Σε μια νέα Αποστολική Επιστολή που κυκλοφόρησε την ημέρα που θα γινόταν 400 ετών (19 Ιουνίου) , ο πάπας Φραγκίσκος επαινεί το «λαμπρό και ερευνητικό μυαλό» του Γάλλου στοχαστή Μπλεζ Πασκάλ.
«Ένας ακούραστος αναζητητής της αλήθειας».
Με αυτά τα λόγια ο πάπας Φραγκίσκος τίμησε τον Μπλεζ Πασκάλ, τον Γάλλο μαθηματικό, φυσικό και φιλόσοφο που γεννήθηκε σαν σήμερα πριν από 400 χρόνια.
Στην Αποστολική Επιστολή, που είναι αφιερωμένη στον Πασκάλ, ο πάπας Φραγκίσκος τονίζει την επιστημονική του ευφυΐα, το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς και την αδιάκοπη αναζήτηση του Θεού.
Η επιστολή
Βασικό θέμα της επιστολής του πάπα Φραγκίσκου είναι το «λαμπρό και ερευνητικό μυαλό» του Πασκάλ. Παιδί θαύμα, έκανε σημαντικές ανακαλύψεις στα μαθηματικά και, σε ηλικία 19 ετών, εφηύρε μια μηχανική αριθμομηχανή, πρόδρομο του σύγχρονου υπολογιστή.
Ο Πάπας τονίζει ότι ο Πασκάλ χρησιμοποίησε τα διανοητικά του χαρίσματα για να παλέψει με «τα ερωτήματα που απασχολούσαν την εποχή του», εφευρίσκοντας, για παράδειγμα, το σύστημα “Carosses à Cinq Sous”, το πρώτο δίκτυο δημόσιων μεταφορών στον κόσμο.
Ο Άγιος Πατέρας συνεχίζει να επαινεί τον Πασκάλ – ο οποίος, σε ηλικία 31 ετών, υπέστη μια εμπειρία μεταστροφής, την οποία αποκάλεσε «Νύχτα της Φωτιάς» – για τη λεπτή κατανόηση του ρόλου της λογικής στη θρησκευτική πίστη.
Από τη μία πλευρά, λέει ο Πάπας, ο Πασκάλ υποστήριζε το «λογικό της πίστης στον Θεό»- από την άλλη, ακριβώς λόγω της δικής του διανοητικής ικανότητας, αναγνώριζε επίσης τα όρια της λογικής και τόνιζε τη σημασία της ανταπόκρισης με πίστη στο κάλεσμα του Θεού.
Ένα τελευταίο θέμα που αναδύεται από την επιστολή είναι η προσοχή του Πασκάλ προς τους λιγότερο εύπορους από τον ίδιο.
Ο Πάπας παραθέτει τα λόγια του Πασκάλ στο νεκροκρέβατό του: «Αν οι γιατροί πουν την αλήθεια και ο Θεός επιτρέψει να αναρρώσω από αυτή την ασθένεια, είμαι αποφασισμένος να μην έχω καμία άλλη εργασία ή απασχόληση για το υπόλοιπο της ζωής μου εκτός από το να υπηρετώ τους φτωχούς».
«Είναι συγκινητικό», γράφει ο πάπας Φραγκίσκος, «να συνειδητοποιούμε ότι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, μια τόσο μεγάλη ιδιοφυΐα όπως ο Μπλεζ Πασκάλ δεν έβλεπε τίποτα πιο επιτακτικό από την ανάγκη να αφιερώσει την ενέργειά του σε έργα ελέους».
Καρδινάλιος Tolentino
Σε συνέντευξη Τύπου που δόθηκε για την παρουσίαση της Αποστολικής Επιστολής, ο καρδινάλιος Tolentino de Mendonça – ο επικεφαλής της Ποντιφικής Συνόδου για τον Πολιτισμό και την Εκπαίδευση – τόνισε ότι ο πάπας Φραγκίσκος είναι «βαθύς θαυμαστής» του Πασκάλ.
Ο καρδινάλιος σημείωσε ότι ο Πάπας έχει εκδώσει (ή σχεδιάζει να εκδώσει) μια σειρά από τέτοιες Αποστολικές Επιστολές, για προσωπικότητες, όπως ο Δάντης Αλιγκιέρι και η Αγία Τερέζα του Λιζιέ, τις οποίες κρίνει ως «φάρους» για τον σύγχρονο κόσμο.
Ο Πασκάλ, είπε ο Πορτογάλος καρδινάλιος, είναι ένας τέτοιος φάρος, επειδή «φέρνει τα πάντα μαζί»: την επιστήμη και την πίστη, τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, την πνευματικότητα και την πρακτική νοοτροπία.
Τόνισε επίσης ότι η επιστολή του πάπα Φραγκίσκου, εκτός από το να συζητά τις γνωστές πτυχές της ζωής του Γάλλου συγγραφέα, κάνει πρωτότυπες συνεισφορές, καθώς εμβαθύνει σε λιγότερο γνωστά σημεία, όπως το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς.
Πασκάλ: ένα παιδί θαύμα που είχε μια έντονη εμπειρία μεταστροφής
Ο Μπλεζ Πασκάλ γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου 1623 στο Κλερμόν-Φεράν, μια πόλη στην κεντρική Γαλλία. Από νεαρή ηλικία θεωρήθηκε θαύμα σε διάφορους τομείς, όπως η φυσική, τα μαθηματικά και ως εφευρέτης. Εφηύρε, για παράδειγμα, το «Pascaline», μια πρώιμη μηχανική αριθμομηχανή τη δεκαετία του 1640.
Το 1654 ο Πασκάλ είχε μια έντονη εμπειρία μεταστροφής που αργότερα θα αποκαλούσε «Νύχτα της Φωτιάς», την οποία ο Πάπας εξηγεί ότι ο φιλόσοφος έζησε μια «εμπειρία της αγάπης του Θεού».
Πράγματι, ο Πασκάλ έγραψε λίγο αργότερα ένα κείμενο με τίτλο «Mémorial», μια σύντομη προσευχή που στη συνέχεια έραψε στο παλτό του για τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Σε μια γενική ακρόαση το 2020, ο πάπας Φραγκίσκος ανέφερε αυτή την προσευχή : «Ο Θεός του Αβραάμ, ο Θεός του Ισαάκ, ο Θεός του Ιακώβ, όχι των φιλοσόφων και των σοφών. Βεβαιότητα, βεβαιότητα- συναίσθημα, χαρά, ειρήνη. Ο Θεός του Ιησού Χριστού». Την επαναλαμβάνει στην αποστολική επιστολή.
Μετά από αυτή την εμπειρία μεταστροφής, ο Γάλλος άρχισε να γράφει ένα κείμενο με τίτλο «Απολογία για τη χριστιανική θρησκεία», αλλά δεν μπόρεσε να το ολοκληρώσει πριν από τον θάνατό του. Τα προσχέδια αυτού του έργου συμπεριλήφθηκαν στα «Pensées», μια συλλογή των γραπτών του που εκδόθηκε μετά θάνατον το 1670. Ο πάπας Φραγκίσκος δήλωσε ότι το κείμενο αυτό είναι ένα «υπέροχο και θρησκευτικά ενδιαφέρον βιβλίο».
Χρησιμοποιώντας τη λογική και την υπομονή
Ο Πάπας εξηγεί επίσης ότι μέσω της φιλοσοφίας, ο Πασκάλ «προσπάθησε όσο το δυνατόν περισσότερο να εμπλακεί σε διάλογο με εκείνους που δεν συμμερίζονταν την πίστη του», καθώς επέλεξε να συνεχίσει να βασίζεται στον ορθολογικό διάλογο. «Εδώ βλέπουμε μια απόλυτα σεβαστή και υπομονετική μορφή ευαγγελισμού που η γενιά μας καλά θα κάνει να μιμηθεί», λέει ο Φραγκίσκος.
Ο Ποντίφικας επαινεί τη φροντίδα του Πασκάλ να αποφύγει μια λογική ασώματη, όπου οι ιδέες είναι ανώτερες από την πραγματικότητα. «Οι ολέθριες ιδεολογίες από τις οποίες συνεχίζουμε να υποφέρουμε στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνικής ζωής, της ανθρωπολογίας και της ηθικής, κρατούν τους οπαδούς τους φυλακισμένους σε έναν κόσμο ψευδαισθήσεων, όπου οι ιδέες έχουν αντικαταστήσει την πραγματικότητα», εξηγεί ο Πάπας.
«Αφού εφάρμοσε την εξαιρετική ευφυΐα του στη μελέτη της ανθρώπινης κατάστασης, των ιερών Γραφών και της παράδοσης της Εκκλησίας, ο Πασκάλ παρουσιάζεται τώρα με παιδική απλότητα ως ταπεινός μάρτυρας του Ευαγγελίου», γράφει ο Πάπας. Ο Πάπας επιμένει και τονίζει ότι ο Γάλλος γνωρίζει ότι «η θεία αποκάλυψη όχι μόνο δεν αντιτίθεται στις απαιτήσεις της λογικής, αλλά προσφέρει την εκπληκτική απάντηση που καμία φιλοσοφία δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτύχει από μόνη της».
