειτουργικά κείμενα της περιόδου των Χριστουγέννων συναντάμε συχνά αυτήν την διδασκαλία. Είναι περίφημο το κείμενο του Αγίου Πάπα Λέοντος του Μέγα (390-461) που διαβάζουμε στον Όρθρο της παραμονής των Χριστουγέννων: «Αναγνώρισε, ω Χριστιανέ, την αξιοπρέπειά σου, και αφού έγινες κοινωνός της θείας φύσης, μην επιθυμείς να ξαναπέσεις στην παλιά κατάπτωση με μια ανάξια ζωή…».
Μία άλλη πολύ παλαιά λειτουργική προσευχή της περιόδου των Χριστουγέννων περιγράφεται με τους εξής όρους: «Ω Θεέ, που με θαυμαστό τρόπο μας δημιούργησες κατ’ εικόνα σου και με ακόμη πιο θαυμαστό τρόπο μας ανανέωσες και μας λύτρωσες, κάνε ώστε να μετέχουμε της θείας ζωής του Υιού σου, ο οποίος σήμερα θέλησε να πάρει την ανθρώπινη φύση μας».
Η εορτή των Χριστουγέννων είναι ο εορτασμός της αξιοπρέπειας του ανθρώπου εν Χριστώ. Όπως δίδασκε ο Άγιος Ειρηναίος της Λυών (Λουγδούνου 130 περίπου – 202 περίπου): «Η ανθρώπινη φύση έφερε τον Λόγο του Θεού, αλλά ο Λόγος ήταν αυτός που υποβάσταζε την ανθρώπινη φύση».
Το γεγονός της Ενσάρκωσης φανερώνει και καθιστά δυνατή τη νέα ταυτότητα που αποκτά ο άνθρωπος με την πίστη και το βάπτισμα, την υπέρβαση δηλαδή της γήινης ύπαρξης και του προορισμού του.
Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της «νέας δημιουργίας»
Στον ετήσιο εορτασμό του μυστηρίου της σωτηρίας, του οποίου η κορύφωση και η πληρότητα βρίσκεται στο Πάσχα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων υπογραμμίζει την αναγέννηση που αποτελεί καρπό της λύτρωσής μας. Όπως ακριβώς, μέσω του Λόγου, είχε ανθίσει η «πρώτη δημιουργία», έτσι και μέσω του ίδιου Λόγου πραγματοποιείται η «νέα δημιουργία»: ο άνθρωπος προσχωρεί στην κατάσταση του υιού του Θεού κι έτσι μπορεί να πραγματοποιήσει πλήρως το έργο του, σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού γι’ αυτόν, ήδη πριν από τη δημιουργία του κόσμου (Βλ. Εφεσίους 1, 4-5).
Στη συναπτή δέηση της 4ης Ιανουαρίου, ζητούμε να «απελευθερωθούμε από τη μόλυνση του αρχαίου κακού», ώστε «να γίνουμε και εμείς μέρος της νέας δημιουργίας, που ξεκίνησε από τον Χριστό». Ολόκληρη η κτιστή πραγματικότητα συμμετέχει σε αυτή τη νέα δημιουργία, ένα δόγμα που εκφράζεται θαυμάσια, με τα λόγια του Αγίου Λέοντα, τα οποία διαβάζουμε στο Β’ Προοίμιο των Χριστουγέννων: «Στο αξιολάτρευτο μυστήριο των Χριστουγέννων, αυτός, ο αόρατος Λόγος, εμφανίστηκε ορατά στη σάρκα μας, για να πάρει πάνω του ολόκληρη την κτίση και να την αναστήσει από την πτώση της».
Σύμφωνα με τον Jürgen Moltmann, «Η “νέα δημιουργία” χαρακτηρίζεται από μία νέα παρουσία του Θεού, όπου ο Δημιουργός δεν στέκεται μπροστά στη δημιουργία, αλλά κατοικεί μέσα σε αυτήν και αναπαύεται σε αυτήν».
+ Ιωάννης Σπιτέρης
