Βαθύτατα συγκινημένος ο Άγιος Πατέρας από το πρόσφατο ναυάγιο ενός σκάφους που μετέφερε μετανάστες από την Αφρική, την τελευταία ανάμεσα σε μια σειρά από παρόμοιες τραγωδίες, αποφάσισε να ταξιδέψει το πρωί της 8ης Ιουλίου στο ιταλικό νησί Λαμπεντούζα, το νησί που αποτελεί πύλη εισόδου για τους μετανάστες από την Αφρική.
Ο Πάπας προσευχήθηκε γι' αυτούς που έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα, και επισκέφθηκε τους επιζώντες και τους πρόσφυγες, ενθαρρύνοντας τους κατοίκους του νησιού και κάνοντας έκκληση προς την ευθύνη όλων για να εξασφαλιστεί η σωστή φροντίδα για αυτά τα αδέλφια μας που βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη.
Η παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας
Την πρώτη ποιμαντική επίσκεψή του έξω από τη Ρώμη, πραγματοποίησε το πρωί της Δευτέρας 8 Ιουλίου, ο πάπας Φραγκίσκος στη Λαμπεντούζα. Σε απόσταση μόλις 113 χιλιομέτρων από τις ακτές της Τυνησίας, ένα μικρό νησί έχει γίνει ένα από τα κύρια σημεία εισόδου στην Ευρώπη για δεκάδες χιλιάδες απελπισμένες ψυχές που διακινδυνεύουν τη διέλευση της θάλασσας σε υπερπλήρη και συχνά μη αξιόπλοα και επικίνδυνα σκάφη. Άνθρωποι από την Τυνησία, το Μαρόκο την Λιβύη την Αίγυπτο και άλλες χώρες, από ένα ταξίδι ελπίδας κατέληξαν σε ένα ταξίδι θανάτου. Μια εικόνα πολύ οικεία και για εμάς, στα δικά μας νησιά κατά μήκος του Αιγαίου, με τους ίδιους πρωταγωνιστές, τις ίδιες εικόνες, την ίδια αδιαφορία.
Η πραγματική σημασία αυτής της ημέρας, αυτής της επίσκεψης ήταν -για τον Πάπα- πριν απ' όλα μια χειρονομία αλληλεγγύης, μια πρόσκληση για να εστιάσει την προσοχή όλων σε ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα της εποχής μας: εκείνο της αναγκαστικής μετανάστευσης που προκαλείται από τόσα πολλά και φοβερά κίνητρα, μεταξύ των οποίων είναι η έλλειψη ελευθερίας, η πείνα, και τόσα άλλα προβλήματα που κάνουν τη ζωή των μεταναστών στις πατρίδες τους εξαιρετικά δύσκολη, ακόμη και αδύνατη.
Αν και η εισροή μεταναστών έχει επιβραδυνθεί σε σχέση με το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης το 2011, άνθρωποι συνεχίζουν να έρχονται. Λίγο πριν την άφιξη του Πάπα στο μικροσκοπικό νησί το πρωί της Δευτέρας, ένα πλοιάριο που μετέφερε 165 μετανάστες από το Μάλι οδηγήθηκε από δυνάμεις της ακτοφυλακής στο λιμάνι. Ενώ την Κυριακή, 120 άτομα, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων εγκύων, διασώθηκαν στη θάλασσα αφού το πλοίο τους υπέστη μηχανική βλάβη και έμεινε ακυβέρνητο περίπου 11 χιλιόμετρα από ις ακτές.
Ο Πάπας που ήρθε από την “άκρη του κόσμου” έκανε το πρώτο αποστολικό του ταξίδι εκτός Ρώμης στα σύνορα της Ευρώπης όπου η ταλαιπωρία των μεταναστών και η αναζήτηση ελπίδας διασταυρώνεται με την γενναιοδωρία της κοινότητας του μικρού νησιού.
Μετά την κατάθεση στεφάνου στην θάλασσα στην μνήμη των περίπου 20.000 ανθρώπων που έχασαν την ζωή τους ο Πάπας άκουσε τους ίδιους τους μετανάστες. Στην Θεία Λειτουργία που τέλεσε με απλότητα στο γεμάτο από πιστούς και μετανάστες μικρό στάδιο του νησιού ο Πάπας μίλησε για την ανάγκη της καρδιάς που τον οδήγησε στο νησί.
Ο Πάπας ξεκίνησε την ομιλία του εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους πήγε στην Λαμπεντούζα : την τραγωδία της μετανάστευσης. «Έρχομαι εδώ σήμερα για να προσευχηθώ, για να κάνω μια κίνηση εγγύτητας, αλλά και να αφυπνίσω τις συνειδήσεις μας ώστε αυτό που συμβαίνει να μην συμβεί ξανά. Δεν θα συμβεί ξανά, παρακαλώ», είπε αναφερόμενος στις επαναλαμβανόμενες ειδήσεις για τους θανάτους προσφύγων στην θάλασσα «που σαν αγκάθι στην καρδιά φέρνουν πόνο».
Ενώ συνέχισε: «Σήμερα το πρωί, υπό το φως του Λόγου του Θεού που έχουμε ακούσει, θέλω να πω λίγα λόγια που, πάνω απ' όλα, προκαλούν την συνείδηση όλων, ωθώντας μας να σκεφτούμε και να αλλάξουμε ορισμένες συμπεριφορές με συγκεκριμένους τρόπους.
“Αδάμ, πού είσαι”; Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση που ο Θεός απηύθυνε στον άνθρωπο μετά το προπατορικό αμάρτημα. “Πού είσαι Αδάμ”; Ο Αδάμ είναι αποπροσανατολισμένος και έχει χάσει τη θέση του στη δημιουργία επειδή σκέφτηκε να γίνει ισχυρός, κυρίαρχος των πάντων, να είναι Θεός. Και η αρμονία έσπασε, ο άνθρωπος έσφαλε, και αυτό επαναλήφθηκε ακόμη και στις σχέσεις με τον πλησίον του, ο οποίος δεν ήταν πλέον ένας αδελφός για να αγαπήσει, αλλά απλά κάποιος που διαταράσσει τη ζωή του, την ευεξία του. Και ο Θεός βάζει το δεύτερο ερώτημα: “Κάιν, πού είναι ο αδερφός σου”; Το όνειρο ότι είναι ισχυρός, τόσο μεγάλος όσο ο Θεός, ακόμα και ότι είναι Θεός, οδηγεί σε μια αλυσίδα λαθών που είναι μια αλυσίδα του θανάτου, οδηγεί στο να χυθεί το αίμα του αδελφού του!
Αυτές οι δύο ερωτήσεις αντηχούν ακόμα και σήμερα, με όλη τη δύναμή τους! Πολλοί από εμάς, συμπεριλαμβανομένου και εμού, είμαστε αποπροσανατολισμένοι, δεν είμαστε πλέον προσεκτικοί με τον κόσμο στον οποίο ζούμε, δεν μας νοιάζει, δεν προστατεύουμε αυτό που ο Θεός έχει δημιουργήσει για όλους, και δεν είμαστε σε θέση να φροντίσουμε ο ένας τον άλλο. Και όταν αυτός ο αποπροσανατολισμός παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις, φτάνουμε σε τραγωδίες όπως αυτή που βλέπουμε.
“Πού είναι ο αδερφός σου”; Το αίμα του αδερφού σου μου φωνάζει γοερά, λέει ο Θεός. Αυτή δεν είναι μια ερώτηση που απευθύνεται σε κάποιους άλλους: είναι μια ερώτηση που απευθύνεται σε μένα, σε σας, στον κάθε έναν από εμάς. Οι αδελφοί και οι αδελφές μας προσπάθησαν να εγκαταλείψουν δύσκολες καταστάσεις και συνθήκες, προκειμένου να βρουν λίγη ηρεμία και ειρήνη, αναζητούν ένα καλύτερο μέρος για τους ίδιους και για τις οικογένειές τους, αλλά βρήκαν τον θάνατο. Πόσες φορές δεν βρίσκουν κατανόηση, δεν βρίσκουν καλωσόρισμα, δεν βρίσκουν αλληλεγγύη! Και οι φωνές τους ανεβαίνουν μέχρι και στο Θεό!
Και για μια ακόμη φορά εσάς, κάτοικοι της Λαμπεντούζα, σας ευχαριστώ για την αλληλεγγύη σας! Άκουσα πρόσφατα έναν από αυτούς τους αδελφούς μας. Πριν φτάσει εδώ, είχε πέσει στα χέρια δουλεμπόρων, εκείνων που εκμεταλλεύονται τη φτώχεια των άλλων. Εκείνων των ανθρώπων για τους οποίους η φτώχεια των άλλων αποτελεί πηγή εισοδήματος. Τι έχουν υποφέρει! Και μερικοί δεν μπόρεσαν να φτάσουν! “Πού είναι ο αδερφός σου”; Ποιος είναι υπεύθυνος γι 'αυτό το αίμα;
Στην ισπανική λογοτεχνία υπάρχει ένα έργο του Lope de Vega, που διηγείται το πώς οι κάτοικοι της πόλης του Fuente Ovejuna σκότωσαν τον κυβερνήτη γιατί ήταν ένας τύραννος, και το έκαναν με τέτοιο τρόπο που κανείς δεν ήξερε ποιος είχε κάνει την δολοφονία. Και όταν ο δικαστής του βασιλιά ρώτησε “Ποιος σκότωσε τον κυβερνήτη”; όλοι απάντησαν, “η Fuente Ovejuna (η πόλη), κύριε”. Όλοι και κανένας! Ακόμα και σήμερα αυτό το ερώτημα έρχεται με δύναμη: Ποιος είναι υπεύθυνος για το αίμα αυτών των αδελφών; Κανείς! Όλοι απαντούμε με αυτόν τον τρόπο: όχι εγώ, δεν έχει καμία σχέση με μένα, υπάρχουν και άλλοι, σίγουρα δεν είμαι εγώ. Αλλά ο Θεός ρωτά τον καθέναν από μας: “Πού είναι το αίμα του αδελφού σου που μου φωνάζει”; Σήμερα δεν υπάρχει κανένας στον κόσμο που να αισθάνεται υπεύθυνος γι’ αυτό. Έχουμε χάσει την αίσθηση της αδελφικής ευθύνης. Έχουμε πέσει στην υποκριτική στάση του ιερέα και του υπηρέτη για τους οποίους ο Ιησούς μιλάει στην παραβολή του Καλού Σαμαρείτη: Κοιτούμε τον ημιθανή αδελφό μας στην άκρη του δρόμου, ίσως σκεφτόμαστε τον "κακομοίρη", και συνεχίζουμε στο δρόμο μας, δεν μας αφορά δεν είναι δουλειά μας, και αισθανόμαστε καλά με αυτό. Αισθανόμαστε ειρήνη με αυτό, αισθανόμαστε μια χαρά! Η κουλτούρα της ευημερίας, μας κάνει να σκεφτούμε τον εαυτό μας, μας κάνει ασυγκίνητους στις κραυγές των άλλων, μας κάνει να ζούμε σε σαπουνόφουσκες, που είναι όμορφες, αλλά δεν είναι τίποτα, είναι ψευδαισθήσεις της ματαιότητας, του παροδικού, που φέρνουν αδιαφορία για τους άλλους, που φέρνουν ακόμα και την παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας. Σε αυτόν τον κόσμο της παγκοσμιοποίησης έχουμε πέσει σε μια παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας. Είμαστε εξοικειωμένοι με τον πόνο των άλλων, ότι δεν μας αφορά, δεν έχουμε καμία σχέση με αυτό.
Η φιγούρα του Ανώνυμου του Manzoni επιστρέφει. Η παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας μάς κάνει όλους "ανώνυμους", ηγέτες χωρίς ονόματα και χωρίς πρόσωπα.
“Αδάμ, πού είσαι”; “Πού είναι ο αδερφός σου”; Αυτά είναι τα δύο ερωτήματα που θέτει ο Θεός στην αρχή της ιστορίας της ανθρωπότητας, τα απευθύνει και στους άνδρες και τις γυναίκες της εποχής μας, ακόμα και σε εμάς. Αλλά θέλω να βάλω μπροστά μας ένα τρίτο ερώτημα: “Ποιος από εμάς έχει δακρύσει για αυτά τα πράγματα, για πράγματα σαν και αυτά”; Ποιος έκλαψε για το θάνατο αυτών των αδελφών; Ποιος έκλαψε για τους ανθρώπους που ήταν στο σκάφος; Για τις νεαρές μητέρες που μεταφέρουν τα μωρά τους; Γι’ αυτούς τους ανθρώπους που ήθελαν κάτι για να στηρίξουν τις οικογένειές τους; Είμαστε μια κοινωνία που έχει ξεχάσει την εμπειρία του κλάματος, του “συμπάσχω”: Η παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας έχει αφαιρέσει από εμάς τη δυνατότητα να κλαίμε! Στο Ευαγγέλιο ακούσαμε την κραυγή, την έκκληση, το μεγάλο θρήνο: Το κλάμα της Ραχήλ για τα παιδιά της… γιατί δεν υπάρχουν πια στη ζωή. Ο Ηρώδης έσπειρε το θάνατο, προκειμένου να υπερασπιστεί τη δική του ευημερία, τη δική του σαπουνόφουσκα. Και αυτό συνεχίζει να επαναλαμβάνεται. Ας ζητήσουμε από τον Κύριο να σβήσει τον Ηρώδη που παραμένει στις καρδιές μας. Ας ζητήσουμε από το Θεό τη χάρη να κλαίμε πάνω από την αδιαφορία μας, να κλαίμε πάνω από τη σκληρότητα του κόσμου, τον εαυτό μας, και ακόμα και σε εκείνους που ανώνυμα παίρνουν κοινωνικο-οικονομικές αποφάσεις που ανοίγουν τον δρόμο για ανάλογες τραγωδίες. “Ποιος έχει δακρύσει”; Ποιος στο σημερινό κόσμο έχει δακρύσει;
Κύριε, σε αυτή την Λειτουργία, την Λειτουργία της μετάνοιας, ζητάμε συγγνώμη για την αδιαφορία τόσων πολλών αδελφών, ζητάμε συγχώρεση για εκείνους που είναι ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους, οι οποίοι είναι κλειστοί στη δική τους ευημερία με τρόπο που οδηγεί στην αναισθησία της καρδιάς, σου ζητάμε, Πατέρα, συγχώρεση για εκείνους που με τις αποφάσεις τους σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν δημιουργήσει καταστάσεις που οδηγούν σε αυτές τις τραγωδίες. Συγχώρεσέ μας, Κύριε!
Κύριε, ακόμη και σήμερα ας ακούσουμε τις ερωτήσεις Σου: "Αδάμ, πού είσαι;" "Πού είναι το αίμα του αδελφού σου;" Αμήν».
Το Ιταλικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες σχετικά με την επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου στην Λαμπεντούζα
Η ανακοίνωση για το ταξίδι στο ιταλικό νησί επαινέθηκε από το ιταλικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (CIR). "Νομίζω ότι είναι μια εξαιρετικά σημαντική χειρονομία», δήλωσε ο Christopher Hein, διευθυντής του CIR. Το νησί, λόγω της εγγύτητάς του με την Τυνησία, αποτελεί κύριο προορισμό των μεταναστών που εγκαταλείπουν την Αφρική. Οι εγκαταστάσεις στο νησί χτίστηκαν για να φιλοξενήσουν μερικές εκατοντάδες άτομα, και μετά και την Αραβική Άνοιξη έχουν κατακλυσθεί από πρόσφυγες από τη Βόρεια Αφρική.
“Πιστεύω ότι από την Εκκλησία και από το Βατικανό, αυτό είναι ένα σημάδι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τα δεινά αυτών των ανθρώπων”, δήλωσε ο Hein στο ραδιοσταθμό του Βατικανού.
Χρειάζεται χρόνος για να θυμηθούμε τις χιλιάδες των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να κάνουν το πιο επικίνδυνο ταξίδι σε όλη τη Μεσόγειο. "Περισσότερα από 18.500 άτομα από το 1998 μέχρι αυτές τις μέρες έχουν χάσει την ζωή του στην απέλπιδα προσπάθειά τους να φθάσουν στα εδάφη της Ευρωπαϊκής Ένωσης", δήλωσε ο Hein.
Ο Πάπας επιβιβάστηκε σε πλοίο για να φτάσει στην Λαμπεντούζα από τη θάλασσα, όπου, συνοδευόμενος από αλιείς και τα πλοία τους έριξε ένα στεφάνι στη θάλασσα στη μνήμη εκείνων που έχασαν τη ζωή τους στο ναυάγιο.
Αρχιεπίσκοπος Ακράγαντα: Η επίσκεψη στην Λαμπεντούζα δείχνει ότι ο πάπας Φραγκίσκος έχει τα “μάτια της καρδιάς”
Η επίσκεψη του Άγιου Πατέρα στο ιταλικό νησί Λαμπεντούζα -το οποίο αποτελεί προορισμό για τους αφρικανούς πρόσφυγες του πόλεμου, της βίας και της φτώχειας απετέλεσε ένα μάθημα.
Η Λαμπεντούζα απέχει 115 χιλιόμετρα από την ακτή της Τυνησίας, πιο κοντά από ό,τι είναι με τη Σικελία, την ιταλική επαρχία στην οποία ανήκει. Δεκάδες χιλιάδες μετανάστες έφθασαν στο νησί από τότε που άρχισε η Αραβική Άνοιξη πριν από δύο χρόνια.
«Η Λαμπεντούζα…είναι μια γέφυρα προς την αφρικανική ήπειρο και δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει», δήλωσε ο αρχιεπίσκοπος Francesco Montenegro, της Αρχιεπισκοπής του Ακράγαντα της Σικελίας και ζήτησε από τον πάπα Φραγκίσκο να επισκεφθεί το νησί κατά τη διάρκεια της πρόσφατης "ad limina" επίσκεψης στη Ρώμη.
«Είδα τον Πάπα να δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά που του έλεγα, και του είπα ότι θα ήταν καλό αν ήθελε να έρθει», είπε ο αρχιεπίσκοπος Montenegro. Όπως είπε στο ραδιοσταθμό του Βατικανού ο Αρχιεπίσκοπος, ο Πάπας επισκέφθηκε όχι μόνο τους πρόσφυγες, αλλά και τους κατοίκους του νησιού, που, παρά το μικρό αριθμό τους, έχουν "δώσει τα πάντα" για να βοηθήσουν τους μετανάστες, οι οποίοι φτάνουν χωρίς να έχουν τίποτα, με επικίνδυνα και σαθρά σκάφη.
“[Οι κάτοικοι του νησιού] άδειασαν τις ντουλάπες τους, προσέφεραν τα μπάνια τους, προσέφεραν γεύματα, εμπορεύματα, ρούχα”, είπε.
Ο Αρχιεπίσκοπος μίλησε ακόμα και για εκείνους που δεν έφτασαν ποτέ στην Λαμπεντούζα, τον ανυπολόγιστο αριθμό ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να κάνουν το ταξίδι. “Ο αριθμός των θανάτων δεν φαίνεται να ενδιαφέρει, επειδή έχουν μαύρο δέρμα. Υπάρχει τόση αδιαφορία”, είπε ο αρχιεπίσκοπος Montenegro.
ΠΗΓΗ
ΚΑΘΟΛΙΚΗ Φ. 108/ 15-07-2013
